یکی از آثاری که با نگاهی متفاوت به این موضوع نوشته شده و اطلاعات جدید و تازه‌ای را به کودکان و نوجوانان می‌دهد، کتاب «برای ضامن آهو» است که غلامرضا حیدری ابهری از نویسندگان نام آشنای حوزه کودک و نوجوان، برای بچه‌ها نوشته و از سوی انتشارات به‌نشر منتشر شده است. حیدری ابهری در این کتاب به پرسش‌های مختلفی که ممکن است در ذهن یک کودک یا نوجوان در زمان ورود به حرم امام رضا (ع) شکل بگیرد، پاسخ داده و در قالب این پاسخ‌ها اطلاعات قابل توجهی به آنها می‌دهد که طعم زیارت را در کامشان شیرین‌تر کند.
چرا گرایش مردم به خواندن آثار دینی زیاد نیست؟
حجت‌الاسلام والمسلمین غلامرضا حیدری‌ابهری، نویسنده کتاب‌های کودک و نوجوان، درباره کتاب «برای ضامن آهو» می‌گوید: زائران بسیاری از جمله زائران خارجی یا نوجوانان زائر هستند که وقتی وارد حرم مطهر امام رضا(ع) می‌شوند، سؤالات بسیاری برای آنها پیش می‌آید و این پرسش‌ها فقط به زندگی امام رضا(ع) محدود نمی‌شود، پرسش‌های بسیاری هستند که مربوط به تاریخ، سیره حرم رضوی، زیارت حرم مطهر و .... است و سبب می‌شود نوجوانی که به زیارت حرم مطهر امام رضا(ع) می‌رود، به دنبال پاسخی باشد برای سؤال‌هایی که برایش به وجود می‌آید، از جمله اینکه برای چه به زیارت می‌رویم، پنجره فولاد چیست، مسجد گوهرشاد را چه کسی ساخته است، نقاره‌زنی چیست یا امام رضا(ع) چرا در مشهد به شهادت رسید و من سعی کردم در این اثر به مجموع ۵۵ پرسش در این زمینه پاسخ دهم.
او در ادامه می‌افزاید: مشکلی که با آثار مذهبی دارم این است که گویی همه از یک پنجره به این حوزه نگاه می‌کنند و در آثارشان یک تصویر مشابه به مخاطب می‌دهند. همه راحت‌ترین و دم‌دستی‌ترین پنجره را انتخاب می‌کنند، درحالی‌که مسائل دینی مانند باغ بزرگ پرگلی است که می‌توان از زوایای مختلف به آن نگریست و از هر زاویه‌ای تصویر متفاوتی را به مخاطب ارائه داد. مثلا درباره قرآن، همه روی قصه‌های قرآنی کار می‌کنند درحالی‌که من تلاش کردم نگاه متفاوتی داشته باشم و اثری خلق کنم که با سایر آثار این حوزه تفاوت داشته باشد و براین اساس روی فرهنگ‌نامه قرآنی یا عددهای قرآنی کار کردم و به این بهانه اطلاعات قرآنی را به بچه‌ها منتقل کردم.
حیدری ابهری معتقد است درباره امام رضا (ع) هم همین مساله مطرح است و می‌گوید: وقتی می‌خواهیم داستانی درباره امام رضا برای کودکان بنویسیم چون داستان در حوزه کودک است به سراغ حیوانات می‌رویم و از بین حیوانات هم گنجشک یا آهو را انتخاب می‌کنیم و به همین ترتیب همه داستان‌ها تکراری و کلیشه‌ای می‌شود. درحالی‌که می‌توانیم درباره شخصیت و سیره امام رضا (ع) مطالب تازه‌ای را بیان کنیم که کمتر به آنها پرداخته شده است مانند اینکه امام رضا (ع) کیسه‌ای پر از مسواک داشته و به این مساله اهمیت زیادی می‌داده یا به مزد کارگر توجه زیادی داشته و فرموده مزد کارگر از ابتدا باید مشخص باشد. اما به این موارد در خلق اثر توجهی نکرده‌ایم. وقتی ما گزارش‌ها و تصاویر تکراری در باب دین منتشر می‌کنیم طبیعتا مردم هم گرایشی به خواندن این آثار نخواهند داشت.
این نویسنده ادامه می‌دهد: وقتی انتشارات به‌نشر از من خواست کتابی با موضوع امام رضا (ع) بنویسم به آنها گفتم تا زمانی‌که به نگاه تازه‌ای در این زمینه نرسم، نمی‌نویسم. وقتی برای زیارت به حرم امام رضا(ع) رفتم از ایشان خواستم ذهن مرا نسبت به موضوع تازه‌ای باز کند. همان‌جا به فکرم رسید که کودکان و نوجوانانی که در حرم هستند چه سوالاتی ممکن است در ذهنشان شکل بگیرد و چه کسی می‌تواند پاسخ پرسش‌هایشان را بدهد.
به گفته این پژوهشگر و منتقد ادبی، اغلب مردم، شاید بالغ بر 90 درصد، اطلاعاتی درباره موارد مختلفی که در حرم امام رضا (ع) با آن برخورد می‌کنند، مانند اینکه چرا امام رضا (ع) در مشهد دفن شده، چرا مردم از سقاخانه اسماعیل طلا، آب می‌خورند، تاریخچه دروازه فولاد، حکایت چوب‌پرهای خادمین و ... ندارند و دانستن این موضوعات سبب می‌شود زیارت کردن برایشان شیرین‌تر و لذت بخش‌تر شود.
به انجام کارهای کلیشه‌ای و تکراری عادت کرده‌ایم
حیدری ابهری در ادامه یادآوری می‌کند: البته نداشتن اطلاعات عمومی صرفا مربوط به موضوعات دینی نیست. ما اطلاعات زیادی نسبت به نام‌گذاری‌ها، اماکن تاریخی و ... هم نداریم و به همین دلیل هنگام بازدید از اماکن مختلفی مانند میدان نقش جهان اصفهان، عالی‌قاپو، تخت جمشید و ... وقتی سابقه آن را نمی‌دانیم حظ و بهره زیادی هم نمی‌بریم. به عنوان مثال ما کتاب‌های زیادی در زمینه ایران‌شناسی داریم که با اینکه با زحمت زیادی نوشته شده‌اند اما شبیه هم هستند و نگاه متفاوتی در آنها دیده نمی‌شود. ما به انجام کارهای کلیشه‌ای و تکراری عادت کرده‌ایم. کتاب یک ثروت ملی است اما تکرار کارهای قبلی جزء ثروت ملی محسوب نمی‌شود.
او درباره کمیت و کیفیت آثاری که با موضوع امام رضا (ع) منتشر شده، توضیح می‌دهد: با نگاهی به بازار نشر کتاب‌های دینی در حوزه کودک و نوجوان می‌بینیم تعداد کتاب‌هایی که در این زمینه منتشر شده، خوب است، مشکل در زمینه کیفیت آثار و میزان خلاقیت و نوآوری آن‌هاست. امامان ما حرف‌های زیادی برای نقل کردن دارند و ما باید به موارد مختلف توجه کنیم. مثلا محمدعلی جمال‌زاده در کتاب «معصومه شیرازی» برمبنای یکی از رباعیات خیام داستان جالبی نوشته است. براین اساس یعنی ما نمی‌توانیم برمبنای احادیث مختلف، سیره امام رضا (ع)، کرامات و توسل‌ها آثار نو و جذاب خلق کنیم؟
این نویسنده می‌افزاید: البته این مساله خلاقیت و نوآوری به تولید کتاب برای کودکان محدود نمی‌شود بلکه درباره همه آثار فرهنگی که در این حوزه منتشر می‌شود صدق می‌کند. مثلا در حوزه شعر و موسیقی، وقتی کار زیبای محسن چاوشی درباره امام رضا(ع) را می‌شنوید این اثر آن‌قدر زیبا و بدیع است که حتی وقتی برای صدمین بار هم آن را بشنوید برایتان تکراری و خسته‌کننده نمی‌شود. موسیقی‌هایی در این زمینه وجود دارد که با هربار شنیدن احساس می‌کنید یک بار زیارت رفته‌اید. چرا کارهای خوبی که با موضوع امام رضا (ع) انجام می‌شود چه در حوزه کتاب و چه در حوزه‌های دیگر مورد توجه قرار نمی‌گیرد و تقدیر نمی‌شود؟
حیدری ابهری همچنین به اهمیت توجه به تصویرگری و استفاده از تصاویر زیبا در کتاب‌های دینی اشاره می‌کند و می‌گوید: از سوی دیگر مساله تصویرگری آثار دینی مطرح است، ایران بهترین تصویرگری را دارد و تصویرگران ما با ناشران خارجی کار می‌کنند و جوایز مختلف بین‌المللی کسب می‌کنند، بر همین اساس هم تصویرگری کتاب‌های دینی ما نیز باید بهترین تصویرگری باشد و توجه بیشتری به این موضوع شود تا بتوانیم با آثار تاثیرگذار مخاطب را بیشتر جذب کنیم.
نظر شما