کتاب دعای افتتاح متن این دعا به همراه ترجمه آن به قلم سید مهدی شجاعی است. انتشارات نیستان مجموعه ای 4 جلدی با نام نیایش‌ها و زیارت‌ها در قطع جیبی به چاپ رسانده که این کتاب جزء همین مجموعه است. در این کتاب می‌خوانی: اللهم انّ عفوک عن ذنبی، و تجاوزک عن خطیئتی، و صفحک عن ظلمی، و سترک علی قبیح عملی، و حلمک عن کثیر جرمی، عند ما کان من خطأی و عمدی، اطمعنی فی ان اسألک ما لا استوجبه منک، الذّی رزقتنی من رحمتک، و اریتنی من قدرتک، و عرّفتنی من اجابتک، فصرت ادعوک ءامناً، و اسأَلک متستأنساً لا خائفاً و لا وجلاً، مدلّاً علیک فیما قصدت فیه الیک، فان ابطاعنّی، عتبت بجهلی علیک خدایا! عفو تو در مقابل گناهانم، چشم پوشی‌ات از لغزش‌هایم، گذشت تو از ستم‌هایم، پرده‌افکنی بر زشتی رفتارم، و صبوری و بردباری ات در مقابل فراوانی جرم‌هایم، به هنگام قصور و تقصیرم و یا نسیان و عصیانم، مرا به طمع انداخته که بازآنچه لیاقتش را ندارم از تو بخواهم؛ همان نیرویی که نشانم دادی، و همان لطفی که در اجابت به من فهماندی، تو همه این کارها را کردی تا در مقابل تو احساس امنیت کنم و بتوانم در کمال آرامش به راز و نیاز با تو بنشینم، در فضای انس و ملاطفت با تو مناجات کنم و بدون هراس و وحشت خواسته‌هایم را در دامن کرامت تو بریزم و به شاخسار اجابت تو بیاویزم. سابقه ی کرامت تو چنان کرده که این حقیر سر تا پا نیاز به درگاه تو با ناز می‌خرامم، خواسته‌ام را در لفاف کرشمه می‌پیچم و از تو طلبکارانه درخواست می‌کنم. و اگر در اجابت خواسته‌هایم تأنی کنی، از سر جهالت زبان گله می‌گشایم و با چشم عتاب به دست‌های تو نگاه می‌کنم.
مناجات
کتاب مناجات شامل مناجات‌های ادبی سیدمهدی شجاعی است. زبان مناجات لحنی است دوگونه، هم فضای عرفانی مناجات را دارد و هم با ادبیات معاصر سازگار است. هر فصل از این مناجاتها با نگاه به حس و حال زمانی خاص نگاشته شده است. در این کتاب میخوانیم: ای خدا! من از شراب چشم تو گر مست می‌شدم فارغ از این جهان و هرچه در او هست می‌شدم ای خدا! بی آب و نان و اگر بتوان زنده ماند، بی عشق جانان نمی‌توان! از این نعمت ناب زندگی محروممان مکن. ای خدا! من به سجود مستمر امواج، بر ساحل عبودیتت رشک می‌برم. مقام انسان را کهتر از آب و خاک مخواه.
شکوای سبز ۲
شکوای سبز ۲ دریافتی است از دعای ابوحمزه ثمالی. زبان کتاب بیش از ترجمه و نزدیک به دریافت است که در آن نویسنده به ترجمه تحت‌اللفظی و کلمه به کلمه بسنده نکرده است و ادبیاتی را به استخدام گرفته برای شیواتر شدن متن. در مقدمه میخوانیم: دوست داری به معشوقت بگویی که: دوستش داری. و می‌گویی: دوستت دارم. خب؟ همین یک کلام؟ نه، دلت راضی نمی‌شود. دنبال گونه‌های دیگری از گفتن می‌گردی. و واژه‌های دیگری برای بیان کردن و عبارات دیگری برای انتقال این مفهوم ناب دوست داشتن. و باز می‌بینی که نشد. آشکارا کم می‌آوری.
دعای مکارم الاخلاق، شیرین و شاعرانه مثل دعا
دعای مکارم الاخلاق، نیایش بیستم از کتاب صحیفه سجادیه، مجموعه دعاها و مناجات امام چهارم شیعیان، زین العابدین علی بن الحسین (ع) است که در آن از زبان امام چهارم شیعیان به شورانگیزترین شکل ممکن از خداى متعال حضرت طلب اخلاق ستوده و اوصاف پسندیده شده و دورى از اخلاق ذمیمه و صفات رذیله که سعادت انسان به حقیقت از آن حاصل آید تقاضا شده است.
این دعا پیش از هر چیز به دلیل انتصاب آن به مقام والای امامت و در کنار آن جاری شدن از زبان امام سجاد (ع) از زیبایی خاصی بهره‌مند است؛ زیبایی که اوج آن را می‌توان در خواست‌ها و تقاضاهایی دانست که امام سجاد (ع) به عنوان نماینده خلق خدا روی زمین از خداوند برای تمامی مردمانش می‌خواهد:
خداوندا! به لطفت نیتم را برکت ببخش و با آنچه در دست توست یقینم را اصلاح کن و به قدرتت تباهی‌ها و خرابی‌های من را سامان بده.
خداوندا! خودت تمامی دل‌مشغولی‌های من را سامان ببخش و مرا به کاری بگمار که فردا سراغش را از من می‌گیری و روزگارم را متناسب با هدف آفرینشم قرار بده.
از سوی دیگر عنوان شده است که دعای مکارم الاخلاق برنامه انسان‌سازی است و امام سجاد با قرائت این دعا فهرستی زیبا و عارفانه از سجایای انسانی و خلقیات کریمه آدمی را بیان می‌کنند و گفته شده تاثیر این دعا به حدی است که اگر انسانی به صفات بیان شده در این دعا متخلق شود، به رفیع‌ترین مقام خود نائل خواهد آمد.
انتشارات کتاب نیستان این دعا را روانه بازار کتاب کرده است که در آن شجاعی با بیانی شاعرانه دست به ترجمه متن این دعا زده است.
هرچند که سید مهدی شجاعی پیش از این نیز در قالب کتاب‌های دیگری این دست ترجمه‌ها را به مخاطب خود ارائه کرده بود، اما ویژگی اصلی کار او در هر یک از این آثار، انتخاب واژگان و حاکم کردن روحیه‌ای بر متن ترجمه است که متناسب با فضا و ساختار آن اثر به حساب می‌آید.
او در این ترجمه مخاطبش را با واژگان و اصطلاحاتی به دنیای نیایش امام سجاد (ع) وارد می‌کند که متناسب با شأن این دعاست؛ واژگانی که در کنار تضرع و بیان حقارت انسان در پیشگاه ازلی، از خداوند به ساده‌ترین شکل ممکن و برای کاربردی‌ترین خواسته‌ها و نیازهای انسانی طلب کمک و یاری می‌شود:
خدایا! به تکبر دچارم مساز و مرا بنده تمام عیار خود کن و درخت عبادتم را به آفت غرور و خودپسندی تباه نکن و توفیق کارهای خیر برای مردم را نصیب دست‌های من بساز و بنای آن کارها را به سیلاب منت ویران مساز و پای جانم را به قله‌های بلند اخلاق برسان و مرا از آفت فخرفروشی برهان.
استفاده از عبارت و جملات ساده و در عین حال احساس‌برانگیز یکی از ویژگی‌های اصلی این ترجمه است که در کنار ویرایش و کتاب‌سازی درخور توجه این اثر به تأثیرگذاری آن بیش از پیش افزوده است. تلفیق متن عربی دعا به همراه ترجمه متفاوت شجاعی از متن دعا در کنار روانی متن و سلیس بودن در روایت، از مهمترین ویژگی‌های این ترجمه شجاعی به شمار می‌رود.
خدا مال همه است
«خدا مال همه است!» مجموعه مناجات‌های کوتاه و مینی‌مال شجاعی است که با موضوعات مختلف ایراد شده.
ساختار متنی این مناجاتها تداعی‌کننده حس دعا برای مخاطب آن است و شجاعی با تکیه بر صفات رحمانیت عام خداوند در عالم هستی و تعمیم آن به ساختارهای مختلف زیست انسانی، دعاواره‌های کوتاهی را خلق کرده که برای طیف وسیعی از مخاطبان شنیدنی و خواندنی است.
نکته قابل توجه دیگر درباره متن این اثر را باید در استخدام زبان بسیار ساده و روان برای روایت دانست. شجاعی همانطور که در عنوان این اثر حس مالکیت درونی برای خداوند را متوجه همه ابنا بشر می‌داند، در نگارش متون دعاواره خود در این کتاب نیز تلاش کرده زبان و بیان و حس‌برانگیزی و توصیفی را به کار ببرد که در تمنای بهره‌مندی از جرعه‌‌های رحمانیت عام پروردگار است. از سوی دیگر نویسنده در خلق این عبارت در کنار توجه به این مساله سعی کرده است تمایلات و نیات خود در دعا را به شیوه‌ای بازگو کند که نیازها و درخواست‌های عام بسیاری از مخاطبان جامعه انسانی را شامل شده و خوانش آنها از سوی هر طیفی از مخاطبان بتواند نمایشگر بخشی از تمنای آنها در مواجهه با پروردگارشان باشد.
شجاعی همچنین تلاش کرده ساختار کلاسیک دعا و نیز به کار گرفتن عبارت و اصطلاحات خاص برای ادای آن را در این متن مد نظر داشته باشد و از این حیث نیز نیاز مخاطبان را برآورده ساخته و ساختار کلاسیک متون این‌چنینی را نیز برآورده سازد.
کتاب نیستان «خدا مال همه است!» را با گرافیکی تازه که با همکاری مینا عظیمی شکل گرفته و طرح جلدی از حمید مازیار منتشر کرده است.
در مقدمه کتاب میخوانیم: خدا مال همه است. مال من. مال شما. مال یکایک ما و شما. خدا نمایندگی انحصاری ندارد. خدا به تعداد آدم‌ها در زمین شعبه دارد. خدا تنها امکانی است که هیچ کس نمی‌تواند از من و شما بگیرد. خدا تنها دارایی است که فقیران بیشتر از ثروت اندوزان دارند. خدا تنها ذخیره‌ای است که هیچ حکومتی نمی‌تواند مردم را از آن محروم کند یا توزیع آن را در اختیار خود بگیرد یا کوپنی و جیره‌بندی‌اش کند.
متقین
متقین شرح خطبه متقین نهج‌البلاغه است، خطبه‌ای عظیم و عمیق که حضرت امیرالمؤمنین در پاسخ همام که گفت یا علی! صف لی المتقین (متقین را برایم توصیف کن)، فرمودند. خطبه چنان عمیق و پرمعنا است که با اعتراف نویسنده مبنی بر ایجاز متن باز کتاب قریب چهارصد صفحه شده است. در این کتاب سیدمهدی شجاعی با استفاده از آیات قرآن و احادیث و روایات، به شرح و توضیح عبارت به عبارت خطبه می‌پردازد. در ذیل عبارت «ومشیهم التواضع» میخوانیم: این دریادلان بال بر زمین تواضع میسایند و در آسمان خضوع پرواز می‌کنند و از زلال چشمه خشوع مینوشند و در باران فروتنی غسل می‌کنند. تواضع را میوه درخت علم خویش می‌دانند و فروتنی را زکات خرمن متراکم شرف و فضیلت خود میشمرند. این بزرگ‌منشان همچنان که شیرینی عفو و گذشت را در زیر دندان قدرت خود مزمزه می‌کنند، حلاوت تواضع را بر بام رفعت خویش می‌چشند.
آیین زندگی ترجمه و شرح نامه ۳۱ نهج البلاغه است، وصایای حضرت علی (ع) به امام حسن (ع). نام کتاب تعریف دقیقی است از محتوای ارزنده کتاب که به راستی این وصایا دستورالعمل کاملی است برای زندگی خدایی، چه در دنیا چه برای آخرت. همانطور که نویسنده هم در مقدمه اشاره می‌کند بهترین و بزرگ‌ترین پدر عالم به عزیزترین فرزند عالم وصیت می‌کند برای زندگی، چه آیینی بهتر از این وصایا برای سعادت. به واقع کتاب با ترجمه و توضیح دقیق و روانش هندبوکی است که هر روز می‌توان به آن مراجعه کرد و درس گرفت و هر روز هم نو است، تازه برای امروز ما.
کتاب «آن است شیوه حکومت» تازه‌ترین اثر سید مهدی شجاعی است. این کتاب ترجمه شجاعی از عهدنامه و یا همان نامه معروف حضرت امام علی (ع) به مالک اشتر است که در نهج‌البلاغه نیز آمده است. شجاعی در این کتاب نظر به اهمیتی که برای این فراز از نهج‌البلاغه به عنوان منشور و آئین‌نامه حکومت اسلامی قائل بوده است، آن را به صورت مجزا در قالب کتابی آورده است.
شیوه ترجمه این متن ارائه همزمان متن با ترجمه است. شجاعی در صفحات این کتاب متن فارسی و به دنبال آن و در کنارش، متن عربی این نامه را قرار داده است و سعی کرده با استفاده از ساده‌ترین و شیواترین عبارات از عهده ترجمه این اثر برآید. نکته قابل توجه در این ترجمه آهنگین بودن آن و تلاش برای ارائه متنی است که بی‌آنکه به دنبال روایتی شاعرانه در ترجمه باشد توانسته آهنگی حماسی به خود بگیرد و به شکلی خاص عبارات را در پی هم و به منظور ترجمه قرار دهد.
شجاعی که پیش از این نیز در حوزه ترجمه آثاری همچون ترجمه برخی از ادعیه را در قالب کتاب عرضه کرده است، در این اثر تازه به تناسب و اقتضای محتوا سعی کرده تا اثری را پدید بیاورد که همانند متن عربی آن، صلابت یک نامه و در عین حال شورانگیزی توصیه‌های دنیوی و اخروی آن را در خود دارا باشد.
یکی دیگر از نکات قابل توجه درباره این کتاب مقدمه‌ای است که شجاعی برای این اثر تالیف کرده است. او در مقدمه خود به نوعی هدف از حکومت در اسلام و آنچه به عنوان خلافت و حکمرانی در این آئین بر مسلمانان رفته را مرور و در ادامه از زبان خود درباره منشور حکومت علوی و اسلامی که برگرفه از نهج‌البلاغه است و در نامه حضرت امام علی(ع) به مالک اشتر متبلور می‌شود نکاتی را بیان کرده است.
شجاعی در این مقدمه که برای فهم محتوای این نامه، متنی کارساز و دقیق به شمار می‌رود، نخست تقسیم بندی حکومت اسلامی به دو شیوه حکومت برگرفته از اسلام علوی و حکومت برگرفته شده از اسلام اموی را معرفی و ترسیم می‌کند و برای هر یک از آنها نیز شاهد مثالی را برمی‌شمارد. در ادامه شجاعی با بیان مختصر ویژگی‌های هر یک از دو شکل از آئین مسلمانی و حکومت داری، به بایسته‌های و ضرورت‌های قواعد حکومت از منظر اسلام حقیقی اشاره کرده و نامه حضرت علی (ع) به مالک اشتر را نماد و سمبل خلق این قواعد معرفی می‌کند و از مخاطب می‌خواهد این فرمان را به عنوان شاخصی برای بررسی رفتارهای دولت‌مردان مورد استفاده قرار دهند و با آن دست به شناسایی و واکاوی کارنامه عمل آنها بزنند.
شجاعی همچنین از این عهدنامه در بخشی از مقدمه خود به عنوان مهمترین سند در حمایت از حقوق بشر در تمامی دنیا یاد کرده است و تاکید دارد که از ابتدای خلق بشریت تاکنون هیچ سندی به مانند این به تعریف حدود رابطه میان مردم و حکومت نپرداخته است.
ترجمه دوره بیست جلدی شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید اثری است منحصر به فرد که علاوه بر آثار فوق‌الذکر توسط انتشارات کتاب نیستان منتشر و در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد.
نظر شما