حسن ذوالفقاری عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس درباره درگذشت لیراوی گفت: اللهکرم لیراوی، معلمی دلسوز و پژوهشگر پرتلاش فرهنگ عامه بود که کرونا او را نیز از ما ربود.
وی ادامه داد: تحصیلات او لیسانس معارف و الهیات، فوقلیسانس زبان و ادبیات فارسی و دکتری تاریخ ایران بود. با این تحصیلات توانسته بود توانمندی خود را در تاریخ و فرهنگ ایران و منطقه نشان دهد. وی از سال 1357 وارد آموزشوپرورش شد و در مقطع ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان به تدریس پرداخت. دوبار بهعنوان معلم نمونه و سپس معلم خبره انتخاب شد. در مهر 1386 به درجه بازنشستگی نائل آمد. از سال 1378 نیز دروس معارف- تفسیر، ادبیات، مدیریت امور فرهنگی را در دانشگاههای بوشهر و حوزه های علمیه بهعنوان استاد مدعو بر عهده داشت. مسئولیتهایی نیز در انجمن ها و ادارات و آموزش و پرورش و سازمان فنی و حرفهای استان بوشهر پذیرفته بود که نشان از وثوق و اعتماد به او بود.
مدرس دانشگاه تربیتمدرس اظهارکرد: آنچه بیش از همه دوستی ما را پایدار کرده بود، علقه و علاقه او به فرهنگ عامه بود. او را بهعنوان پژوهشگر بومی و صاحب تألیفات بسیاری در حوزه تاریخ و فرهنگ استان بوشهر میشناسیم. آخرین دیدار ما در سال 1395 بود که به مناسبت برگزاری همایش نگاهی نو به ادبیات عامه به بوشهر جهت هماهنگی همایش سفر کرده بودم. ایشان ما را به باغ شخصیاش در بیرون شهر دعوت کرد. به اتفاق آقای دکتر جابری رفتیم. ماه رمضان بود. تازه عمل کرده بود و حال خوشی نداشت. از هر طرف سخن گفتیم و بیشتر در باب تحقیقات محلی. چند کتابش را هدیه داد. خیلی آرام بود؛ مثل دریای بوشهر و گرم و دوست داشتنی مثل تمام مردم جنوب.
ذوالفقاری افزود: ورود او به حوزه فرهنگ و ادب عامه از سال 1355 و بهعنوان عضو افتخاری واحد فرهنگ مردم صداوسیما و به راهنمایی استاد انجوی شیرازی بود. از همان زمان به جمعآوری فولکلور و ادبیات عامه مردم استانهای جنوبی اهتمام ورزید. همکار و عضو انجمن میراث فرهنگی هم بود. مقالاتی هم در هفتهنامههای استان و روزنامهها می نوشت. او کارشناس رادیو و تلویزیون بوشهر در زمینههای تاریخ و ادبیات محلی بود و به فرهنگ و تاریخ استان عشق میورزید. روز ۱۸ اسفند را که تأسیس مدرسه سعادت است، به پیشنهاد وی به نام روز ملی بوشهر نامگذاری کردند.
عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس گفت: امروز اگر او نیست، آثارش گواهی میدهد که مرد دوستدار فرهنگ لحظهای آسوده نبوده است. هفده جلد کتاب در کارنامه اوست که دو عنوان، اثر برتر سال در شورای پژوهشی انتخاب شد؛ ازجمله آثار او در حوزه ادب عامه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- «گویش و ادبیات فرهنگ مردم دیلم و لیراوی»(تهران: پازینه، 1380.) این کتاب، پژوهشی است درباره گویش و ادبیات مردم دیلم و بهویژه دهستان لیراوی. در این پژوهش ابتدا وضعیت جغرافیایی منطقه، سپس سیر تاریخی و ارتباط گویش مردم این منطقه با زبانها و گویشهای دیگر و نماد ساختاری و تحول کلمات در این گویش بررسی میشود. بخش بعدی کتاب، به تشریح اجزای دستوری گویش لیراوی و واژگان و اصطلاحات آن اختصاصیافته است. در بخش پایانی نیز، مجموعهای از ادبیات عامه (مثلها، قسمها، دعاها و چیستانهای مردم این ناحیه) گردآوریشده است.
- «فرهنگیاران و فرهنگ مردم»، در سال 1389 که در خزرشهر فرهنگیاران جمع شدند، به این فکر افتاد از همان جا این کار را شروع کند و کرد. بسیاری از فرهنگیاران که به پایمردی استاد انجوی شیرازی در رادیو شناسایی شدند، ناشناخته به میراثبانی این فرهنگ پر شوکت مشغول بودند بینامونشان که در این کتاب شناسایی و معرفی شدند. اقدامی ستوده که باید تداوم یابد.
-«شاهنامه سرایی و گامی در تاریخ معاصر شهرستان دیلم»(بوشهر: طلوع، 1381) کتاب در کنار اطلاعات مفید تاریخی و جغرافیایی از بندر دیلم و لیراوی، به سنت مهم شاهنامه سرایی و جنگنامه و جدالهای خوانین منطقه را شناسایی و ضبط کرده است. در استان بوشهر، این اشعار و استفاده از روح حماسی مثنوی، حتی در جنگهای خانوادگی هم کاربرد داشته است. این مثنویها، بهنوعی استفاده تاریخی نیز داشته و بهعنوان سندی تاریخی در راستای حوادث این خطه از کشور، بهشمار میآید. چاپ بعدی را با نام «شاهنامهسرایی و شاهنامهخوانی در جنوب ایران» (آیین محمود، 1391) منتشر کرد که مجموعهای از مثنویهای شاعران جنوب ایران است که در مناسبتهای مختلف و با محتوایی عمدتاً حماسی سروده شده است. در این اثر، حداقل شش شاهنامهخوان و مثنویگوی جنوب کشور، معرفی شده است.
- هنرهای محلی، کارهای دستی، وسایل قدیمی در فرهنگ بومی و سنتی (ستاره جنوب، 1384)
- قصههای زیبای جنوبی (آیین محمود، 1391) مجموعهای از داستانهای نسبت کوتاه جنوب که برخی از آنها با گویش محلی تدوین یافته است. عناوین برخی از داستانها عبارتند از: شغال زیرک، آهنگر و زن زیبا، قصه نمکی، دختران پیرمرد، عاقبت اسرافکردن، داستان خارکش و قصه ماه و ستاره و ننهماهی.
-خورشید آفرین و فلک ناز (آیین محمود، 1391) از منظومه های عاشقانه رایج در بختیاری و جنوب که سرگذشت دو شاهزاده ایرانی است.
- نوحهسرایی و اشعار مذهبی:(گلستان ادب، 1388).
نظر شما