بابک عابدین، رئیس اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، به مناسبت (29 مهر) روز صادرات با اشاره به ظرفیت‌های صادرات کتاب در ایران گفت:‌ از گذشته شاهد بودیم که از نظر ظرفیت تولید به خصوص در بخش نشر و چاپ کتاب، در ایران یکی از قوی‌ترین ناوگان صنعتی را در خاورمیانه و آسیا داریم.
 
وی افزود: اکنون چاپخانه‌های مجهز و مدرنی در حوزه چاپ و انتشار کتاب فعالیت دارند و از سوی دیگر کتاب و سایر محصولات فرهنگی چاپی ظرفیت بسیار خوبی نیز در حوزه صادرات دارند که باید قدرآن‌ها را بدانیم.
 
عابدین با بیان اینکه در گذشته، بازاریابی‌هایی نیز در این حوزه انجام می‌شد و بخش عمده بازاریابی برای صادرات کالاهای چاپی در زمینه چاپ کتاب و صادرات فرهنگی بوده است، عنوان کرد: ما سابقه تولید و صادرات کتاب‌های درسی و قرآنی به کشورهای منطقه را داشتیم اما از سال 1390 به بعد به دنبال بروز مشکلاتی در تامین کاغذ و نوسانات نرخ مواد اولیه کتاب در بازار، حجم سفارش‌ها و کارهای چاپی به شدت کاهش پیدا کرد و دیگر نتوانستیم در این بخش چندان فعال باشیم.
 
وی یادآور شد: البته نباید فراموش کنیم که هنوز کشورهای منطقه، قدرت تولید و فعالیت در این بخش را ندارند، این مزیت برای تولید و صادرات کتاب در کشور است؛ به‌خصوص در کشورهای عراق و سوریه این ظرفیت به خوبی دیده می‌شود.
 
عابدین با بیان اینکه اکنون امکانات بسیار خوبی برای صادرات محصولات فرهنگی داریم، تاکید کرد: در کشورهای منطقه امکان سرمایه‌گذاری و صادرات کتاب و سایر کالاهای فرهنگی برای چاپخانه‌داران ایرانی فراهم است. این کار باید در کوتاه‌ترین زمان  انجام شود، زیرا فناوری در این کشورها به سرعت در حال رشد است.
 
لزوم ضمانت و حمایت دولت
رئیس اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ با بیان اینکه اگر به‌دنبال کسب بازارهای منطقه هستیم باید به دنبال بازارهای بالقوه باشیم، گفت:‌ نکته‌ای که در صادرات اهمیت دارد، تحویل به موقع سفارش‌های چاپی است که عموما چاپخانه‌داران ما در این بخش با مشکل روبه‌رو هستند؛
زیرا به دلیل مسائلی مثل موجود نبودن کاغذ، کمبود مواد‌اولیه و نوسانات نرخ مواد اولیه، زمان تحویل سفارش به تعویق می‌افتد.
 
عابدین افزود: چاپخانه‌داران و صادرکنندگان نیازمند ضمانت اجرایی کار در تامین مواد اولیه، تثبیت نرخ آن در زمان عقد قرار‌داد و پایان کار هستند تا متحمل کمترین ضرر شوند.
 
وی با بیان اینکه دولت باید از صادرات حمایت کند و برای تثبیت نرخ مواد اولیه ضمانت اجرایی بدهد، عنوان کرد: اکنون به دلیل بسیاری از مشکلات اقتصادی، صادرات غیرنفتی در اولویت برنامه‌ریزی و کارهای کشور ما قرار دارد؛ زیرا به افزایش اقتصاد مقاومتی و افزایش درآمد ارزی کشور کمک می‌کند.
 
عابدین با طرح این موضوع که دولت باید به برخی حوزها وارد شود و  از بخش خصوصی حمایت کند گفت: مساله اینجا است که صادرکننده و چاپخانه‌دار  برای صادرات کلان از دولت ضمانت اجرایی می‌خواهند. برای توسعه صادرات  به ظرفیت بالایی از منابع دولتی نیاز است.
 
به گفته وی، اجرایی شدن فرآیند صادرات نیازمند گارانتی‌هایی است که اگر از سمت دولت حمایت نشوند، در سیستم بانکی و خصوصی به مشکل برمی‌خوریم و به‌همین دلیل معتقدم که دولت باید برای حمایت و پشتیبانی از صادرات به‌خصوص در بخش فرهنگ ورود پیدا کند.
 
رئیس اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ با ذکر مثالی ادامه داد: اگر قراردادی برای چاپ کتاب‌های چهار مقطع مدارس سوریه نوشتیم، علاوه بر اینکه دولت سوریه برای انجام قرارداد، گارانتی می‌خواهد، بخش خصوصی نیز به گارانتی نیاز دارد.
 
عابدین تاکید کرد: این ضمانت باید به‌گونه‌ای باشد که وقتی قرارداد بسته شد و متعهد شدیم که کالا را به قیمت مندرج در قرارداد به سفارش‌دهنده تحویل دهیم، کاغذ، مقوا، زینک و چسب و سایر مواد مصرفی را به همان قیمتی که در قرارداد نوشتیم تامین کنیم.
 
وی با بیان اینکه اعتماد دوسویه باید بین دولت و بخش خصوصی ایجاد شود، گفت: دولت باید بتواند در شکل کلان، ساختار و بسترسازی مناسب اقتصادی، بانکی و ضمانت اجرایی را برای صادرکنندگان ایجاد کند و زمینه‌ساز افزایش   سفارش‌های فرهنگی و تولیدات بیشتری می‌شود.
 
بازاریابی صادراتی را جدی نمی‌گیرند
رئیس اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ با طرح این مساله که بازایابی صادراتی از سوی چاپخانه‌داران در کشورهای منطقه چندان جدی گرفته نمی‌شود، گفت: بازاریابی صادراتی محصولات فرهنگی یکی از ملزومات توسعه صادرات در کشور به شمار می‌آید، در این میان حضور هیات‌های تجاری و اقتصادی در رویدادهای بین‌‌المللی همراه با مسئولان دولتی نکته مهمی است تا بتوانیم اطمیمان مورد نیاز را برای دریافت سفارش‌های کلان جذب کنیم و برای کشور هم منبع درآمد مناسبی باشد.
 
عابدین ادامه داد: از سوی دیگر معتقدم باید حضور اقتصادی خود را در کشورهای همسایه که ارسال بار به آ‌ن‌‌ها با مشکلات کمتری همراه است توسعه دهیم؛ زیرا با توجه به مزیتی که در منطقه داریم از نظر لجستیکی مقرون به‌صرفه است.
 
وی با بیان اینکه ما به دیدگاه و چشم‌انداز صادراتی از سوی دولت نیاز داریم، عنوان کرد:‌ مساله اینجا است که صادرکنندگان حوزه‌های چاپی به دنبال گرفتن منابع مالی نیستند، اما دنبال ضمانت‌های اجرایی هستند، ضمانت‌هایی که بخش خصوصی به تنهایی از پس آن بر نمی‌آیند، زیرا اکنون در شرایط اضطرار و خاص اقتصادی هستیم و باید برای انجام کارهای کلان بین‌المللی پشتوانه داشته باشیم.
 
سخت‌گیری‌های گمرک به نفع صادرات فرهنگی نیست
عابدین در بخش پایانی صحبت‌های خود به برخی از مشکلات گمرکی بر سر راه چاپخانه‌داران و رقابت ترکیه با ایران در زمینه صادرات به کشور عراق اشاره کرد و گفت: عراق و ترکیه هم‌مرز هستند؛ در‌حالی‌که دسترسی ما از نظر مرزی به شهرهای اصلی عراق بیشتر از ترکیه است اما در بسیاری از موارد شاهد هستیم که صادرات ترکیه به عراق بهتر و آسان‌تر از ایران انجام می‌شود، زیرا مشکل ما این است که در زمینه ارسال بار باید انواع مجوزها را داشته باشیم که همین تعدد مجوزها از موانع کسب و کار به شمار می‌آیند.
 
رئیس اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ با توضیح درباره روند صادرات کتاب و کالاهای فرهنگی به سایر کشورها، عنوان کرد: به‌عنوان مثال ما قبل از چاپ یک کتاب برای عراق باید ابتدا یک مجوز برای چاپ محتوا از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کنیم، سپس زمانی که کار چاپ و آماده ارسال شد نیز مجددا باید یک مجوز خروج از این وزارتخانه بگیریم.
 
وی تاکید کرد: در سامانه گمرک تعریف شده است که خروج کالای چاپی از ایران با مجوز چاپ منوط به دریافت مجوز خروج از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و این بروکراسی اداری در گمرک و وزارتخانه سرعت کار را می‌گیرد.
 
عابدین با تاکید بر اینکه این شیوه باید اصلاح شود، گفت:‌ می‌توان زمینه‌ای ایجاد کرد که اگر ما یک کتاب دایره‌المعارف برای عراق چاپ کردیم، نمونه محتوای اولیه با نمونه چاپ شده در مرز توسط کارشناسان تطبیق داده شود، اما این فرآیند سخت، ادامه مسیر را دشوار می‌کند و دیده شده که گاهی حتی یک هفته زمان می‌برد؛ علاوه بر بدقولی چاپخانه‌دار، هزینه‌های اضافی مثل حمل بار و انبار نیز به چاپخانه‌دار متحمل می‌شود.
 
وی یادآور شد: این در حالی است که ترکیه چنین مشکلاتی را در مسیر صادراتی خود ندارد، در بحث محتوایی مشکلی ندارد و زمانی که کالا در چاپخانه چاپ می‌شود، نماینده گمرک به چاپخانه می‌رود و مجوز صادر می‌کند که این اقدام، بار در مرز توقفی ندارد و همین اقدامات مبادلات تجاری بین‌المللی را تسریع و تسهیل کرده است.
 
عابدین در پایان خاطرنشان کرد: اگر می‌خواهیم در بخش توسعه صادرات غیرنفتی به نتیجه برسیم تا زمانی که حداقل‌هایی برای حضور ایران در بازارهای صادراتی است باید عجله کنیم، زیرا اگر زمان بگذرد مسلما همین بازارهای محدود را هم از دست خواهیم داد.