روز پنجشنبه برندگان نوبل ادبیات اعلام شدند و اولگا توگارچوک، نویسنده لهستانی برنده جایزه نوبل ادبیات سال 2018 و پیتر هاندکه، نویسنده اتریشی برنده نوبل ادبیات سال 2019 شدند. این در حالی است که پیش از اعلام جایزه آکادمی نوبل اعلام کرد امسال مایل هستند به نویسندگان غیراروپایی بیشتر توجه کنند اما دو نویسنده اروپایی را به عنوان برنده انتخاب کردند.
با توجه به اینکه پیتر هاندکه و اولگا توگارچوک از اتریش و لهستان به عنوان برندگان نوبل 2019 و 2018 انتخاب شدند و با وجود ارزشهای این دو نویسنده باید گفت ادعای آقای اولسون تحقق نیافت. با در نظر گرفتن این موارد این سؤال پیش میآید که کمیته داروارن تا چه حد تحقیق کردند، چقدر از دانش کافی برخوردار بودند و اصلاً جایزه نوبل تا چه حد میتواند جهانی باشد.
جایزه نوبل ادبیات در سال 1901 برای اولین بار برگزار شد و متأسفانه تاکنون توجه خاصی به نویسندگان سراسر دنیا نداشته است. اواسط دهه 1980 میلادی بود که نویسندگانی از آفریقا، دنیای عرب، و چین برنده نوبل ادبیات شدند. البته شانس آمریکای لاتین در نوبل ادبیات بهتر بود و نویسندگانی چون گابریل گارسیا مارکز در سال 1945، میگل آنگل آستوریاس در سال 1982، و پابلو نرودا در سال 1971 برنده نوبل ادبیات شدند.
پانزده سال آخر قرن بیستم تلاش بیشتری برای گسترش جایزه به سراسر دنیا شد. وول سوینکا، نادین گوردمیر، و ماریو وارگاس برنده شدند و حتی تونی موریسون، نویسنده آفریقایی-آمریکایی به عنوان برنده اعلام شد.
با این وجود نمیتوان به کمیته نوبل برای نادیده گرفتن نویسندگانی چون نیوگی واتیانگوی کنیایی، آدونیس سوری، و نورالدین فارحِ اهل سومالی انتقاد نکرد.
واتیانگو نه تنها شخصیت ادبی مهمی در زبان آفریقایی است بلکه کتاب خاطرات سریالیاش که حالا چهار جلد شده است میراثی فاخر و مهم در باب دنبال کردن آزادی قلم است. داستان هزار صفحهای تیانگو تحت عنوان «جادوگر کلاغ» داستانی مهم در دوره پسااستعمار و رئالیسم بود.
آدونیس هم نامزد مناسبی برای دریافت جایزه نوبل ادبیات است؛ پیش از او محمود درویش در سال 2008 برنده نوبل شد و حالا آدونیسِ 89 ساله را میتوان مهمترین شاعر زنده دنیای عرب دانست. آزمون و خطاهای او در مدرنیسم انقلابی در شعر عرب ایجاد کرد که از این منظر میتوان او را با تی.اس. الیوت و تأثیرگذاریاش در زبان انگلیسی یکسان دانست.
داستانهای نورالدین فارح به زبان انگلیسی طی 50 سال اخیر بینظیر بوده است. از سال 1970 که «دنده کج» را، که داستان کلاسیک فمینیستی بود، تا سهگانهای تحت عنوان «شمال سحر» که در دوره دیکتاتوری محمد صیاد نوشت و حتی تبعید شد و پس از آن هم نمایشنامههای مختلفی نوشت. در سال 1998 فارح برنده جایزه ادبی نوئستات شد که به نوبل آمریکاییها شهرت دارد و نویسندگانی را انتخاب میکند که توسط آکادمی نوبل نادیده گرفته میشوند.
اگر کمیته نوبل صداقت لازم در بررسی دیگر مناطق دنیا را داشت این نویسندگان بیشتر از هر نویسنده دیگری آثار«فوقالعاده در مسیر ایدهال» را روایت کردهاند و نوآوریهای زبانشناسانهای دارند که زوایای مختلف فکری را منعکس میکنند. جایزهای جهانی باید تلاش کند چنین نویسندگانی را به سراسر دنیا معرفی کند و حضورشان را پررنگ کند و به آدمهای دنیا کمک کند دنیای امروز را بهتر درک کنند.
جایزه نوبل ادبیات که به طور معمول سالیانه برگزیده خود را اعلام میکند در سال 2018 برگزار نشد زیرا آکادمی سوئدی اعلام کرد برندگان نوبل ادبیات به رسوایی اخلاقی، فساد مالی، و همچنین بیوفایی بعضی از اعضا به قوانین نوبل مبنی بر فاش نکردن نامزدهای جایزه به عموم متهم شد.
کازوئو ایشیگورو، باب دیلن، آلیس مونرو، اورهان پاموک، تونی موریسون، و گاریل گارسیا مارکز از برندگان پیشین جایزه نوبل ادبیات هستند.
نظرات