نخستین همایش ملی مطالعات فرهنگی و اجتماعی آموزش عالی، علم و فناوری آغاز شد
میرزایی: نظریه آموزش عالی ایران را ارائه دهیم / یمنی: گاهی دانشگاه علیه خودش بازی میکند
حسین میرزایی گفت: هیچ کس شایستهتر از دانشگاه در نقد دانشگاه نیست. البته این نقد به معنای خودزنی نیست و نقد دانشگاه اگر در جایگاه خود قرار نگیرد به ضدخود تبدیل میشود.
در ابتدای این نشست حسین میرزایی، رئیس پژوهشکده و دبیر این همایش با اشاره به اینکه هیچ کس شایستهتر از دانشگاه در نقد دانشگاه نیست گفت: البته این نقد به معنای خودزنی نیست و نقد دانشگاه اگر در جایگاه خود قرار نگیرد به ضدخود تبدیل میشود. این اتفاقی است که اکنون آن را بسیار مشاهده میکنیم و به همین دلیل است که در این همایش پنلی را به دفاع از دانشگاه اختصاص دادهایم.
میرزایی گفت: 85 سال پس از تاسیس دانشگاه تهران بهعنوان شروع آموزش نظاممند آکادمیک در ایران دیگر زمان آن رسیده که بهصورت جدیتر به مقوله آموزش عالی بپردازیم و سعی کنیم نظریه آموزش عالی ایران را شکل دهیم.
او افزود: توجه به حرکتهای جهانی در زمینه آموزش عالی مفید است اما لازم است که ما تعابیر خاص خودمان برآمده از بستر فرهنگی ایران را از این مقوله سامان بدهیم.
به گفته رئیس پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی توجه به مقولاتی مانند آموزش عالی و علم و فناوری ساحتی است که به رشتههای مختلفی نظیر علوم تربیتی، علوم اجتماعی و آموزش عالی را به یکدیگر پیوند میدهد و ضرورت دارد که به سمت فربه کردن این موضع حرکت کنیم.
دیگر سخنران افتتاحیه محمد یمنی دوزی، استاد دانشگاه شهید بهشتی بود که سخنرانی خود را با نام «دفاع از دانشگاه: کدام دانشگاه؟» ارائه داد. به گفته یمنی: وقتی به شعارهای سردر دانشگاهها نگاه میکنیم، با مفاهیمی مانند زندگی، دانش، فضیلت و... مواجه میشویم که این نشان میدهد دانشگاه مقولهای چندمعنایی است. بنابراین فروکاستن دانشگاه در یک معنی و آن هم آموزش و آن هم تنها نوعی از آموزش که به انتقال اطلاعات منحصر است صحیح نیست.
یمنی افزود: تاریخ آموزش عالی در کشورهای مختلف نشان میدهد که گاه دانشگاه علیه دانشگاه بازی کرده است. زمانی که دانشگاهیان رسالت واقعی خود را در دانشگاه ارائه ندادند از دانشگاه کوچ کردند و خارج از دانشگاه، دانشگاه ایجاد شد.
استاد دانشگاه شهید بهشتی تاکید کرد: دانشگاه را نمیشود تنها با یک فضای فیزیکی شناخت، آنچه مهم است فضای ذهنی دانشگاه است و سخن این است که وقتی دانشگاه از معانی خود فروکاسته میشود آیا میشود از آن دفاع کرد؟
او با طرح این پرسش به این مقوله پرداخت که از چه دانشگاهی میتوان دفاع کرد؟. به گفته یمنی از دانشگاهی میشود دفاع کرد که در آن رشتههای تخصصی در سلولهای خودساخته محصور نباشد و در عین حال به علمی پایبند باشند که واقعیتها و روشهای گسستهنگر را بر نمیتابد.
یمنی دوزی افزود: از دانشگاهی میتوان دفاع کرد که قابلیتها به دور از مدیریتهای هیأتی در هدایت دانشگاه نقش همکارانهای پیدا میکنند، هدایتی که در تلاقی رأس با قاعده و قاعده با رأس در سیستم مدیریتی دانشگاه قرار میگیرد.
این استاد دانشگاه همچنین افزود: زمانی دانشگاه قابل دفاع میشود که رویدادهای رخ داده در آن را در تلاقی گذشته و حال جستجو کنند و چیزی که اتفاق میافتد مبنا و ریشهای داشته باشد.
وی گفت: از دانشگاهی میشود دفاع کرد که خود را به علم اداری مشغول نکرده و آن را به دانشجویان دیکته نکند، بلکه جایگاه پرسشگری و دیالکتیک نظر و عمل را بتوان در سیستم دانشگاهی پیدا کرد. همچنین از دانشگاهی میشود دفاع کرد که در سیطره فرمالیسم قرار نگیرد.
یمنی دوزی اظهار کرد: آموزشهای دانشگاهی باید مباحث مدیریت آموزشی را مدنظر داشته باشند و به جای کنترل به حمایت فکر کنند.
وی تاکید کرد: از دانشگاهی میتوان دفاع کرد که به تعالی کارکنانش بیندیشد و نیروهای درونی افراد را آزاد کند. چون این نیرو اگر آزاد نشود روزنهای پیدا میکند و اگر به سوی سازندگی نرود، روند تخریبی به خود میگیرد و برای دانشگاه و جامعه دانشگاهی آفت ایجاد میکند.
عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی گفت: دانشگاه باید به فرهنگ تخصصی همراه با فرهنگ عمومی بیاندیشد و از تخیل و تصورات دانشجویان برای جهشهای علمی دفاع کند.
وی اظهار کرد: کلاسهای دانشگاه باید موقعیتی برای ایجاد فرصتهای یادگیری برای دانشجویان باشد؛ چرا که انتقال دانش، فرصت یادگیری را به وجود نمیآورد.
او در پایان سخنان خود گفت: باید بنگریم و ببینیم اگر دانشگاهی داریم که مشخصات یک دانشگاه خوب را دارد تلاش کنیم این دانشگاه را ارتقا دهیم و اگر چنین دانشگاهی نداریم باید آن را بسازیم.
همچنین تقی آزاد ارمکی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران نیز دیگر سخنران پنل افتتاحیه بود. او ضمن اشاره به شخصیت برجسته قانعیراد به انتقاد از افرادی پرداخت که به بهانه مرگ علم و جامعه شناسی به تخریب دانشگاه میپردازند و گفت: علم، دانشگاه و جامعهشناسی زنده است، چرا که افرادی مانند قانعیراد هنوز حیات علمی دارند.
وی ادامه داد: بیش از 200 سال است که اندیشمندان بیربط به جامعه شناسی مانند اگوست کنت در جامعه شناسی ایران مطرح میشوند در حالیکه مسائل بسیار اجتماعی مورد غفلت قرار میگیرند، بسیاری از شخصیتهای علمی در جامعه شناسی داریم اما به دنبال شخصیتهای انتزاعی هستیم.
این جامعه شناس بیان کرد: کسی که یک پرسشنامه را در پژوهشکدههای علمی تنقیح میکند یک دانشمند است و حتما قرار نیست افرادی همیشه پشت سر او حرکت کنند.
وی تأکید کرد: امروزه علم در ایران بسیار مهم است چرا که تنها محمل و مأمن برای بازسازی نظام اجتماعی است به همین دلیل جامعهشناسی و جامعهشناسان در ایران زنده هستند.
آزاد ارمکی با بیان اینکه در جامعهشناسی اهمیت نگاه تاریخی و کنشگری بسیار مهم است، گفت: افرادی مانند قانعیراد از این بابت مهم هستند که یک نگاه تاریخی و داستانی به علم داشته و آکادمی را زنده نگاه میداشتند.
وی یادآور شد: قانعیراد علم و فنآوری را مسأله اجتماعی میدانست، کسی که مسأله اجتماعی را بداند و بشناسد در جایگاهی قرار دارد که تولید علم کند.
آزاد ارمکی افزود: جامعه شناس کسی است که کنشگر حاضر است و برای آکادمی ارزش قائل میشود و جامعهشناسی را به مفهوم عام اجتماعی تفسیر میکند، مرحوم قانعی راد این ویژگیها را داشت.
در ادامه این همایش، کارگروههای تخصصی با موضوع مطالعات فرهنگی و اجتماعی آموزش عالی، علم و فناوری تشکیل شد که تا پایان عصر امروز ادامه دارد.
نظر شما