به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، دو کشور ایران و ایتالیا با پیشینه غنی تمدنی و فرهنگی، یکی در قلب آسیا و دیگری در قلب اروپا میراث ارزشمندی از علم، صنعت، فناوری و هنر را در کارنامه خود دارند. ایتالیا که پیشینه تمدنی رم باستان را با خود دارد، بنا بر محاسبات یونسکو نیمی از میراث فرهنگی جهان را در خود قرار داده و از پایه‌گذاران و مراکز اصلی و مهد فرهنگ و تمدن جهان غرب است. اگر بادقت به موقعيت جغرافيایی و حيطه‌های فرهنگی اين دو منطقه توجه کنيم به اين نتيجه می‌رسيم که در بسياری از دوره‌های تاريخی اروپا و آسيا از روابط نزديک فرهنگی، علمی، سياسی و ادبی برخوردار بوده‌اند و در روند ادبی و فرهنگی يکديگر تاثير متقابل گذارده‌اند.

همچنین حوزه مربوط به زبان فارسی در کشور ایتالیا از جنبه‌های گوناگون مورد مطالعه دانشجويان قرار گرفته و زمينه‌ای گسترده در قلمرو آشنایی با فرهنگ شرق را در اختيار دانشجويان قرار داده است که یکی از مناسب‌ترین راهبردها برای فعالیت‌های فرهنگی و هنری ایران در کشور ایتالیاست.

با اجرای راهبردهای مناسب در گسترش زبان فارسی در این کشور که به عنوان عضوی از اتحادیه اروپاست تا حد زیادی الگوی مناسبی برای کشورهای دیگر اروپا به‌خصوص در حوزه اروپای غربی و مرکزی به وجود می‌آید که از اهمیت این موضوع خبر می‌دهد. از این رو ایبنا به سراغ لیلا کرمی استاد ادبیات فارسی معاصر در رم رفته است تا از وضعیت زبان فارسی که کرسی آن در سال 1975 در این دانشگاه پایه‌گذاری شده است مطلع شود. مشروح این مصاحبه را در ادامه می‌خوانید.

سیر تطور و تحول حضور و آموزش زبان فارسی در ایتالیا را چگونه می‌بینید؟
آشنایی و تحقیق درباره زبان فارسی در ایتالیا قدمت طولانی دارد و به دهه شصت برمی‌­گردد. سال‌­های 1600 وقتی یک میسیونر علاقه‌مند به تحقیق در مورد دین مندائی به خاور زمین سفر می‌­کند و بعد وارد ایران می‌­شود و خواستار بهبود وضعیت کاتولیک‌­ها در مناطق خارج از محدوده قدرت واتیکان می‌شود. همین میسیونر بعد از چند سال توقف در ایران و بازگشت به رم اولین دستور زبان فارسی را می‌­نویسند. اما راه‌­اندازی رشته زبان و ادبیات فارسی به‌صورتی که امروز در دانشگاه «لاساپی­نزا» است در راستای آشنایی با زبان­ و ادبیات شرقی (ترکی، عربی، قبطی، پاشتو، هندی و غیره) تأسیس شده است.

دانشگاه رم در حال حاضر چه اقداماتی در حوزه زبان و ادبیات فارسی انجام داده است و چه برنامه‌ای برای آینده این رشته دارد؟
در دپارتمان شر‌ق‌­شناسی دانشگاه «لا ساپینزا» رشته‌­های تاریخ زبان فارسی، لغت‌شناسی پارسی و ادبیات کهن ایرانی و ترجمه فارسی به ایتالیایی وجود دارد و در دپارتمان ادیان و مذاهب قدیمی چند ایران‌­شناس در مورد زبان‌­های هند و اروپایی تدریس می­‌کنند. اقدامات آتی دائمی کردن رشته­‌های ادبیات فارسی معاصر است.

به نظر شما چرا آموزش و گسترش زبان فارسی در دانشگاه‌های بین‌المللی اهمیت دارد؟
اهمیت رشد و گسترش ادبیات و زبان فارسی در  زمینه دسترسی به منابع دست اول خیلی مهم است. همچنین برای برداشتن پیش­‌داوری‌­هایی که ایران را فقط به موضوع مورد توجه برای سیاستمداران و اقتصاددانان کرده است پرداختن به زبان فارسی در خارج از مرزها حائز اهمیت است.

با این اوصاف مسائل زیادی هم این بین وجود دارد،‌چه موانع و مشکلاتی بر سر راه گسترش زبان فارسی در ایتالیا وجود دارد؟
یکی اینکه در مدارس ایتالیا سرزمین فارس به همراه جنگ­‌های رومی­ان با هخامنشیان تدریس می‌­شود و صحبت در مورد ایران در همان سطح متوقف می‌­ماند و اکثر دانش­‌آموزان تصور می­‌کنند که فارسی یک زبان مرده است و خیلی به ندرت رشته زبان فارسی را در دانشگاه انتخاب می‌­کنند. زبان فارسی در حال حاضر فقط در چهار دانشگاه ایتالیا به صورت منسجم تدریس می‌­شود و خیلی از دانشجویان امکان منتقل شدن به این شهرها را ندارند. پیچیدگی دریافت ویزا و کُندی روند ثبت‌­نام در مؤسسات زبان فارسی، مسافرت دانشجویان به ایران برای آشنا شدن بیشتر و بهتر با زبان فارسی را با مانع روبه‌­رو کرده است. فعال‌سازی رشته­‌های ادبیات معاصر فارسی و تاریخ ایران از دوره پیش از اسلام تا امروز در تمام دانشگاه‌­های مرجع و برگزاری منظم سمینار و کنگره­‌های بین دانشگاهی برای تبادل پژوهش‌­های جدید بین اساتید و نیز دعوت از مترجمین در دانشگاه‌­ها می‌تواند تا حدودی به حل این مشکل کمک کند.

میزان استقبال از زبان فارسی در ایتالیا چگونه است و دانشجوها در چه مقاطعی مشغول به تحصیل در این رشته هستند؟
قبلا دانشجویان رشته شرق­‌شناسی اجبارا باید دو زبان انتخاب می­‌کردند؛ اما در حال حاضر طبق بخش­نامه اخیر وزارت علوم ایتالیا، دانشجویان شرق‌­شناسی مجبور نیستند دو زبان انتخاب کنند و اکثرا یک زبان، فارسی، عربی، چینی، ژاپنی و غیره را انتخاب می‌­کنند و تا پایان‌­نامه با همان یک زبان جلو می‌­روند که در مورد رشته زبان فارسی دانشجویان می‌توانند تا سطح دکترا پیش روند.

از استادان ایرانی برای تدریس زبان فارسی در ایتالیا استفاده می‌شود یا از استادان غیرایرانی؟
زبان و گرامر فارسی را فقط افرادی که زبان مادری­‌شان فارسی است تدریس می‌­کنند، ولی اینکه همه این استادان با روش صحیح و شیوه درست تدریس زبان آشنایی دارند جای سؤال است. البته هستند استادان غیرایرانی که دستورزبان فارسی را هم تدریس می‌­کنند ولی این مورد در سطح دانشگاهی کمتر پیش آمده است.

در مجموع وضعیت ایران‌شناسان یا استادان زبان فارسی که کارهای مهمی در این زمینه کرده باشد را چطور می‌بینید؟‌‌
هر چهار دانشگاه اصلی (رُم، ناپل، ونیز، بولونیا) که رشته زبان فارسی دارند دارای چندین استاد برجسته هستند که با نگارش مقالات و ترجمه متون کلاسیک و نو در توسعه زبان فارسی کمک می­‌کنند. و اخیرا کنگره‌­هایی هم برگزار می‌­شود که برای تبادل نظر و آشنایی با تحقیقات جدید ایران‌شناسی می­‌توانند موثر باشند.