چنان‌که گردآورنده و مترجم کتاب گفته است، ماهیت مقالات گردآمده در این کتاب، شیوه گزینش آنها و نیز سبک ترجمه این مقالات، در خدمت اهداف آموزشی قرار دارد. منظور از سبک آموزشی ترجمه کتاب، به گفته مترجم، تکیه بر دقت به ویژه در نظام اصطلاح‌شناسی و توجه کمتر به ظرایف ادبی است. از همین روست که تعداد واژگان در پاورقی‌های کتاب بیش از حد متعارف است تا خواننده متوجه باشد که کلمات، معادل کدام اصطلاح یا عبارت هستند. مترجم اذعان دارد که تعدد پانوشت‌ها ممکن است به کند شدن روند خواندن متن بینجامد اما این نکته را هم مدنظر دارد که در چنین وضعیتی دقت خواندن بسیار افزایش پیدا می‌کند.
این مقالات با تاکید بر سیمای کلی اندیشه پدیدارشناسان، به ویژه ادموند هوسرل که موسس این جنبش محسوب می‌شود نوشته شده‌اند و در خدمت شکل دادن به گونه‌ای نقشه فکری از سیمای تاریخی ـ مفهومی این جنبش معاصر فلسفی قرار گرفته‌اند. اما چنان‌که خود مترجم نیز در پیشگفتار کتاب اذعان کرده است، پدیدارشناسی در طول تاریخ خود مسیری یکدست را دنبال نکرده و به همین دلیل ارائه رئوس کلی و اصلی آن و ارائه درس‌نامه‌ای آموزشی از آن که دچار تقلیل‌گرایی نشده باشد بسیار دشوار است. تدبیری که گردآورنده و مترجم کتاب برای گریز این وضعیت دشوار اتخاذ کرده است، تکیه بر اندیشه هوسرل و نیز نسبتی است که دیگر متفکران حوزه پدیدارشناسی با اندیشه او برقرار کرده‌اند. به عبارت دیگر هوسرل هسته مرکزیای است که مقالات کتاب حول اندیشه‌های او انتخاب و ترجمه شده‌اند.
در این میان اما نباید این نکته را از نظر دور داشت که مقدماتی بودن مقالات گردآمده در این کتاب به معنای سطحی بودن آنها نیست. این مقالات در پی ارائه تصویری سطحی و ابتدایی از پدیدارشناسی نیستند بلکه دستاورد مناقشات و مباحثات تفسیری طولانی‌مدتی هستند که در آن نویسندگان مقالات کوشیده‌اند پخته‌ترین تفاسیر را از پدیدارشناسی و پدیدارشناسان به نحوی منسجم و آموزشی ارائه دهند.
مقاله اول کتاب که نوشته ژوئل اسمیت است و «مقدمه‌ای بر پدیدارشناسی» نام گرفته است، به صورت موجز به کلیت مقوله پدیدارشناسی می‌پردازد و سیمایی کلی از مسائل اساسی جریان پدیدارشناسی ارائه می‌دهد. نقشه‌ای که این مقاله ارائه می‌دهد، یک نقشه استاندارد از جریان پدیدارشناسی است که در مطالعات پیشرفته‌تر علاقه‌مندان به این حوزه می‌تواند کمک‌رسان شایانی باشد.
در این مقاله مقولاتی نظیر «پدیدارشناسی ادراک»، نسبت پدیدارشناسی و «خود» و نیز «پدیدارشناسی زمان ـ آگاهی» به صورتی موجز اما قابل فهم معرفی شده‌اند و درباره روش پدیدارشناختی و مقوله «روی‌آورندگی» نیز در مقاله به صورت مختصر و مفید سخن گفته شده است. نویسنده مقاله درباره چیستی مقوله «روی‌آورندگی» می‌گوید: روی‌آورندگی یکی از مفاهیم محوری در پدیدارشناسی، از هوسرل به بعد است. در مقام تعریفی اولیه، روی‌آورندگی همان دربارگی یا معطوف‌بودگی است، آن‌گونه که با وضعیت‌های روانی با مثال روشن می‌شود. مثلاً، این باور که اسمیت‌ها اهل منچستر بودند، هم درباره منچستر است و هم درباره اسمیت‌ها؛ همچنین، فرد می‌تواند امید داشته باشد، میل کند، بترسد، به‌یاد آورده و... که اسمیت‌ها اهل منچستر بودند. 29 نویسنده سپس نظرات فرانتس برنتانو استاد هوسرل و نیز گزارش هوسرل درباره روی‌آورندگی در پژوهش‌های منطقی و همچنین نظرات هایدگر و مرلوپونتی درباره این مقوله را بیان می‌کند تا یک تاریخچه‌ی مفهومی از یکی از اصطلاحات به‌نظر غامض پدیدارشناسی در مقاله‌ای کوتاه ارائه داده باشد. روش پرداختن ژوئل اسمیت به دیگر مفاهیمی که عناوینشان ذکر شد نیز از همین گونه است.
دومین مقاله کتاب، «مناقشه بر سر حقیقت: به سمت پیشاتاریخ پدیدارشناسی» نوشته کلاوس هلد است. کلاوس هلد که جز این مقاله، دو مقاله دیگر نیز در این کتاب از او ترجمه شده از اساتید بزرگ پدیدارشناسی است که تلاش کرده به نحوی عمقی، سرخط آن نزاع کلیدی را که پدیدارشناسی از دل آن ظهور می‌کند، از عهد باستان دنبال کند. این مقاله برای فهم معنا و موقعیت پدیدارشناسی یاری‌‌رسان است و به گفته مترجم کتاب، به معنای دقیق کلمه مقدمه‌ای راستین برای ورود به دل پدیدارشناسی است.
سومین مقاله‌ای که در کتاب مندرج شده و آغاز نظم تاریخی معرفی اندیشه‌های پدیدارشناسان با محوریت هوسرل را در خود بازتاب داده است، «آغاز پدیدارشناسی: هوسرل و اسلاف او» نوشته ریچارد کاب ـ استیونس است. این مقاله یکی از مدخل‌های تاریخ فلسفه راتلج محسوب می‌شود و کلیتی روشن از اندیشه هوسرل به مخاطب ارائه می‌دهد. تاثیری که هوسرل از اندیشمندانی نظیر فرگه، برنتانو، هربارت، اشتومف و لوتسه گرفته است و دلالت‌های مقولاتی نظیر چرخش فرارونده، اگو و جهان، ذوات و زیست‌جهان و تاریخ در اندیشه او از عمده مباحثی است که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
مقاله چهارم کتاب به اندیشه مارتین هایدگر می‌پردازد و «فلسفه وجودی هایدگر» نام گرفته است. این مقاله را ژاک تامینو نوشته و مانند مقاله سوم کتاب از جلد هشتم تاریخ فلسفه راتلج اخذ شده است. تامینو در آن مقاله پس از ارائه مدخلی بر اندیشه هایدگر در زمینه فلسفه وجودی، مقولاتی مانند انتولوژی بنیادین و تاریخ هستی در اندیشه او را بررسی می‌کند.
هدف از انتشار مقاله پنجم کتاب، برقراری نسبتی میان اندیشه‌های پدیدارشناختی ادموند هوسرل و موریس مرلوپونتی است. مقاله «پدیدارشناسی هوسرل و مرلوپونتی» را سین. دی کلی نوشته است. منبع مترجم برای ترجمه این مقاله کتاب «فلسفه قاره‌ای معاصر» منتشر شده در انتشارات بلکول بوده است. این مقاله سرخط‌هایی اساسی از اندیشه هوسرل و مرلوپونتی را دنبال می‌کند و شرحی بر مقوله «پدیدارشناسی ادراک» به عنوان پایه‌ای‌ترین مسئله پدیدارشناسی ارائه می‌دهد و به ویژه مبانی نظری مرلوپونتی در این حوزه را به خوبی تبیین می‌کند.
دومین مقاله‌ای که از کلاوس هلد در کتاب مندرج شده، «روش پدیدارشناختی هوسرل» نام گرفته است. هلد در این مقاله که برای اولین بار در سال 2003 منتشر شده است ابتدا به جایگاه پدیدارشناسی هوسرل در عصر کنونی می‌پردازد و پس از مروری کوتاه بر زندگی و آثار هوسرل، پروبلماتیک اساسی مقوله پدیدارشناسی در نزد هوسرل را مورد بررسی قرار می‌دهد. از دیگر مقولاتی که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته‌اند می‌توان به «تکذیب روان‌شناسی انگاری»، «پدیدارشناسی در مقام مطالعه ذات»، «باور به جهان و اپوخه» و «فروکاست پدیدارشناختی» اشاره کرد.
از کلاوس هلد مقاله‌ای دیگر نیز در کتاب مندرج شده است که آخرین مقاله کتاب نیز هست. مقاله «پدیدارشناسی زیست‌جهان هوسرل» با اندیشیدن به مسئله تقویم در نزد هوسرل آغاز می‌شود و سپس ادراک به مثابه مدل تقویم در نزد او را مورد بررسی قرار می‌دهد. مقوله‌هایی نظیر زمان ـ آگاهی، بینا ـ سوبژکتیویته، پدیدارشناسی تکوینی و خاستگاه علم مدرن و نیز زیست ـ جهان و نقد ابژکتیویسم از دیگر مقولاتی هستند که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
در مجموع می‌توان گفت کتاب «آشنایی با پدیدارشناسی» توانایی این را دارد که بدون ساده‌سازی مفاهیم، با ارائه تبیین‌های به نسبت قابل فهم برای علاقه‌مندانی که اطلاعاتی در سطح متوسط از حوزه فلسفه معاصر و به ویژه فلسفه قاره‌ای دارند، منبعی قابل اتکا برای فهم مفاهیم به نسبت غامض فلسفی را فراهم سازد. حسن کتاب این است که علی‌رغم محوریت هوسرل در آن، بیش از آنکه تاریخچه زیست پدیدارشناسان را محور اثر قرار دهد، تاریخچه مفاهیم و ریشه‌های فکری نشو و نمای آنها را محور قرار داده است و این خصوصیت باعث شده است تا بتوانیم نقبی بزنیم به ریشه‌های پدیدارشناسی در اندیشه‌های پیشینیان و مفاهیم پدیدارشناختی را در یک منظومه مطالعه کنیم.
کتاب «آشنایی با پدیدارشناسی» با ترجمه و گردآوری علی‌نجات غلامی را نشر روزگارنو با قیمت 56 هزار تومان و با تیراژ 500 نسخه در 427 صفحه منتشر کرده است.
نظر شما