به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، محمدمهدی جعفری مدرس دانشگاه که کتابی از او با عنوان «آیت‌الله طالقانی و تفسیر پرتوی از قرآن» از سوی خانه کتاب منتشر شده، به مناسبت چهلمین سالگرد درگذشت آیت‌الله سید محمود طالقانی، درباره نوع نگاه او به قرآن و اهمیت تفسیری که اندیشه او از قرآن دارد، عنوان کرد: آیت‌الله طالقانی زمانی که در حوزه قم درس می‌خواندند؛ دیدند که به قرآن آن توجهی که باید صورت نمی‌گیرد. نه به عنوان کتاب درسی نه به عنوان راهنمای عمل در زندگی اجتماعی. مدتی هم به نجف رفتند و دیدند که در حوزه علمیه نجف هم وضع به همین منوال است. به همین جهت، در سال ۱۳۱۸ پس از فراغت از تحصیل از قم به تهران آمدند و هدف اصلی‌شان از این مهاجرت این بود که قرآن را به عنوان راهنمای عمل انسان‌ها به صحنه اجتماعی بیاورند. از همان زمان هم این کار را آغاز کرد.

او ادامه داد: از نگاه آیت‌الله طالقانی نازل شدن قرآن بر رسول خدا صرفا به این منظور نبود که یک مسئله نظری و اعتقادی صرف باشد و مردم ایمانی بیاورند و تمام. بلکه قرآن قرار بوده که راهنمای عملی نه تنها برای همان زمان که برای همه نسل‌ها و همه دوره‌های تاریخی و همه مکان‌‌ها باشد. حضرت محمد (ص) خاتم پیامبران بوده و رسالتش با قرآن باقی می‌ماند. البته در تبیین و تفسیر اجرای قرآن امیرالمومنین از همه شایسته‌تر بود و از این جهت نهج‌البلاغه هم به نوعی تفسیر عملی قرآن است. از این رو آیت‌الله طالقانی در تفسیر خود هم به قرآن توجه داشته‌ و هم به نهج‌البلاغه.

این قرآن‌پژوه تاکید کرد: نگاه او به قرآن نگاه یک انسان به راهنمای عمل انسان است. به این معنا که آیت‌الله طالقانی قرآن را محدود به مسائل مذهبی یا دینی خاصی نمی‌بیند. بلکه قرآن برای او راهنمای عمل برای همه انسان‌ها در همه شرایط و زمان‌ها و مکان‌هاست. از این رو برداشت‌ آیت‌الله طالقانی از قرآن چه در دهه ۲۰ و چه در دهه ۵۰ و در تمام ۴۰ سالی که با قرآن سروکار داشته پیام روز برای همه انسان‌ها است. یعنی راه حل همه مشکلات و مسائلی که بشر با آن برخورد می‌کند را می‌توان در قرآن جست‌وجو کرد. البته به شرطی که قرآن با نگاه درستی تفسیر شود. به عبارت دیگر آیت‌الله طالقانی چون قرآن را راهنمای عمل می‌دانست نگاهی خاص به این کتاب آسمانی داشت و تفاوت تفسیر او از قرآن با دیگر تفسیرها همین‌جاست. دیگر تفسیرها یک نگاه علمی و کتابخانه‌ای به قرآن دارند و آیت‌الله طالقانی نگاهی عملی و میدانی به آن داشته و هر زمانی که به قرآن مراجعه می‌کرد راه‌حلی برای مسائل مطرح روز پیدا می‌کرد بدون اینکه از اصول و نظر رسول خدا و ائمه عدول کند.
جعفری افزود: هرچند او به احادیث با دیده شک نگاه می‌کرد، چون احادیث تفسیری که در تفاسیر قرآنی راه یافته‌اند برخی‌اشان اسرائیلیات هستند. یعنی همان یهودیانی که در صدر اسلام مسلمان شده بودند ولی ته دلشان هنوز همان تعالیم تورات وجود داشت. حتی همان افراد بی‌غرض‌ یهودی و دانشمندان بی‌طرف یهودی؛ نه آن‌هایی که با هدف خاصی حدیث جعل کردند، نیز نتوانسته بودند خودشان را از آن فرهنگ توراتی و اسرائیلی جدا کنند. به همین دلیل احادیثی وارد دین ما شده که بسیار بسیار دور از حقیقت قرآن هستند و آیت‌الله طالقانی به این حدیث‌ها با دیده شک نگاه می‌کرد. منتها اگر حدیثی از رسول خدا (ص) یا ائمه(ع) به دستش می‌رسید که حدیث صحیحی بود هم تنها توضیح می‌داد که از نظر من منظور از این حدیث این است. درواقع او احادیث را نقادی کرده و تفاسیر قدما از ابن‌عباس تا مجمع‌البیان و تفاسیر اهل‌سنت و حتی تفاسیر ملاصدرا که دید عرفانی دارد و تفسیر المیزان را مورد نظر داشته داشته و به همه این‌ها مراجعه می‌کرد. منتها با دید انتقادی و با دلیل یا آن‌ها را می‌پذیرفت یا رد می‌کرد.

او متذکر شد: به عبارت دیگر اینگونه نبود که فلان تفسیر چون از سوی فلان شخص نقل شده درست نیست و ابدا شخص را در تفسیر‌های احادیث مد نظر نداشت و تنها به محتوا و مضامین توجه داشت. ملاک درستی برای او هم آیات قرآن بود و حتی آیات قرآن را با آیات قرآن می‌سنجید و با کنار قرار دادن احادیث نتیجه‌ای از این آیات می‌گرفت و نهایتا پرتویی از قرآن را در اختیار ما گذاشت. 

جعفری در پایان تصریح کرد: چون این اثر (مجموعه تفاسیر آیت‌الله طالقانی از قرآن) مربوط به خیلی سال قبل بود قرار است در ویراست جدید توضیحاتی به آن اضافه کرده و با نمایه‌سازی مناسب در اختیار خواننده بگذاریم. این اقدامات در همایش علمی و پژوهشی که به مناسبت چهلمین سالگرد درگذشت او در روز ۲۱ و ۲۲ آبان‌ماه برگزار می‌شود، عرضه خواهد شد.