شاهکار شوپنهاور تحت عنوان «جهان همچون اراده و تصور» که در ۳۰ سالگی او به چاپ رسید و به مبانی تفکرات و تأملات فلسفی او تبدیل شد، بر چه ایده‌ای استوار است؟
ایده اصلی نگارش اثر «جهان همچون اراده و تصور» مبتنی بر این اندیشه است که جهان قلمروی خودشناسی اراده است، اندیشه‌ای که به‌تدریج در ذهن شوپنهاور شکل گرفت و از بررسی دقیق سنت فلسفه ایده‌آلیسم توسط وی پدید آمد. سنتی که ادراک معمولی ما از جهان را به‌عنوان پدیده‌ای سطحی درک می‌کند و در پس آن لایه‌ای حقیقی‌تر و عمیق‌تر از واقعیت را پذیرا می‌شود. شوپنهاور در سال‌های تحصیلش با اندیشه فیلسوفان بزرگی نظیر افلاطون و کانت آشنا شد، یعنی با این استنباط که جهان آن چیزی نیست که به‌نظر می‌رسد و اینکه واقعیت حقیقی در پس واقعیت تجربی نمایان می‌گردد. از نظر شوپنهاور ریشه همه هستی نه «عقلانی» بلکه «خردگریزانه» است. «جهان همچون اراده و تصور» شامل بازگشت از اعتقاد روشنگری به قدرت عقل و خرد است. وی همانند کانت در «نقد عقل محض» می‌خواهد مرزهای واقعیت تجربیِ قابل تجربه را ترسیم نماید. شوپنهاور این جهان که نزد کانت «جهان پدیدار» نامیده می‌شود را «تصور» می‌نامد. این ما هستیم که به این جهان سامان و ساختار می‌دهیم، به این ترتیب که برای همه چیزها و روندها یک «دلیل» می‌آوریم. از نظر شوپنهاور همه چیز در این جهان از «اصل دلیل» تبعیت می‌نماید و همه جهان تصورات از شبکه‌ای از دلایل تشکیل شده است.

تحلیل ارائه شده در رساله دکترای شوپنهاور در مورد «اصل دلیل کافی» همچنین چارچوب معرفت شناختی شاهکار او، «جهان همچون اراده و تصور» را تشکیل می‌دهد. اما آنچه که وی در واقع به آن علاقه داشت، واقعیت حقیقی در پس واقعیت ظاهری بود، آنچه که افلاطون آن را در «ایده‌ها» دیده و کانت از آن به عنوان «شیء فی‌ذاته» یاد کرده بود. جهان تجربه بیرونی، جهان شناخت عقلی و دانش همان «تصور» است. واقعیت حقیقی که پشت همه چیز قرار گرفته و ما نمی‌توانیم آن را با مقولات فهمی درک کنیم، «شیء فی‌ذاته»، همان «اراده» است. شوپنهاور از این جهان منظور خاص خودش را دارد، چون جهان ما تنها جهان تصورات نیست. وی معتقد است که آگاهی ما از جهان نباید در حد تصورات باقی بماند. دلایل شوپنهاور در کتاب «جهان همچون اراده و تصور» در چارچوب معرفت‌شناختی ایده آلیسمی در حرکت هستند. وی در نظریه اصلی خود این ادعا را داشت که جهان در اصل اراده غیر عقلانی است، اراده‌ای که در انسان‌ها به خودشناسی می‌رسد.

شوپنهاور در پاسخ به این پرسش که دنیا، اگر به طور صرف تصور نباشد، در حقیقت چیست؟ معتقد است؛ دنیا در حقیقت اراده است، حتی اگر دنیا از نظر شناخت معمولی ما همیشه تصور باشد. اراده نیز تغییرناپذیر است و خارج از زمان، مکان و علیت قرار می‌گیرد و با تعالی، ذهن، خردگرایی و ایده‌آلیسم کاری ندارد. اراده غریزه خالص ذاتی زندگی است که همانطور که می‌خواهد رفتار می‌کند و عقل در برابر وی ناتوان است. عقل که تا پیش از این از جایگاه رفیعی برخوردار بود، نزد شوپنهاور تا حد یک «پدیده ثانویه» و یک قدرت دست بالا گرفته شده، نزول پیدا می‌کند. قدرتی که به انسان به عنوان تنها موجود اعطا شده، اما با این حال چنین قدرتی همواره تابع اراده است. به این معنا که جهان در اصل خردگریز است و هیچ آگاهی برتر و بهتری نمی‌تواند تغییری در آن ایجاد کند. انسان بالاتر از این جهان قرار نمی‌گیرد، بلکه درست در وسط آن است. انسان موجودی عاقل نیست، بلکه خود بخشی تحت کنترل اراده، از این بی‌خردی و غیر عقلانیت  است.

اگر جهان را به‌دقت مورد بررسی و مطالعه قرار دهیم، همچون پهنه‌ای از بی‌خردی بر ما نمایان می‌شود، همانند اراده تا ابد خود احیاگر و خود ویرانگر معطوف به زندگی، اراده‌ای که به‌طور مداوم با زندگی، درد و رنج پدید می‌آورد. آنچه که ما عادت کرده‌ایم آن را بدبینی شوپنهاور بنامیم، مبتنی بر این است که ما در درد و رنجی غیر قابل تغییر و محتاج به رستگاری و رهایی زندگی می‌کنیم.
از لحاظ شناخت ما جهان، جهان تصورات است. جهان عینیات تابع قوانین زمان، مکان و علیت. آنچه که در این تصورات به عینیت می‌رسد، اراده است. یک نیروی فراگیر و اثرگذار بی‌هدف که به‌طور مداوم برای پدید آوردن زندگی پافشاری می‌کند. اراده بی‌نهایت بارور و در عین حال بی‌نهایت ویرانگر است و پیوسته شکل‌هایی از زندگی را ایجاد می‌کند که به طور متقابل با یکدیگر مبارزه می‌کنند و هم دیگر را از بین می‌برند. اراده همراه با زندگی درد و رنج را نیز به وجود می‌آورد. چرا جهان ما مکانی است که در آن موجودات همدیگر را شکار می‌کنند و می‌بلعند؟ چرا جهان ما صحنه‌ای است برای وقوع تاریخی که ملت‌ها به‌طور پیوسته و دائم با هم می‌جنگند و یکدیگر را به قتل و عام می‌رسانند؟ پاسخ شوپنهاور به چنین پرسش‌هایی این گونه است؛ چون اراده بر آنها حکم‌فرمایی می‌کند. وی همچنین از طرحی رادیکال و مخالف با هر گونه خوش بینی تاریخی حمایت می‌کند، طرحی که از سوی بسیاری از اندیشمندان روشنگر از هگل گرفته تا مارکس  مطرح شده و در همه قرن نوزدهم حکم‌فرما بود.
 
شوپنهاور خود را پیرو آیین بودایی می‌دانست، آیا چنین مسئله‌ای در آثار وی نیز منعکس شده است؟
مذهب بودایی در بین تمامی مذاهب برای شوپنهاور از جایگاه خاصی برخوردار است، چون مذهبی خداناباور و مذهبی بدون خدا است. عنوان «خدایی» اینجا نه برای موجوداتی متعالی بلکه برای انسان‌هایی به‌کار برده می‌شود، که به سطح ویژه‌ای از شناخت و معرفت دست یافته‌اند. شوپنهاور در طول مطالعاتش به‌طور فزاینده‌ای بودایی را مذهبی شبیه به آموزه‌های خود یافت که بر طبق آن جهان، جهان درد و رنج و نیازمند رهایی بخشی است. مشغولیت شوپنهاور با بودایی بسیار زود شروع شد و در تمام عمرش نیز ادامه یافت. شوپنهاور با بوداگرایی در پیوندی تنگاتنگ از آموزه‌های اخلاقی و متافیزیکی سهیم بود، بینشی که بر طبق آن «جهانی فرورفته در مصائب و گناهان»، محرک‌های اخلاقی انکار اراده را به چالش می‌کشد. به همین دلیل در فلسفه اخلاق شوپنهاور وجود تشابهاتی با آیین بودایی قابل فهم است. فلسفه اخلاق او همانند فلسفه اخلاق بودایی، بر مبنای فلسفه اخلاق همدردان و رویگردانی و دور شدن از جهان قرار گرفته است.

شوپنهاور همواره به طرح‌های بنیان نهاده شده توسط مذهب همانند هبوط و تناسخ می‌اندیشید و معتقد بود در این موارد با افسانه‌هایی با ماهیتی حقیقی مواجه شده و به دست آوردن معنای عقلانی و منطقی این افسانه‌ها را وظیفه فلسفه خود می‌دید. از سویی دیگر وی طرح‌های اصلی فلسفه اخلاق، نظیر آزادی و خصلت را به گونه‌ای مشخص کرد، که از تشابهی با برداشتی مذهبی یا حداقل متافیزیکی برخوردار باشند. نزدیکی با آیین بودایی در این مورد همچنان بسیار تنگاتنگ بود.

شوپنهاور بعدها مدعی شد که اندیشه‌اش از سه منبع فلسفی نشأت گرفته است: فلسفه افلاطون، فلسفه کانت و «اوپانیشادها» فلسفه هند باستان. اوپانیشادها جهان شدن و از بین رفتن، همان جهانی که ما آن را در مکان و زمان تجربه می‌کنیم را «مایا» می‌نامیدند. مایا در عین حال جهان رنج و فریب است. در این فلسفه «برهما» اصل اساسی جهان یا همان روح جهان است. شوپنهاور به سرعت جذب چنین ایده‌ای شد و آن را با تفسیر خود از جهان ایده‌آل مقایسه نمود، وی مایا را با جهان پدیدار کانت و «تصور» خود یکی دانست. این نظریه که جهان در حال گذار، رنج و مصیبت است، شبیه به تجربه شوپنهاور از جهان بود. وی همچنین در برهما، روح نافذ جهان، «شیء فی ذاته» کانت یا همان «اراده» خود را مشاهده نمود. اندیشه وی از طریق آشنایی با فلسفه هند باستان، گرایشی اخلاقی و مذهبی نیز به دست آورد. برای شوپنهاور همواره این شناخت آشکارتر می‌شد که راه برون رفت از جهان تصور و رنج، بازگشت و دست کشیدن از «خواستن» است، خواستنی که مدام باعث حرکت بی‌برنامه و بی‌هدف انسان می‌شود. وی همچنین در «خواستن» دروازه ورودی به جهان «شیء فی ذاته» را می‌دید، بنابراین نه عقل بلکه جسم، ما را به سوی واقعیت حقیقی سوق می‌دهد.

بر طبق گفته شوپنهاور از دو روش کاملاً متفاوت می‌توانیم جسم خود را تجربه کنیم: یک مرتبه به‌عنوان عین، به‌عنوان تصور، به این ترتیب که ما همانند علم پزشکی رفتار و کارکردهای جسم را از بیرون مشاهده و درک می‌کنیم. ما حتی می‌توانیم جسم را به‌صورت مستقیم از طریق غرایز و کشش‌های درونی نیز تجربه کنیم؛ در گرسنگی، تشنگی یا در درد، ما از یک «خواستن» مطلع می‌شویم و آن را مستقیماً به عنوان «خواستن» مختص به خود تجربه می‌کنیم. از این «خواستن» می‌توان به قیاس، به «خواستنِ» سایر انسان‌ها نیز پی برد. «خواستن» انسان صرفاً بیان یک نیرو و انرژی فراگیر است که در همه طبیعت اثر بخش است، انرژی و نیرویی که هندی‌ها آن را «برهما» می‌خواندند. شوپنهاور حال این انرژی فراگیر را «اراده» می‌نامید، شبیه به اراده فردی که ما می‌توانیم آن را در خود تجربه کنیم. از طریق ارتباط بین متافیزیک شرقی و غربی، فلسفه شوپنهاور به صورت تعالیمی برای رهایی و رستگاری در می‌آید، آموزه‌هایی که فلسفه شوپنهاور را برای هر خواننده‌ای که فلسفه را به عنوان تلاشی برای پاسخ گویی به آخرین پرسش‌ها در زمینه هدف و معنای زندگی درک می‌کند، جذاب می‌نماید. در شوپنهاور اولین بودایی فلسفه غرب نهان شده است. شوپنهاور که از سوی معاصران خود نادیده گرفته می‌شد، با شاهکار خود «جهان همچون اراده و تصور» دیوان غربی-شرقیِ  فلسفه جدید را به نگارش درآورد که شاید تا به امروز شناخته شده ترین میانجی اندیشه شرق و غرب باشد.