به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در خراسان رضوی، چند سالی است که حاشیه بولوار شهید مدرس در قلب مشهد میزبان علاقمندان به کتاب است که صبح‌های آدینه‌شان را به‌جای سپری کردن در رختخواب یا کوه و دشت، به خرید، فروش یا تورق کتاب می‌گذارنند. این بازار و میعادگاه هر چند در یک سال اخیر با کرونا دست و پنجه نرم کرده و چند باری هم تعطیل شده است، اما باز هم وعده‌گاه صبح‌های جمعه کتاب‌بازان مشهدی است. در یکی از جمعه‌های پایانی سال در اسفندماه 99 که البته خیلی رنگ و بویی از زمستان ندارد، سری به جمعه بازار کتاب مشهد زدیم.
 
کم‌کم از راه می‌رسند، خودروهایی که انبوهی از کتاب‌ها را در جعبه‌های سیگار و میوه فشرده‌اند و روی صندلی‌های خودرو و صندوق عقب آن تا جایی که جا بوده، جا داده‌اند؛ تا روی میزهای فلزی ساده‌ای که قرار است چند ساعتی نقش پیشخوان و ویترین‌شان را در جمعه بازار کتاب ایفا کنند، قرار بگیرند.
 
به ظهر که نزدیک می‌شویم و هوا هم گرم‌تر می‌شود، حضور مردم در این گذرِ به اصطلاح فرهنگی بیشتر می‌شود؛ درواقع جمعه بازار کتاب مشهد برای آن‌ها که دلخوش به رفت و آمد در پیاده‌‌رو حاشیه بولوار مدرس هستند، حرکتی تفریحی همانند رفتن به پارک، سینما و تئاتر است. البته در میان مردم هستند افرادی که فقط به منزله سرگرمی و وقت گذرانی نیامده‌اند و واقعا قصد خرید کتاب دارند.
 

 

آقای ابراهیمی که 20 سال از عمرش را با کتاب سپری کرده است، به ما می‌گوید: من خودم کتابفروشی دارم ولی جمعه‌ها برخی کتاب‌های پرفروش را می‌آورم تا شاید فروخته شوند. البته به عید که نزدیک می‌شویم، بازار خرید داغ می‌شود، کتاب هم از جمله کالاهایی است که  بازار خوبی را برای خود باز کرده است.
 
وی اضافه می‌کند: آن کسی که واقعا نیاز به کتاب خاصی داشته باشد، حتی اگر قیمتش هم بالا برود، خرید خود را انجام می‌دهد. الان با توجه به وضعیت اقتصادی قدرت خرید مردم کاهش یافته است و بیشتر به دنبال کتاب‌های دست دوم می‌گردند و به همین جهت رونق جمعه بازارکتاب همچنان تاحدودی پابرجاست.
 

 

اما احمد امینی، کتاب‌فروش مشهدی که هر هفته به جمعه‌بازار کتاب مشهد می‌آید و متوجه افت‌و‌خیز آن هست، می‌گوید: از دیدِ من که سال‌هاست در این بازار بساط پهن می‌کنم، مشکلی که در کلیت بازار کتاب وجود دارد، این است که اُنس مردم با کتاب کمرنگ شده است، چون متاسفانه دیگر کتاب را کالای ضروری نمی‌دانند.
 
وی تاکید می‌کند: این رفت و آمدی که اینجا می‌بینید، بازدهی خرید و فروش ندارد و بیشتر به حالت تماشاچی می‌آیند!
 

 

غالب کتاب‌هایی را که در کتابفروشی‌ها یافت می‌شود، می‌توان با قیمت مناسب و تخفیف در جمعه بازار کتاب مشهد پیدا کرد، اما خودنمایی تابلوهای تخفیف 50 تا 70 درصدی عرضه کتاب در این مکان، بدجوری توی چشم می‌زند؛ مسئله‌ای که باعث شد در گفت‌وگو با آقای یاراحمدی یکی از غرفه‌داران باسابقه و ثابت این بازار، درباره علت آن بپرسیم.
 
وی می‌گوید: باید کتاب‌شناس باشید تا سرتان کلاه نرود.هر کتابی با هر مترجمی ارزش خریدن و خواندن ندارد؛ اینجا بعضی از انتشاراتی‌ها که به دنبال سود بالا هستند، کتاب‌های خوب را با ترجمه‌های ضعیف روانه بازار می‌کنند و همین کار سبب می‌شود تا با تخفیف‌های بالا و قیمت پایین کتاب‌ها را عرضه کنند.
 

 

«بازار سیاه و کتاب‌های ممنوعه در جمعه بازار کتاب مشهد پیدا نمی‌شود. خوب است بدانید قبل از اینکه به کتابفروش‌ها مجوز غرفه در جمعه‌بازار بدهند، استعلاماتی از نوع کتاب‌ها می‌گیرند و بازرس هم هر هفته وجود دارد تا کتاب‌های ممنوعه به فروش نرسد». این موارد را آقای حسینی یکی دیگر از کتابفروش‌های کهنه‌کار مشهدی که سالیان زیادی است در این بازار حضور دارد، می‌گوید.

او هم از اینکه بازار کتاب بی رونق شده، ناخرسند است و معتقد است: اگر به دنبال کتاب‌های نایاب هستید، بهتر است در خود کتابفروشی‌ها به دنبال آن باشید، زیرا اینجا خبری از اینگونه کتاب‌ها نیست.
 
حسینی اضافه می‌کند: اگر به دنبال کتاب‌های آشپزی، روانشناسی، درسی و مخصوصا کتاب‌های کنکوری هستید، می‌توانید با قیمت مناسب در جمعه بازار کتاب مشهد پیدا کنید، حتی دانشجویان هم کتاب‌های درسی را از اینجا نمی‌خرند، چون معمولا اساتید کتبی را که خود تالیف کرده‌اند و انتشارات خاصی است، از دانشجویان می‌خواهند.
 

 

آقای محمدی که یکی دیگر از فروشندگان سن بالا در جمعه بازار کتاب مشهد محسوب می‌شود، می‌گوید: قشر کتابخوان در جامعه ما بسیار کم هستند، اگر مردم رغبت بیشتری برای کتاب نشان می‌دادند بسیاری از کتاب‌ها سر از بازیافت درنمی‌آوردند!
 
وی اضافه می‌کند: برای نوشتن و چاپ یک کتاب زحمت زیادی کشیده می‌شود و مراحل زیادی را باید طی کند، اما گاهی یک کتاب بنا به دلایل مختلف مورد استقبال مردم قرار نمی‌گیرد و سالیان دراز در انبارها ذخیره می‌شود و کتابفروش هم مجبور می‌شود با قیمت ناچیز کتاب را به بازیافتی‌ها دهد!
 

 

غرفه‌های عرضه لوازم التحریر و کودکان معمولا شلوغ‌تر و با استقبال بیشتر مردم همراه است، کتاب‌های کمک درسی و کنکوری هم مانند همیشه پرمشتری هستند، برخی از غرفه‌داران هم برای جذب مشتری فریادهای تخفیف سر می‌دهند، عده‌ای هم اجناس دیگری را در پیاده‌راه‌ها بساط کرده‌اند، در گوشه و کنار بازار و خارج از غرفه‌های رسمی هم خرید و فروش کتاب‌های که مشخص نیست گهگاهی انجام می‌شود، خلاصه اینکه صبح تا ظهرهای جمعه اینجا بلوار شهید مدرس مشهد زنده و پویا و سرحال است، هرچند که حضورها (همراه با پروتکل‌های بهداشتی) نسبتا زیاد و بالا است، اما خرید و فروش‌های کتاب متاسفانه خیلی چشمگیر نیست.
 
هوا کم کم سردتر می‌شود و جمعیت متفرق، جمعه دیگری و جمعه بازار کتاب دیگری به پایان رسیده است و مردم به سمت خانه‌هایشان می‌روند و فروشندگان هم مشغول جمع‌آوری کتاب‌هایشان. حال که به اواخر اسفند نزدیک می‌شویم، حال و هوای بهاری در حال رسیدن است، ای کاش باد سرد کتابخوانی در سال جدید جای خود را به نسیم دلنواز و گرم کتاب دهد تا شکوفه‌های انسانیت و فرهنگ دوستی در وجودمان رشد کند و به درخت پربار علم تبدیل شود.