فلسطین در سال ۲۰۴۸ چه شکلی خواهد بود؟
فلسطین+۱۰۰، اولین مجموعه داستان علمی-تخیلی از سرزمینهای اشغالی
یک مجموعه جدید تصورات ۱۲ نویسنده از زندگی در این منطقه در سال ۲۰۴۸ را جمعآوری کرده و تغییرات رهاییبخشی برای برخی نویسندگان فراهم آورده است.
داستانها در «فلسطین+۱۰۰» از شرح مجد کیال از راهحلی آیندهبینانه برای درگیریهای عرب-اسرائیل که در آن دو جهان موازی یک فضای جغرافیایی مشابه را اشغال کردهاند، تا مفهوم ماتریس-مانندِ سلیم حداد از «حق بازگشت دیجیتال» متغییرند. داستان مازن معروف، نامزد دریافت جایزه بینالمللی منبوکر، به دنبال یک حمله نانوباتی در سال ۲۰۳۷ و از زبان آخرین فلسطینی که زنده ماند روایت میشود. بدن او آنقدر تحت تاثیر تشعشات قرار گرفته که در یک جعبه شیشهای نگهداری میشود، اما نمیتوانند او را بکشند.
بسما گلایینی، گردآورنده این مجموعه در مقدمه خود نوشت که داستان علمی-تخیلی هرگز بهطور خاص در میان نویسندگان فلسطینی محبوب نبوده زیرا «یک چیز لوکس است که فلسطینیها هرگز احساس نکردند که میتوانند از عهده فرار به آن بربیایند.»
او مینویسد: «زمان مشقتبار کنونی و گذشتهی تکاندهنده و فراموشنشدنی، تخیلات نویسندگان فلسطینی برای ریسکهای خیالی را محکم به دست گرفته. نه اینکه لباس مبدل داستان علمی-تخیلی آنقدر دشوار باشد که نویسندگان فلسطینی علیالخصوص آنهایی که مقیم این کشور هستند، نتوانند از پس آن بربیایند. زندگی روزمره برای آنها یکجور ویرانشهر است. فلسطینیهای کرانه باختری تنها کافی است که مسیر خود تا کار را ثبت کنند، یا در ایستبازرسی جواب یک سرباز ارتش اسرائیل را بدهند، یا کارت شناسایی خود را فراموش کنند، یا به سادگی از پنجره ماشین به دیوارها نگاه کنند و اسلحهها و سیمهای خاردار را ببینند تا بفهمند تصرف مدرن تمامیتخواه چیست. چیزی که مردم در غرب تنها با زبان ویرانشهری میتوانند آن را درک کنند.»
حداد که داستان «آواز پرندهها»یش به یاد مهند یونس نوشته شده که در سال ۲۰۱۷ خود را کشت، با این موضوع موافق است. او میگوید: «به عنوان نویسندگان عرب معمولا از ما نمیخواهند درباره آینده بنویسیم، به جایش از ما انتظار میرود که واقعیت جاری روی زمین را تصویر کنیم. اما من فکر میکنم فلسطین زمینهای غنی در داستانهای علمی-تخیلی دارد. تمام این موضوعاتی که ما به عنوان فلسطینی با آنها سروکار داریم... پرسشها درباره گذشته و حال و ایدههایی که از خاطرات و واقعیتهای جایگزین میگیریم، چیزهایی که میتوانست باشد.»
او نوشتن داستان را راهی رهاییبخش برای کندوکاو پیرامون مشکلات فعلی یافته، همانطور که سلما دباغ در داستانش «بخواب و خستگی در کن، دکتر اسکات» دنیایی را تصور میکند که در آن آرایش قومی ساکنان برای تعیین منزلت اجتماعیشان محاسبه میشود.
دباغ میگوید: «تا حالا داستان علمی-تخیلی ننوشته بودم. هرگز سعی نکرده بودم به آینده نگاه کنم. این یک دنیای جدید به سویم باز کرد. در حال حاضر فکر میکنم وضعیت در فلسطین بهقدری دشوار است که به عنوان یک نویسنده داستان بسیار سخت میتوان از عهده آن برآمد. واقعا ناامیدکننده است که برای پیدا کردن کمی نور بیشتر، بیشتر به گذشته برگشتهام و این به من راه جدیدی نشان داد، نوشتن در نقطهای از زمان که مسائل میتوانند در برخی سطوح آن کمی بهتر باشند.» او میگوید نوشتن درباره آینده به این معنی است که میتواند جنون موقعیت کنونی را تخمین بزند.
«فلسطین+۱۰۰» به تازگی توسط انتشارات کاما منتشر شد که پیش از این «عراق+۱۰۰»، مجموعهای درباره این کشور در سال ۲۰۱۳، یک قرن پس از تهاجم خارجیها به آن را منتشر کرده بود که به عنوان یکی از بهترین کتابهای علمی-تخیلی گاردین در سال ۲۰۱۶ انتخاب شد.
گلایینی میگوید: «ژانر علمی-تخیلی به نویسندگان فضا میدهد تا بدون ترس از سانسور، درباره گذشته و حال سخن بگویند. نویسندگان فلسطینی احساس میکنند که همیشه باید درباره وضعیت موجود یا نکبت بنویسند. اگر از این محدوده خارج شوند احساس میکنند که دارند به احساس مسئولیت خود خیانت میکنند. و به تازگی فلسطینیهایی که نظرشان را درباره وضعیت موجود میگویند، به عنوان ضدیهود شناخته میشوند و این نوشتن درباره موقعیتشان را برای آنها دشوار و نگرانکننده میکند. داستان علمی-تخیلی این فضا را به آنها میدهد.»
نظر شما