به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) کتاب «نا» تالیف مریم برادران با سخنرانی اشرف بروجردی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی و مریم برادران، نویسنده کتاب دوشنبه ۱۷ آذرماه از سوی پژوهشگاه شهید صدر و با همکاری سازمان اسناد و کتابخانه ملی برگزار شد. شهرام شکیبا مجری صدا و سیما دبیری نشست را بر عهده داشت.

کتاب «نا» روایتی نه‌چندان بلند، اما واقع‌نما، مستند و پر از جزئیات درباره زندگی شهید صدر است که با دوری از زیاده‌پردازی و اغراق، در شانزده بخش به شرح زندگی او پرداخته است. «نا» در عربی به‌ معنای «ما» است؛ «نا» یادآور سه‌گانه شهید صدر است (فلسفتنا، اقتصادنا و مجتمعنا) که بیشتر، او را به آنها می‌شناسند. مریم برادران ساعت‌ها و روزها، خوانده، دیده و شنیده و سپس با قلمی روان و صمیمی به روایت خوانده‌ها و دیده‌ها و شنیده‌هایش از زندگی مردی پرداخته که او را تنها با نام دو کتابش فلسفتنا و اقتصادنا می‌شناخته است. نویسنده طی نوشتن این کتاب با خانواده شهید صدر به‌ویژه همسر بزرگوار شهید در ارتباط بوده و از دقت و سخنان آنان بهره برده است.

آیت‌الله احمد مبلغی عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به ویژگی‌های علمی شهید سیدمحمدباقر صدر گفت: با مطالعه آثار شهید صدر تاکید این بزرگوار بر علم درک و دریافت می شود و کتاب «نا» در توصیف نبوغ شهید صدر نوشته شده است. به اعتقاد من معرفی این شخصیت به نسل جوان و نسل‌های آینده یک ضرورت است که این معرفی باید روزآمد، موثر و برخوردار از زبان و ادبیات مورد پذیرش نسل جوان باشد. با تورق کتاب «نا» به توانایی نگارش نویسنده پی بردم. زیرا نویسنده توانسته لایه‌هایی پنهان از زندگی شهید صدر و تاکید ایشان بر فراگرفتن علوم مختلف را به زبان ادبی، روان  و جذاب روایت کند.

وی افزود: نوابغ را از ابعاد مختلف می‌توان مورد توجه قرار داد. یکی از این ابعاد مربوط به افکار و اندیشه‌ها در زمینه‌های مختلف است و شهید صدر از این حیث اندیشه‌های بسیار مهمی دارد و در یک حوزه خاص نمی‌گنجد و ابتکار عمل، ابداع و سازنده بودن در زندگی شهید صدر برجسته است. اما آنچه مطرح می‌شود مکانیزم و شیوه تولید و ارائه اندیشه است که شهید صدر در این زمینه سرآمد بود. اندیشه‌های او از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بودند زیرا سازنده، به روز و کارآمد بوده و امروزه به عنوان یک الگو مورد وثوق است. اما آنچه مهم به نظر می‌رسد روشی است که آن شخصیت بزرگوار در دستیابی به اندیشه‌ها، خلق و تولید افکار از آن بهره برده است و دین یکی از مهمترین عناصر در شکل‌دهی به اندیشه‌های وی بوده است. زیرا دین یک حوزه پر از لایه و ارتباط با فضای انسانی و جهانی است. اتخاذ یک روش در عرصه مطالعات دینی از سخت‌ترین، مهم‌ترین و حساس‌ترین روش‌های علمی است.

عضو مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: به اعتقاد من پیچیده‌ترین روشی که در فضای علمی به کار گرفته می‌شود در عرصه دین است که شهید صدر در این عرصه موفق بود. علاوه بر بُعد اندیشه شهید صدر آنچه بیش از هر عنوانی اهمیت دارد مربوط به روش شهید صدر است. یکی از روش‌ها مربوط به ساحت کلان حرکت در مطالعات دینی او است.

وی در همین رابطه تصریح کرد: شهید صدر به انسان نگاه سطحی ندارد؛ در کلامی از شهید صدر آمده است: «ما باید در فقه خصایص انسان معاصر را بشناسیم». به اعتقاد او فقه‌پردازی منهای شناخت انسان معاصر یک پرداخت ناقص، نارسا و ناکافی است. نقطه کانونی همه تحولاتی که از خواستگاه علم شکل می‌گیرد و در آن اجتماع پیدا می‌کند انسان است. تحولات، اهمیت، نقش‌آفرینی، تاثیرگذاری و خلق‌های مداومی که تحولات علمی زمانه رو به پیش دارد در نقطه انسان اجتماع می‌یابد و تراکم پیدا می‌کند و در ادامه خصایص انسان معاصر بر این اساس شکل می‌گیرد.

آیت الله مبلغی گفت: این شهید را باید یا در طبیعت، یا در تاریخ و اندیشه‌های معطوف به سنن اجتماعی حاکم در تاریخ و یا در صفات خداوند و ارتباط خداوند با انسان جستجو کرد. در این زمینه باید به سراغ دانش و علوم رفت تا شهید صدر را بهتر بشناسیم. هر فردی که تصمیم دارد علم را کنار بگذارد به سراغ شهید صدر نباید برود. شهید صدر حرکت منهای علم ندارد.

وی یادآور شد: روش‌های علمی مشخص این بزگوار در ساحت‌های مختلف علوم نیز قابل‌توجه است. در زمینه فقه، استنباط شهید صدر بسیار دقیق است. قلم خانم برادران در نگارش کتاب «نا» بسیار روان و شیوا است و نسل‌های جدید با این نوع نگارش و ادبیات خیلی سریع می‌توانند رابطه برقرار کنند. شهید صدر در فضای ایران بسیار ناشناخته است بر همین اساس این این کتاب قابل توجه است و در نوع خود کم‌نظیر و در ابعادی بی‌نظیر است.



بروجردی به آشنایی خود با آمنه صدر اشاره کرد و گفت: آمنه صدر، مشهور به بنت‌الهدی، دروس حوزه را از محضر برادرش آموخت. او به تربیت بانوان جوان پرداخت و سرپرستی چند مدرسه دینی خواهران را در نقاط گوناگون عراق به عهده گرفت. بنت الهدی همه سختی‌ها را بر خود تحمل می‌کرد که نسل آموزش یافته بر اساس دین اسلام را آموزش بدهد.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ادامه داد: آیت‌الله صدر و خاندانشان اهمیت بسیاری برای ما دارند زیرا یک سرمایه برای جهان اسلام هستند و باید آنها به نسل جدید شناساند که یاد بگیرد چگونه زندگی کند زیرا با تمام محرومیتی که در نجف وجود داشت آن‌ها تمام تلاش خود را کردند تا دین اسلام را به درستی به جهانیان بشناسانند.

وی افزود: آیت‌الله صدر می‌توانست برای آینده جهان اسلام شاخص و میزانی برای جمع مبانی دینی با زندگی در دنیای امروز باشد زیرا این شهید والامقام در شکل‌گیری اجتماعات اسلامی در لبنان بسیار تاثیرگذار بود. آن خاندان بر این باور بودند که مسلمانان باید بسیار منظم و مرتب باشند و الگویی برای این مساله به شمار آیند.

بروجردی به کتاب «نا» نیز پرداخت و گفت: «نا» کتاب ارزشمندی است و به عنوان تاریخ شفاهی و زندگی‌نامه‌نویسی می‌تواند مطرح شود. این اثر با قلم زیبا و روان مریم برادران نوشته شده و بسیار خواندنی است.

وی نقدی نیز بر این کتاب وارد کرد و افزود: باید در این کتاب شرایط سیاسی عراق نیز توصیف می شد و جای این مساله در این اثر خالی است زیرا کشتارهایی که صورت گرفته بود باید در این کتاب نوشته می‌شد تا مردم با خواندن کتاب با شرایط آن روزگار نیز آشنا می‌شدند.



سپس مریم برادارن نیز در سخنانی گفت: سعی می‌کنم منصف باشم و با دقت با شناختی که از آدم‌ها دارم درباره آن‌ها کتاب بنویسم. شهید محمدباقر صدر را دوست داشتم برای همین دست به نگارش این کتاب زدم و این به معنی این نیست که در جاهایی با این آدم درگیر نشوم. در برخی مواقع دیدگاهایش برایم جالب نبود اما تمام تلاشم را کردم که به درستی و با دقت بنویسم.

این مولف افزود: این کتاب یک روایت است اما همه محمدباقر صدر نیست. ما در دنیا بسیار محدود هستیم و محمدباقر صدر متفکر مسلمان یک شخصیت گمنامی بین ماست. گمنام به این معنی که آثارش خوانده نمی‌شود یا به طور محدود خوانده می‌شود. شاید یک دلیل این باشد که آثارش به زبان عربی نوشته شده، اما به خصوص در سال‌های اخیر بیشتر این آثار به فارسی ترجمه و در اختیار مخاطبان قرار دارد و بخشی از کتاب‌های اصول ایشان تدریس می‌شود.

وی گفت: من برای نوشتن این کتاب برای اولین بار برخی کتاب‌های شهید صدر را به زبان عربی خواندم با اینکه بسیار سخت بود اما فارغ از محتوای آن بسیار آموختم و در کتاب نیز در جاهایی الفاظ عربی را بدون ترجمه آورده‌ام. جاهایی به قصد از بعضی چیزها گذشته‌ام. خانم بروجردی شخصیت‌های این کتاب را از نزدیک دیده‌اند اما من از دور با آن‌ها ارتباط گرفته‌ام.

این مولف ادامه داد: من وارد دنیای این انسان شدم و ورودم را با دیگران به اشتراک گذاشتم و بعد از آن شروع کردم کتاب‌هایش را بخوانم و این پنجره‌ای است که توانستم زیبایی‌های آن را ببینم و برایم بسیار مهم بود این شخصیت‌ها را بتوانم از نزدیک ببینم.

برادارن به نقد کتاب نیز اشاره کرد و گفت: نقدهایی که برای کتاب نوشته شده بود دوست داشتم و امیدوارم جامعه ما اهل گفت‌وگو باشند و نقد منصقانه داشته باشند. چرا برخی به توهین و کلی‌گویی روی می‌آورند؟ بسیاری دوست دارند نقدها جزیی باشند نه به شکل کلی زیرا کلی‌گویی ما را به جایی نمی‌برد.

وی افزود: همواره کتاب‌هایم مبتنی بر مصاحبه است اما این کتاب با متن و اسناد همراه بوده است. سبک کار من خاطره است و با مطالعه تاریخ یک روایت را به شکل زندگی‌نامه‌ای نوشته‌ام.

برادران به بحث خانواده‌محوری شهید صدر نیز اشاره کرد وگفت: بزرگ بودن آدم‌ها را از خانواده می‌توان دریافت کرد زیرا خانه جایی است که نمی‌توان در آن نقش بازی کرد و واقعیت آدم‌ها را خالص می‌توان دید. شهید صدر را می‌توان نمونه‌ای مطرح کرد که در خانواده چه نقشی داشته است زیرا خانواده هسته مرکزی است که جامعه را می‌سازد. صدر اهل گفت‌وگو است و این نقطه مغفول در کشور ماست.



آیت‌الله شهید سید محمدباقر صدر در شهر کاظمین متولد شد. پدرش، سید حیدر صدر، فرزند سید اسماعیل صدر، از مراجع زمان خود بود. خاندان شهید صدر به امام کاظم علیه‌السلام می‌رسید که همگی از علمای تراز اول و مراجع زمان خود بودند. سید محمدباقر صدر پدر خود را در سه‌سالگی از دست داد و تحت حمایت و تربیت برادر بزرگ خود، سید اسماعیل قرار گرفت. شهید صدر با دریافتی عمیق از رسالت خود، در جایگاه مدافعی پیشرو از مکتب اسلام برآمد و با پژوهش‌هایی نو و ژرف در موضوعات گوناگون، برجستگی مکتب اسلام را در زمینه اندیشه به ظهور رساند. از او آثار ارزشمندی در ساحت‌های گوناگون اندیشه به‌جای ماند.

کتاب «نا» جدیدترین اثر پژوهشگاه تخصصی شهید صدر درباره زندگی و زمانه این شهید است که در قالب زندگی‌نامه داستانی با قلم مریم برادران چاپ و منتشر شده است. این کتاب که نخستین‌بار در آبان‌ماه ١٣٩٩ به چاپ رسید، اینک چاپ چهارم آن روانه بازار کتاب شده است. مریم برادران کوشیده این روایت، کتاب بلند و پرحجمی نباشد، اما داستانی جامع همراه با جزئیات فراوان را روایت کرده که از ارتباطات خانوادگی گرفته تا مبارازات سیاسی و فعالیت‌های علمی و... را دربرمی‌گیرد.