به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نشست معرفی و بررسی کتاب «حس‌کردن فرهنگ: پژوهش‌های مردم نگارانه در ایران» نوشته اصغر ایزدی جیران با جضور مولف اثر و عباس کاظمی به صورت مجازی از سوی انتشارات اگر برگزار شد.
ایزدی جیران در این نشست توضیحاتی را درباره کتاب ارائه کرد و گفت: این کتاب سال 97 آماده شده بود و قرار بود که با ناشر دیگری منتشر شود اما بدقولی ناشر باعث بی انگیزگی من شد و کار فراموش شد تا اینکه زمستان سال گذشته با پیشنهاد عباس کاظمی این کتاب در بخش مطالعات فرهنگی و اجتماعی نشر اگر منتشر شد. کتاب «حسن کردن فرهنگ» به یک دوره از پژوهش سه ساله من بین سال‌های 91 تا 93 بر می‌گردد. من در مقدمه کتاب اشاره کردم که سه دوره پژوهشی تفسیر فرهنگ، حس‌کردن فرهنگ و رنج اجتماعی و خشونت را در پژوهش‌های خود دنبال کردم.
او ادامه داد: این کتاب در دوره میانی این پژوهش‌ها خلق شد. خواننده در کتاب موضوعاتی متنوعی از هنر تا مناسک و از ماشین تا دست‌بافته‌ها می‌بیند که به لحاظ ظاهری اگرچه موضوع متفاوتی دارند؛ اما حول یک ادراک حسی و تجربه فرهنگی و اجتماعی کنار هم جمع شدند. این کتاب نشان‌دهنده دوره‌ای از کارهای من است که نسبت به دوره قبل و بعد پژوهش‌هایم به لحاظ شیوه نگارش اثر و درک از رشته مردم‌شناسی متفاوت است. من این دوره سه سال را در این کتاب دوره گذار نامیدم که عناصری از دوره تفسیر فرهنگ و دوره تجربه زیسته در خود دارد.
او افزود: در دوره تفسیر فرهنگ من نسبت به فرهنگ، بیشتر فکر می‌کردم باور و اندیشه‌ها عناصر اصلی فرهنگ هستند اما در این کتاب به این موضوع پرداختم که عنصر حس کردن و بدن هم به عنوان عناصر کلیدی فرهنگ قلمداد می‌شود. در دوره تفسیر فرهنگ من به انسان تجربه‌کننده کمتر توجه کرده بودم و در بررسی فرهنگ و جامعه به مقوله و عناصر فرهنگی ن گاه می‌کردم و با در کنار قراردادن این عناصر به تفسیر فرهنگ نزدیک می‌شدم اما در این کتاب به انسانی نزدیک شدم که در حال تجربه‌کردن چیزی است و می‌خواهم تحلیل‌ها را از دل آن بیرون بکشم. کسانی که پرده‌خوانی، نقالی، استادیوم، بیمارستان و .... را تجربه می‌کنند بخشی از فرهنگ را می‌سازند.
ایزدی جیران با اشاره به اینکه چندخوانش می‌شود از این کتاب داشت گفت: خوانش نخست این است که 9 پژوهش اتنوگرافی حسی را در این کتاب می‌توان دید. خوانش دوم این است که در این کتاب چندین حوزه مردم‌شناسی مانند مردم‌شناسی گردشگری، پزشکی و دین و ... دیده می‌شود. خوانش سوم روش‌شناختی است که در انجام کار میدانی و بازنمایی تجربه دیده می‌شود. بخش نخست یعنی میدان برای محقق در ایران جای چالش نیست اما اینکه چگونه این داده‌ها در فرم بیانی بازنمایی شود چالش‌برانگیز است. در ایران نمونه کارهایی که بتواند من را درباره نوشتار اتنوگرافیک و ... راهنمایی کند وجود ندارد و برای من شخصا روشن نبود و مجبور بودم که به زبان‌های خارجی رجوع کنم و با نوشتن ورزی و نمونه کارهای خارجی فرم نوشتن را در این کتاب شکل دهم.
این مردم‌شناس یادآور شد: از این بابت این کتاب در انجام کار میدانی و نوشتن ژانر مردم‌نگاری متفاوت است. من در انجام کار میدانی طی این سه سال نسبت به سال‌های قبلی بیشتر به مردمان مورد مطالعه نزدیک شدم. من عنوان نخستین کتاب را «از مشاهده تا غوطه‌وری» گذاشتم؛ چون روش کار برای من خیلی مهم بود؛ اما در ادامه عنوان کار را تغییر دادم. من از مشاهده، پرسه‌زنی و غوطه‌وری در انجام کار میدانی استفاده کردم که در فصول پایانی کتاب بیشتر نشان داده می‌شود.
او درباره نوشتن ژانر مردم نگاری هم توضیح داد: در سیر مقالات تحولاتی در نوشتن انجام شده و در مقالات اولیه عمدتا زوایه دید سوم شخص غایب است و همه چیزدان شروع می‌شود و به شیوه‌های دیگر از جمله اول شخص ختم می‌شود. من در سال‌های اخیر توجه‌ام به امکان تجسم بوده و تلاش کردم خواننده بتواند وقایع، دیالوگ‌ها و رخداددها را در یک اثر مردم نگاری تجسم کند.
کاظمی در این نشست توضیحاتی را درباره نسل‌های مختلف مردم شناسی ارائه کرد و گفت: جیران بیشتر در فیلد است تا اتاق کارش. او در میدان زندگی می‌کند و احساسات از زاویه انسان شناسی موضوعات جدیدی را مانند چشیدن، حس کردن مطرح می‌کند. زمینه فرهنگی جیران که فرهنگ آذری زبان است در آثارشان معلوم است و ما را از تهران مرکزی نجات می‌دهد و با چند فرهنگی بودن جامعه ایران آشنا می‌کند. برخلاف بسیاری از کتاب در تهران این کتاب زبان متفاوتی است.
به گفته او، «من اتنوگرافی» در این کتاب حضور دارد و در همه جا گفت‌وگو می‌کند و وارد میدان می‌شود. در مطالعات قدیم بیوگرافی‌ها جز منابع اصلی فهم فرهنگ‌ها بودند و من غالب بود و دانای کلی بود که بر همه چیز احاطه داشت اما در این کتاب من اتنوگرافی متواضع است و در کنار سایر من‌ها مطالعه می‌کند و می‌خواهد محدودیت‌های شناختی فرهنگی اجتماعی خودش را به یادآوری کند.
کاظمی گفت: این کتاب سرشار از مقالاتی است که به ما کمک می‌کند چگونه اطرافمان را ببینیم. انسان‌شناس همیشه برای متخصصان صحبت نمی‌کند و گاهی انسان‌شناس برای محققان و دانشجویان می‌نویسد. گاهی هم انسان‌شناس برای عموم مخاطبان از حوزه‌های مختلف کتاب می‌نویسد. این کتاب هم به موضوعات جذاب پرداخته و هم پژوهشگر خودانتقادی دارد.
او در پایان گفت: انتشارات اگر جدیدا وارد حوزه‌هایی از علوم انسانی شده که برخی از کارها تحت عنوان مطالعات فرهنگی و اجتماعی و برخی هم ذیل مطالعات تاریخ اجتماعی اشیا نوشته می‌شود. حوزه کار دیگری مطالعات گروه‌های بی‌صداست و به طور مثال زنان خدمتکار خانه، دست‌فروشان و ... کتاب منتشر می‌شود.
سه‌شنبه ۲۳ شهریور ۱۴۰۰ - ۰۸:۲۷
نظر شما