به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) مراسم رونمایی و جشن امضای کتاب «بارگاه جان و خرد»، با حضور شاپور اعتماد، رضا کوهکن، حبیب‌الله عباسی، ندا مشیریان، مدیرمسئول انتشارات ندای سینا و جمعی از علاقه‌مندان در سالن استاد امیرخانی خانه هنرمندان برگزار شد.

در ابتدای این مراسم، سیروس وقایع‌نگار، مؤلف کتاب با اشاره با مطالعات طولانی‌مدت خود در تاریخ اندیشه در جهان، انگیزه و دغدغه اولیة خود از تألیف این کتاب را بی‌مهری جامعه نسبت به اندیشه و خرد در جامعه و کارهای نابخردانه‌ای دانست ‌که به علت عدم وجود عنصر عقل، صورت می‌­گیرد و افزود: این خردستیزی را در رفت‌وآمدهای روزانه، رانندگی، کارهای اداری، معاملات ساده، تبادلات روزانة عملی و حتی مباحث فکری، سطحی و معمولی می­‌پنداشتم و تنها عمل‌گرایی صرف بی‌هدف و خارج از دنیای عقل را در جامعه می­‌یافتم. با پیشرفت کار، به‌تدریج دریافتم این سخنان برای آنچه در نظر داشتم، ناکافی و شاید نامتناسب است. چنین بر من آشکار شد که این، درکی ظاهری و سطحی بوده است و حقیقت همواره در لایه‌های زیرین و عمیق‌تر جاری‌ است و آنچه را که به چشم سر و عقل انسانی دریافت می‌کنیم و آن را نابخردی و شاید روزمرگی می‌نامیم، ممکن است در باطن و نهان معنی ژرف‌تر داشته باشد.

به اعتقاد وقایع‌نگار، چندان ساده نیست که به حقیقت پدیده‌ها آگاهی و شناخت پیدا کنیم؛ چراکه حقیقت پدیده‌ها می‌تواند درزمینة دیگری قرار گیرد و نیاز به درک باطن از ظاهر باشد. آنچه دیده می‌شود، تنها می‌تواند ظاهر حقیقت باشد. تأویل یا شناخت پدیده‌ای که ما با چشم سر می‌بینیم و با عقل انسانی می‌سنجیم، می‌تواند به باطنی بیانجامد که چیزی دگر باشد. به ­گونه‌­ای که حتی می‌تواند مفهوم آن، در تقابل با پدیدة ظاهری قرار گیرد.

او ادامه داد: این شناخت باطنی در سایة برداشتن موانع و حجاب‌ها محقق می‌شود. سلوک عارفانه، ‌نوعی برداشتن حجاب‌هاست که می‌توان آن را کشف‌المحجوب قلمداد کرد. در منطق‌الطیر عطار، مرغان با گذشتن از موانع بسیار و از دست دادن جان تعدادی، در آخر به سیمرغ می‌رسند و در مسیر خود به‌تدریج شناخت و آگاهی از حقیقت را به دست می‌آورند و در انتها خود را همان سیمرغ می‌یابند.

وقایع نگار گفت: راه‌حل، در «دانایی» و «معرفت» انسان است و «اگر کسی در موردی اشتباه می‌کند، دانایی، شناخت و علم کافی در آن مورد را ندارد وگرنه به تعمد عمل نمی‌کند و اگر به تعمد عمل کند، آگاهانه است.

به اعتقاد وی، این گسست‌های تاریخی، ناشی از قطع جریان آگاهی در جوامع مختلف بشری است. هرگاه آگاهی از جامعه‌­ای رخت بربندد، آن جامعه دچار انحطاط شده و یا نابود می‌شود؛ بنابراین، از دیدگاه او، موضوع کتاب حول محور شناخت و آگاهی اندیشة انسان است.
در ادامه این مراسم، شاپور اعتماد پژوهشگر حوزه فلسفه و عضو گروه مطالعات علم موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، این کتاب را از منظر موضوعی اثری بدیع و دارای خصوصیت استثنائی توصیف کرد که با جوهر خاصی به نگارش درآمده و فوق‌العاده عاطفی است. وی در این باره افزود: در یک قضاوت کلان، این کتاب می‌خواهد بگوید «چه می­‌دانیم و چه می‌توانیم»؟ به تعبیر دیگر، معرفت ما چقدر است و قدرت ما چقدر؟

او ادامه داد: ازنظر ساختاری، این کتاب حالت دائره‌المعارف گونه فلسفی دارد که آراء، اندیشه­‌ها و مکاتب مختلف در طول حیات بشر را ازنظر معرفتی و طی یک انتخاب سنجیده بررسی کرده و به چهار حوزه تمدنی کهن شامل چین، هند، ایران و روم پرداخته است. فصل‌های کتاب اطلاعات بسیار وسیعی را فشرده، مختصر و مفید از تاریخ اندیشه ارائه می‌دهد و از این حیث کار ارزشمند است. نویسنده در پی آن است که با ارائه این مطالب و نیز تحلیل‌های خود از رخدادها، خط نامریی بین رویدادها در سراسر جهان با مراحل تطور اندیشه را نشان دهد‌. چه‌بسا رخدادهای تاریخی مورداشاره او، جنگ و خونریزی و کشتار یا تلفات ناشی از امراض مسری را نشان دهد، اما به  تعبیر او در «لایه‌های زیرین» سازوکاری در شرف تکوین است که باعث می‌شود روند تطور اندیشه و درنتیجه دستمایه حوزه‌های تمدنی بشریت معدوم نشود. حتی اگر در ظاهر چنین به نظر نرسد.

به گفته اعتماد، این اثر یک روش زبانی ـ خطی را دنبال می‌کند، ولی نگرش تاریخی که ارائه می‌دهد، این انتظار را ایجاد می‌کند که برای دوره‌بندی، ملاک یا ملاک‌هایی به خواننده معرفی شود. همچنین برخی اندیشه‌ها با تفصیل بیشتری مطرح‌شده که چرایی آن با مطالعه زندگی‌نگاری نویسنده، قابل‌درک است و به علائق و مطالعات پیشین ایشان بازمی‌گردد.

در ادامه این مراسم، حبیب‌الله عباسی، استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی، با اشاره به طراحی و نشانه‌های مشهود در جلد این کتاب (اثر استاد ابراهیم حقیقی) و تناسب آن با موضوع کتاب، عنوان کرد: در کشور ما نظریه‌پردازی علوم انسانی اندک است و بر همین اساس سهم ما در دنیای فلسفه قابل‌توجه نیست. در این کتاب، «جان» و «خرد» در کنار هم قرار گرفته است.

او گفت: مهندسان و پزشکان بیشتر ساکنان شهر انسان­‌اند، برخلاف اندیشمندان حوزه علوم انسانی که ساکنان شهر خدا به شمار می‌روند. او، این کتاب را شرح جدال و نزاعی دانست که بین جان و خرد در کل دنیا از بدو آفرینش تاکنون اتفاق افتاده و در هر دوره، یکی از این دو برجسته‌تر بوده است.

عباسی در پایان، با اشاره به رواج کتاب‌های ترجمه در کشور و تأثیری که تألیف کتاب (به‌ویژه در حوزه علوم انسانی) در قدرتمندی یک کشور دارد؛ تألیف این کتاب را اقدامی ارزشمند دانست و توضیح داد: تنها عامل پیونددهنده این ملت، زبان فارسی است و ما نیاز به اندیشیدن و نوشتم داریم. هژمونی و غالب شدن کتاب‌های ترجمه در ساحت اندیشه در کشور ما، یک عیب است.

آخرین سخنران این نشست، رضا کوهکن پژوهشگر رشته علوم دینی و نظام‌های فکری و عضو هیئت‌علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران بود. او با اشاره به لزوم نقد و بررسی یک اثر برای آشکار شدن زوایای مختلف آن، نگاه نقادانه در این حوزه را موجب پیشرفت اثر دانست.

کوهکن حیطه موضوعی این کتاب را که در جای‌جای‌ آن تحلیل و استدلال، به گونه‌های مختلف وجود دارد، حیطه خطیری دانست که مستلزم مطالعه کل تاریخ بشر و ابعاد مختلف آن و ملاحظه شباهت‌ها و تفاوت‌های 4 بارگاه اندیشه (هند، ایران، روم و چین) است.

او تصریح کرد: درانداختن طرحی که طول تاریخ اندیشگی بشر را در برگیرد و نقاط عطف آن را نمایان کند (به‌عنوان نمونه با در نظر گرفتن چهار «بارگاه» برای آن و اصل و اساس را در وحدت «خرد و جان» نهادن)، چنان کار دشواری است که به‌سختی بتوان آن را منسجم و باصلابت پیش برد.

این محقق نکته قابل‌توجه در این کتاب را عدم ارجاع نویسنده به دیدگاه‌های رایج تاریخ‌نگاری و فقدان پایه‌های تاریخ‌نگاری به‌صورت صریح دانست.

کوهکن با اشاره به دسته‌بندی چهار دیدگاه توسط مؤلف کتاب، نگاه نویسنده را نگاهی پیوسته و تاریخی به موضوع توصیف کرد که مطابق آن، تمدن‌ها از بین نرفته‌اند و بسته به شرایط تاریخی و محلی، در قالب‌های دیگر به حیات خود ادامه داده‌اند یعنی محتوا حفظ شده و قالب دیگری به خود گرفته است و بر این اساس، تمدن ایرانی، ادامه حیات خود را در قالب تمدن اسلامی پی گرفته است. همچنین، معتقد به تبادل تمدن‌ها هستند و تمدن رومی، مدیون تمدن‌های ایران و چین است.
 
بر اساس این گزارش، کتاب «بارگاه جان و  خرد» تألیف سیروس وقایع‌نگار به همت انتشارات ندای سینا در ۲۹۵ صفحه و با قیمت ۴۵۰۰۰ تومان منتشر شده و در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد.