«جستاری در باب امر والا» را میتوان در تاریخ زیباشناسی انگلیسی قرن هجدهم اثری منحصربهفرد دانست؛ اگر در دیگر رساله زیباشناختی این عصر عمدتا به صورت پراکنده و گذار اندیشههایی درباره امر والا طرح میشود، این جستار سراسر وقف این مضمون است. بیلی با دقتی خاص به شرح و بسط موضوع میپردازد و طیف متنوعی از اقسام امر والا را با مرکزیت امر والای طبیعی بررسی میکند. نگارش جستار در زمانهای که زیباشناسی در مقام رشتهای مستقل در حال شکلگیری بود و تاثیر انکارناپذیر آن بر آرای متفکران متاخر نیز بر اهمیت این اثر میافزاید.
کتاب مذكور از دو بخش تشکیل شده است؛ در بخش نخست ترجمه «جستاری در باب امر والا» نوشته جان بیلی متفکر گمنام سنت زیباشناسی قرن هجدهم انگلیسی، ارائه شده و در بخش دوم ابتدا «پیشینه بحث امر والا در سنت زیباشناسی انگلیسی» آمده است که در آن به صورت موجز به آرای متفکرانی چون لونگینوس، تامس برنت، جان دنیس، جان میلتون، جوزف ادیسون، شافتسبری، ادموند برک و ... درباره این مفهوم پرداخته شده است. هدف از ذکر این پیشینه کمک به مخاطب برای درک بهتر ایدههای جستار ترجمهشده است. پس از این گام نخست، مختصری درباره ساختار رساله توضیح داده شده و دست آخر سعی شده با استفاده از منابع فارسی و انگلیسی موجود، مضامین عمده و اصلی جستار بیلی، به شکلی نسبتا مفصل شرح داده شود.
در مقدمه کتاب برای تعریف «امر والا» آمده است: «امر والا، دستکم بنا بر یک تفسیر غالب، به حالتی اشاره دارد که در ذهن ناظر در مواجهه با عینی عظیم و شکوهمند سر بر میآورد؛ مانند زمانی که با منظره اقیانوسی وسیع با کوهی سر به فلک کشیده رویارو میشویم. در این وضعیت ذهنمان توسط عظمت این عین تسخیر میشود؛ ای بسا در دم نخستین این تجربه، در ما نوعی احساس حقارت در برابر آن میزان بزرگی پدید آید، اما قوای ذهن و در راس آنها تخیل، به زودی دست به کار آغازیدن ماجرایی میشوند که از رهگذر آن تجربه لذتی یکتا، غروری اصیل و نهایتا اعتلای نفس ناظر ممکن میشود. درک منزلت ویژه خویش در جهان از دیگر رهاوردهای این تجربه زیباشناختی است.»
«جستاری در باب امر والا» نوشته جان بیلی با ترجمه نیما قبادی در ۱۱۱ صفحه، شمارگان ۲۵۰ نسخه و به قیمت ۲۹۰۰۰ تومان از سوی انتشارات دانشگاه هنر منتشر شده است.
نظرات