به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) آیین بزرگداشت هفته پژوهش، با حضور اسدالله عباسی سخنگوی هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی، عباس بازرگان هرندی استاد دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تهران، وحید احمدی رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، حجت‌الاسلام حمید حوالی شهریاری دبیرکل مجمع تقریب مذاهب اسلامی و عضو هیئت علمی سازمان، حجت‌الاسلام محمد ذبیحی رئیس سازمان «سمت»، کورش فتحی واجارگاه معاون پژوهشی، محمد آریامنش معاون اجرایی، محمدرضا سعیدی معاون نظارت علمی و فنی، و جمعی از پژوهشگران، مؤلفان، علاقه مندان و اساتید دانشگاه، در سازمان «سمت» برگزار شد.
 

حجت‌الاسلام محمد ذبیحی رئیس «سمت»، ضمن خیر مقدم به حاضران در این جلسه، گفت: اصل اساسی پژوهش، این است که برایش حد و مرز و خطکش نگذاریم. چیزی که متأسفانه در جامعه امروز ما زیاد است. ابن‌سینا کتابی به نام «الاضحبیه فی المعاد» دارد که قطعاً اگر الان بود، اجازه چاپ پیدا نمی‌کرد! من محتوای آن را تأیید نمی‌کنم، ولی حرفم این است که در باب پژوهش، باید راحت و باشهامت حرف زد؛ اگر بنا باشد خطکش تعیین کنیم که ما متأسفانه الان گرفتارش هستیم، کار خیلی دشوار خواهد شد. اگر بخواهیم درباره حقوق شهروندی، آزادی‌های فردی، عدالت و سرمایه‌های اجتماعی، انصاف و اعتماد صحبت کنیم، کار مشکل می‌شود. اینها جاهایی است که باید در پژوهش جدی به آن توجه کرد.

کورش فتحی واجارگاه، معاون پژوهشی «سمت»، سخنران بعدی این مراسم، با تأکید بر بیانیه گام دوم انقلاب گفت: سازمان «سمت»، سازمانی اثرگذار است و علی‌رغم کم‌مهری‌هایی که به آن می‌شود، خیلی قوی کار خود را ادامه می‌دهد. من فعالیت‌های خود را در چارچوب بیانیه گام دوم مقام معظم رهبری تشریح می‌کنم. به نظر من آینده «سمت» تحت تأثیر یکسری مؤلفه‌ها و مفروضاتی است که در طی زمان روی کار ما اثر می‌گذارد. زمینی که در آن فعالیت می‌کنیم، در حال تغییر است. باید این زمین را خوب بشناسیم؛ اینکه چه تغییراتی در محیط و مخاطبان ما در حال اتفاق افتادن است و چه تغییری در محیط آموزشی و سیاستگذاری‌ها در حال روی دادن است که سازمان «سمت» بتواند در راستای آنها حرکت کند و پیش رود .

وی تصریح کرد: اولین نکته در این زمین که در حال روی دادن است، این است که مخاطبان ما در حال تغییرند؛ نیازها، روش تعامل و روش یادگیری آنها متفاوت است. در یک طبقه بندی شهره، نسل‌های جاری در جهان، به پنج دسته تقسیم می‌شوند: ۱. نسل بالغان (۶۵ تا ۷۰ سال به بالا) که ویژگی آنهاICT گریزی است. نسل دوم نسل ایکس است (۳۰ تا ۶۰ سال)؛ نسل مجهول که تکلیفش معلوم نیست , نگاهش بهICT  ابزاری است و همیشه از نسل بعد خود عقب است. دوران ظهورICT  را دیده و مهاجران به جماعت فناوری به شمار می‌روند. نسل سوم، نسل هزاره سوم هستند (دامنه سنی دانشجویی ۱۵ تا ۳۰ سال)، عاشق  ICT هستند. اینها با فناوری بزرگ می‌شوند، عاشق می‌شوند، با فناروی سرِ کار می‌روند و با فناوری درس هم می‌خوانند! نسل بعدی نسل Z هستند (۵ تا ۱۵ سال). اینها ICT  در خون‌شان است و دیجیتال درDNA  آنهاست. دنیای ارتباطات آنها، به تمامی مجازی است. نسل پنجم، آلفا (تولد تا ۵ سال). با فناوری به دنیا می‌آیند، مشارکت نمی‌دانند و حریم خصوصی هم نمی‌شناسند. سه نسل پایانی با جهان مجازی رشد می‌کنند و این نسل جایگزین نسل قبلی می‌شود. نگاه آنها به ICT تمدنی است، نه ابزاری. برای‌شان سبک زندگی است و فضای مجازی، برای آنها فضای واقعی است. این تعویض یعنی سبک ما در پارادیم آموزش از مدیریت آموزش به سمت مدیریت یادگیری در حال حرکت است. تنها ۲۰ درصد آموزش‌های دنیا به شیوه کلاسیک و کتاب درسی است. رسانه اینجا حرف اول را می‌زند و دیگر معلم و کتاب در کانون نیست؛ فضا تغییر کرده است. «سمت» هم باید تغییر کند. دوره، دوره هم کتاب و هم رسانه است. از لحاظ نظری، باید به نظریه‌هایی توجه کنیم که به یادگیرنده فرصت یادگیری می‌دهند. اگر «سمت» با توجه به تحولات فضای مجازی و نگاه مقام های سیاستگذار نسبت به آموزش خودش را تغییر ندهد، دچار مشکل می‌شویم.

فتحی افزود: عنوان سازمان ما سازمان مطالعه و تدوین است؛ یعنی کارش مطالعه است. اگر قرار است به این تغییرات توجه کنیم، باید به نیازهای اساسی جامعه علمی کشور پاسخ دهیم. ما فکر تولید می‌کنیم و باید از پژوهش در سازمان اعاده حیثیت کنیم و در قامت یک سازمان پژوهشی خودمان را عرضه کنیم. اولین و مهم‌ترین مسئله در سازمان «سمت»، پیشران آن است که پژوهشکده و مدیریت پژوهشی است که باید در حد و اندازه خودش حرکت کند. در بحث پژوهش، ترجمه گام ضروری و باید است، ولی ماندن در ترجمه اشتباه است. کار پژوهشی مستمر و هدفدار لازم است. علم باید تولید شود؛ دانش در علوم انسانی، Local است. مگر می‌شود دانش را بدون زمینه‌های فرهنگی آن منتقل کرد؟ علوم انسانی غربی خیلی خوب است و باید از آن استفاده کنیم ولی به آن بسنده نکنیم. فوکو می‌گوید دانش، قدرت است. مفاهیم را باید نوبسترسازی کنیم و به فرهنگ داخل خودمان ربطش دهیم. بی‌محابا نمی‌شود از هر چیزی استفاده کرد.

عباس بازرگان هرندی استاد دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تهران دیگر سخنران این مراسم بود، با ذکر یادی از رئیس فقید سازمان «سمت»، دکتر احمد احمدی، گفت: کاش همه دانشگاهیان ایشان را به عنوان پیش‌قراول و مدل خودشان قرار دهند؛ به ویژه روحانیانی که با دانشگاه سروکار دارند.

این استاد بازنشسته دانشگاه، در ادامه به ارائه پیشنهادهایی برای ارتقای پژوهش در «سمت» با پاورپوینت پرداخت و در پایان بیان داشت: سازمان «سمت» خیلی نباید خودش را مذمت کند! چون کارهایی کرده که واقعاً قابل توجه است. برای مثال کتابی به نام پداگوژی منتشر کرده که کتاب بسیار مهمی است. این کتاب تا حالا به چند زبان ترجمه شده است که بارها آن را خوانده‌ام و باز هم هر وقت فرصت کنم، دو فصل اولش را می‌خوانم. امیدوارم جامعه دانشگاهی ارزش این کتاب و امثال آن را بداند. هرکس که اهل یاد دادن و یاد گرفتن است، باید این کتاب را بخواند. همچنین خوشحالم که آقای دکتر فتحی که طلبه علم و مبلغ آن است و پژوهشگری دلسوز برای کشور است، معاون پژوهشی این سازمان شده است و امیدوارم شرایط طوری فراهم شود که ایشان بتواند کار کند.

اسدالله عباسی سخنگوی هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی، در سخنان خود به مقوله پژوهش پرداخت و گفت: در باب پژوهش صحبت‌های زیادی می‌شود؛ اما در عمل آنچه باید حق آن را ادا کند، خلأ و حلقه مفقوده‌ای است که باعث شده نتوانیم به آن هدف متعالی برسیم و در عمل درجا می‌زنیم. گاهی دستگاه‌های اجرایی نیز بودجه ای که مربوط به پژوهش است را صرف هزینه‌های موازی می‌کنند اگر بخواهیم به اهداف توسعه پایدار برای تحکیم زیرساخت‌های فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی برسیم، باید قانون را تمکین کنیم. ما به عنوان قانونگذار در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، تلاش‌مان این است که سهم پژوهش را خوب ببینیم. ما در مجلس به اهمیت و جایگاه علوم انسانی تأکید داریم.

وی با اشاره به جایگاه «سمت» در دانشگاه‌ها افزود: ما می‌خواهیم علوم انسانی را در کشور خودمان ببینیم و داشته‌ها و اندوخته‌های خودمان را ببینیم و بر اساس آن کار کنیم، چون نیاز جامعه است. علوم انسانی به فهم و پدیده‌های انسان توجه دارد و به زبان اندیشه ما صحبت می‌کند. صلاح و فساد در علوم انسانی، می‌تواند منجر به صلاح و به ابتذال کشیده شدن جامعه انسانی شود و این بر کسی پوشیده نیست. اگر از کمال و تعالی صحبت می‌کنیم، نقش علوم انسانی می‌تواند خودش را خوب نشان دهد. علوم انسانی با رشد و کمال انسان پیوند خورده است. وقتی در دانشگاه کتاب‌های «سمت» را به دانشجویان معرفی می‌کنیم، دانشجو هم خیالش راحت است؛ چون در حقیقت استانداردهای لازم برخوردار است و دانشجو هم از کیفیت، هم قیمت و سایر استاندردها راضی است. گاهی در بازار کتاب برخی کتاب‌ها به عنوان منبع به دانشجو گفته می‌شوند که حتی ویرایش لازم و دسته‌بندی مطالب آن استاندارد نیست و در نتیجه دانشجو متحمل هزینه مادی و معنوی می‌شود. مجریان قانون باید به این توجه کنند و نقش شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در این زمینه پوشیده نیست.

این نماینده مجلس بیان داشت: انتخاب آقای فتحی بسیار بجا و شایسته بود و خوشحالم که می‌تواند اهرم خوبی در جهت تقویت منویات مقام معظم رهبری و کشور عزیزمان در این جایگاه باشد. اساتیدی چون ایشان واقعا تأثیرگذار هستند. باید ظرفیت‌های داخلی را شناسایی کنیم و به فرصت‌های بین‌المللی با ظرفیت‌های موجود خود ورود کنیم؛ باید از حافظه‌محوری به سمت مهارت‌پروری حرکت کنیم. باید رویکرد پژوهش‌محوری را در نظام آموزش عالی کشور تقویت کنیم و از پیشنهادها و نقد و نظرهایی که پژوهشگران دارند که می‌تواند در مسسیر قانون‌گذاری کشور کمک کند، استقبال می‌کنیم.

حسین پاینده، مؤلف کتاب «نظریه و نقد ادبی» که در این مراسم به عنوان اثر برگزیده شناخته و تقدیر شد، در سخنانی ضمن تشکر از دست‌اندرکاران مجموعه «سمت»، گفت: در اینجا باید یاد کنم از عبدالحسین زرین‌کوب، کسی که اولین رساله نقد ادبی را در ایران نوشت و بعداً به صورت کتاب چاپ شد. اگر منِ طلبه دانش، امروز کار کوچکی در زمینه نقد ادبی کرده باشم، نباید آن پیشکسوتان بزرگ را فراموش کنم. همچنین برایم خیلی مهم است که از مرحوم آقای دکتر احمدی یاد کنم.

وی در ادامه گفت: ما همه طلبه دانش هستیم و وای بر ما اگر دچار نخوت شویم. این کتاب، اولین جایزه خودش را تابستان امسال از انجمن منتقدان، پژوهشگران و نویسندگان تئاتر گرفت. پریروز جایزه جلال آل احمد را گرفت و امروز جایزه کتاب سال دانشگاهی را به خودش اختصاص داد و خداوند را شاکرم که امروز نیز جایز بسیار ارزشمند کتاب برتر سال سازمان «سمت» را گرفت. گفتن این جوایز فقط به این دلیل بود؛ این دینی به کشورم بود. من با بورسیه دولت در سال ۱۳۷۵ به انگلستان رفتم و وظیفه‌ ماست در خدمت کشورمان باشیم. این یک شعار سیاسی نیست و من اصلاً اهل سیاست نیستم. اما این دین ما به کشورمان است. نه فقط به خاطر بورسیه؛ بلکه برای اینکه کشورمان اعتلا پیدا کند.

پاینده افزود: اینکه چهار جایزه به این کتاب تعلق گرفت، این را ثابت می‌کند که «سمت» در انتشار این کتاب، اشتباه نکرد. در جریان نوشتن کتاب، روزهای پایان کار کتاب، حدود ساعت ۴ صبح زمانی که روی این کتاب کار می‌کردم، به یکی از دانشجویانم پیامک زدم و گفتم من دیگر آماده مرگ هستم. انسان‌ها از مرگ خیلی می‌ترسند. آیه قرآن است که هر زیستنده‌ای طعم مرگ را می‌چشد، ولی انسان‌ها دوست ندارند به آن فکر کنند. حال من چرا آماده مرگ شدم؟ چون فکر می‌کنم کاری که باید می‌کردم را انجام دادم. این دو جلد کتاب را نوشتم برای اینکه اگر شایستگی داشته باشد، باقیات صالحات شود. از آن به بعد باید دل آرام داشته باشم، چون وقتی در برابر خدا قرار می‌گیرم، بگویم در آن روزهایی که یک عده دلار خرید و فروش می‌کردند و احتکار می‌کردند و گرانفروشی می‌کردند، به سمت آن آیه شریفه رفتم که فرمود سوگند به قلم و آنچه با آن می‌نویسند.

در پایان مراسم، از پژوهشگران برتر «سمت»، حمیدرضا خادمی، فؤاد مولودی و پروانه‌شاه‌حسینی، مؤلفان برتر «سمت»، حسین پاینده، مهرداد قیومی و وحید صادقی، اعضای هیئت علمی «سمت»، ناصر آقابابایی، محمد احمدی‌منش، سیدحسین کاظمی، محمدجواد ابوالقاسمی، حمید حوالی شهریاری و وحید محمودی، تقدیر شد.