به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، رمان «پری‌کشی» اثر علیرضا حسن‌زاده نویسنده و عضو هیات علمی پژوهشکده مردم‌شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با حضور سیدمحمد بهشتی، زهره زرشناس و کتایون مزداپور مورد نقد و بررسی قرار گرفت. 

زهره زرشناس، زبان‌شناس و استاد دانشگاه در این نشست کتاب پری‌کشی را جنگی در ستایش گیلان و پژوهش‌نامه‌ای جذاب در قالب رمان دانست که توسط نویسنده‌ای انسان‌شناس و دغدغه‌مند به خوبی ساخته و پرداخته شده است.

زرشناس در بخش دیگری از سخنان خود به سیر جایگاه پری در فرهنگ ایرانی پرداخت و افزود: پری در اوستا به صورت «پئیریکا» به معنای ساحره، در متون مانوی «پریگ» به‌معنای دیو مونث و در سغدی «پریک» آمده است. در همه این متون پری جایگاه منفی داشته است در صورتی‌که در جامعة زن‌سرور قبل از ورود آریایی‌ها به نجد ایران پری بغ‌بانوی دیرین به شمار می‌رفته و مظهر باروری بوده و ستایش می‌شده است؛ بعدها به‌دلیل دگرگونی‌های اجتماعی خویشکاری پری منفی شده و تبدیل به موجود شری می‌شود که به‌عنوان مثال پهلوانان را فریب می‌دهد.

 این استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به رمان پری‌کشی، «صلح» و «عشق» را دو عنصر اصلی جهان پریان برشمرد و اضافه کرد: در رمان پری‌کشی تعداد زیادی پری‌بانو، پری‌ماما و پری‌بابا ایفای نقش می‌کنند و هر یک از این پریان قصه‌گوهای اثیری هستند که بذر عشق و برکت را بر مزارع و شالیزارهای شمال ایران می‌پاشند. به اعتقاد زرشناس نوشتن رمان با الهام از مظاهر فرهنگ مردم کار بسیار دشواری‌ است و می‌باید در این حوزه علاوه بر پژوهش حرفه‌ای در فرهنگ عامه در حوزه ادبیات نیز صاحب‌نظر بود که نویسنده رمان پری‌کشی هر دو شاخصه را داراست.  

رمان پری‌کشی زاییده عشق است
سیدمحمد بهشتی، نویسنده و مدیر فرهنگی از دیگر منتقدان بود که از منظری دیگر به پری‌کشی توجه داشت؛ وی مهم‌ترین ویژگی نویسنده رمان پری‌کشی را شناخت درست سرزمین مادری و داشتن اهلیت برشمرد و افزود اهلیت داشتن به معنای معرفت داشتن نسبت به قلمرو فرهنگی خویش است در صورتی‌که امروز ما دچار اختلال در اهلیت هستیم و به‌ویژه در حوزه روایت، آثار و تولیدات فرهنگی ما بیش از آن‌که «کیستی» ما را به یاد ما بیاورند بر «بدحالی» ما تاکید دارند و بر اختلال اهلیت می‌افزایند.

بهشتی افزود: اهلیت داشتن امری وجودی است؛ این‌که فردی «اهل» گیلان است قابل تغییر نیست و توفیق نویسندگان و پژوهشگرانی مانند علیرضا حسن‌زاده نویسنده رمان پری‌کشی در تولید آثاری که با تعلق‌خاطر به سرزمین مادری آفریده شده‌اند در این است که اهلیت در وجود ایشان بیدار است و مهم‌تر این‌که اهلیت را با دانش خویش همراه کرده و به آفرینش آرمان هایی چون پری‌کشی پرداخته‌اند.

سیدمحمد بهشتی در بخش دیگری از سخنان خود به این نکته اشاره کرد که رمان پری‌کشی زاییده عشق است و در این اثر با دایره‌المعارف قصه‌های پریان، انواع غذاهای رنگین گیلانی و عشق و محبت آن دیار که زبان صلح، آرامش و دوستی است مواجه می‌شویم. بهشتی یکی دیگر از برجستگی‌های رمان پری‌کشی را معاصرشدن اثر و نماندن در ظرف کهن قصه‌های پریان عنوان کرد و یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های متون ادبی کهن فارسی توجه به «کیستی» ما به‌جای توجه به «احوالات» دانست و تاکید کرد متاسفانه در بسیاری از آثار کنونی نویسندگان به مسائل روزمره و بی اهمیت می‌پردازند و از کیستی غافل‌اند.

اهمیت رمان پری‌کشی از منظر فرهنگ عامه
کتایون مزداپور، استاد دانشگاه و زبان‌شناس و پژوهشگر زبان‌های باستانی ایران نیز در این نشست به جایگاه پریان در ایران باستان و نیز تحول پری از منظر زبان‌شناسی پرداخت. وی در ادامه به وجوه حیات پری در فرهنگ ایرانی و اوستایی و نیز جایگاه پریان درفرهنگ عامه نقاط مختلف کشور پرداخت و رمان پری‌کشی را از منظر توجه به پریان شمال ایران حائز اهمیت دانست.

گفتنی‌ست از علیرضا حسن‌زاده افزون بر آثار پژوهشی در حوزه انسان‌شناسی تا کنون رمان‌های «تهران،‌ آدم‌ها و کلاغ‌ها»، «تراژدی خریت»، «نادرشاه و دختر کولی» و «پری‌کشی» منتشر شده است که در این میان سه رمان اخیر توسط نشر مروارید روانه بازار کتاب گشته است.

نشست مجازی نقد رمان «پری‌کشی» به میزبانی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و با دبیری مصطفی اسدزاده در ساعت 12 تا 14 دوشنبه 8 شهریور 1400 برگزار شد.