حجت‌الاسلام حسن اسلامی‌اردکانی، دبیرعلمی شانزدهمین دوره جشنواره نقد کتاب در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا) درباره دلایل کاهش 25 درصدی میزان مشارکت در شانزدهمین دوره جشنواره نقد کتاب بیان کرد: عوامل گوناگونی موجب کاهش نقد می‌شود؛ نخست اینکه اهل قلم ترجیح می‌دهند مقالاتی منتشر کنند که نتیجه آن موجب افزایش ارتقاء موقعیت اجتماعی و مالی‌شان شود؛ به‌ویژه دانشگاهیان انتشار مقاله را به ارتقاء رتبه علمی پیوند زده‌اند که این مساله آسیب‌زا است.  

مقاله‌های انتقادی جایی در نشریه‌های علمی-پژوهشی ندارند
وی ادامه داد: دانشگاهیان برای ارتقاء رتبه علمی، بیشتر دنبال انتشار مقاله در مجله‌های علمی پژوهشی هستند و البته در این نشریات، سنت و روش بر این است که مقالات انتقادی منتشر نشود. گویا مقالات انتقادی، علمی و پژوهشی محسوب نمی‌شوند؛ در‌حالی‌که این مواجه جفا است و مقاله‌های انتقادی، ویژگی‌ پژوهشی دارند.

اسلامی‌اردکانی با اشاره به رویکرد مشابه دانشگاه و حوزه درباره مقالات انتقادی افزود: علاوه‌ بر دانشگاه، بی‌توجهی به مقالات انتقادی در مراکز پژوهشی و چه‌بسا حوزه وجود دارد. پیش‌تر درباره تاثیر‌گذاری رواج نشریات علمی و پژوهشی گفته‌ام که در دراز‌مدت موجب خواهد شد تا مقالات ‌انتقادی کم‌رنگ و کم‌رمق شوند.  
 
گرانی کاغذ دامن‌گیر منقدان هم شد
دبیرعلمی شانزدهمین دوره جشنواره نقد کتاب درباره دیگر عامل موثر در کاهش مشارکت در این دوره از جشنواره، گفت: به‌نظر می‌‌رسد دومین عامل موثر این کاهش، مربوط به افزایش قیمت کاغذ و دیگر ملزومات تولید کتاب، افزایش قیمت تمام شده کتاب و کاهش مطالعه است.  

اسلامی‌اردکانی بیان کرد: متاثر از گرانی کاغذ، شاهد توقف چاپ برخی از نشریات انتقادی نیز بوده‌ایم که موجب نگرانی است. افزایش قیمت کاغذ به‌سرعت بر میزان تولید مقالات انتقادی موثر است.

وی درباره کاهش مقاله در برخی از رشته‌ها ادامه داد: طی چند دوره گذشته در برخی رشته‌ها از‌ جمله علوم قرآنی، سیاسی و روان‌شناسی مقالات بسیار اندک و یا ارسال نشده که بسیار جای تامل دارد. گویی در برخی از رشته‌ها چالش‌گری، نقادی و مناقشه جدی جریان ندارد. به‌عنوان مثال، انتظار داریم فضای نقد در دو بخش تالیف و ترجمه حوزه کلیات پر‌رنگ‌تر باشد. 

نقد کتاب کودک جدی گرفته نمی‌شود
دبیرعلمی شانزدهمین دوره جشنواره نقد کتاب درباره بی‌توجهی منتقدان به حوزه نشر کتاب کودک و نوجوان بیان کرد: منتقدان، حوزه نشر کتاب کودک و نوجوان را جدی نمی‌گیرند؛ در‌حالی‌‌‌‌که با توجه به حساسیت محتوای کتاب‌های کودک و نوجوان، کتاب‌های این حوزه باید بیشتر در بوته نقد قرار گیرند. افراد صاحب کفایت و متخصص حتما باید وارد این عرصه شوند. هرچه در این حوزه سرمایه‌گذاری کنیم آثار مثبت آن را خواهیم دید.

اسلامی‌اردکانی در پیش‌بینی افزایش میزان مشارکت تا پایان مهلت تمدید ارسال اثر ادامه داد: بعید می‌دانم بعد از پایان مهلت تمدید این میزان افزایش پیدا کند؛ البته دبیر‌خانه جشنواره منتظر ارسال اثر نمی‌نشیند؛ بلکه مقالات را جست‌وجو و در اختیار داوران قرار می‌‌دهد.

اسلامی‌اردکانی تاکید کرد: با وجود عواملی که به آن اشاره کردم، برای تحلیل چرایی کاهش 25 درصدی ارسال مقاله به شانزدهمین دوره جشنواره نقد نیازمند فرصت هستیم.

مطابق با گزارش منتشر شده (اینجا بخوانید) آمار‌ها نشان می‌‌دهد مقالات انتقادی سال 1397 در مقایسه با دوره گذشته جشنواره 25 درصد کاهش داشته است. این میزان کاهش در حوزه‌های کلیات، اطلاع‌رسانی، فلسفه، کلام و عرفان، قرآن و حدیث، علوم‌اجتماعی و علوم ارتباطات، تاریخ و کودک و نوجوان قابل‌توجه است.