نادره بدیعی درباره کتاب «سفرنامه تاجیکستان و سمرقند و بخارا (ازبکستان) به خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) گفت: من نوروز 1397 به تاجیکستان، ازبکستان و دو شهر سمرقند و بخارا سفر کردم و در طی این سفر چون علاقه‌مند به مسایل تاریخی و فرهنگی گستره ایران بزرگ بودم کوشیدم بیشتر از آثار تاریخی، فرهنگی، موزه‌ها و یادمان‌ها بازدید کنم و در این زمینه یادداشت‌هایی به صورت سفرنامه بنویسم.

وی افزود: درباره تاجیکستان و ازبکستان مقاله‌های بسیاری نوشته‌ام. یکی از مقاله‌هایم درباره نوروز در تاجیکستان است و مقاله‌ای دیگر نیز با نام واژه‌های فارسی در زبان ازبکی نوشته‌ام که در چند نشریه به چاپ رسیده و با استقبال بسیاری مواجه شده است.  



بدیعی به تاجیکستان و گویش آن نیز اشاره کرد و گفت: تاجیکستان را می‌توان آبخست و شبه جزیره‌ای دانست که از سه سو در میان ترکان جای دارد. زبان فارسی که تاجیکان به آن سخن می‌گویند گویشی از خراسان بزرگ است که همه تاجیکان به آن زبان فارسی می‌گفتند اما با افسوس در سال 1378 واژه فارسی از آن زدوده شده و به جایش زبان تاجیکی را به کار بردند که با ناخشنودی و اعتراض روشن‌اندیشان و روشنفکران یا «ضیائیان» تاجیکستان روبه‌رو شد و با شعار «زبان رودکی را پاس بداریم» ناخشنودی خود را بر زبان آوردند.

وی به فراز و نشیب زبان فارسی در تاجیکستان پرداخت و افزود: تاجیکان مردمی با فرهنگ هستند و به فرهنگ و ادب و دانش بسیار ارج می‌نهند. تاجیکان در سال 1370 که به استقلال رسیدند بر آن شدند تا دوباره دبیره فارسی را در تاجیکستان زنده کنند که هنوز چندان راه به جایی نبرده است هر چند برخی مجله‌ها با هر دو دبیره فارسی و سریلیک منتشر می‌شود.



این سفرنامه‌نویس به بناهایی که در تاجیکستان بازدید کرده نیز اشاره کرد و گفت: در آن بازه زمانی (فروردین 97) از کتابخانه ملی تاجیکستان، اتاق ایران و نسخه‌های خطی فارسی که در کتابخانه تاجیکستان وجود داشت دیدن کردم. گنجینه سغد بسیار ناب و دیدنی است و دیرینگی چندهزار ساله دارد. موزه‌ها و آثار تاریخی بسیار ارزشمندی در تاجیکستان وجود دارد که من از بناهای تاریخی مانند میدان امیراسماعیل سامانی و باغ استاد رودکی، شهر حصار، وادی وخش، دریاچه نارک، دژ هولبک، شهر کولاب، باغ فردوسی، لوچاپ، کاخ موسیقی باربد، کوه‌های فان، دره ورزاب، شهر استروشن، مغ تپه، شهر خجند، رود سیحون، خانه ارباب، آرامگاه کمال خجندی، وادی زرافشان، آرامگاه رودکی، پنج کنت و ویرانه‌های تاریخی آن، مرز سرزم، آرامگاه تیمور گورگانی، مسجد بی‌بی خانم، رصدخانه الغ‌بیگ بازدید کردم. بیشتر این آثار ثبت جهانی شده و برخی از آن‌ها قدمتی بالای 5 هزار سال دارند.

این پژوهشگر فرهنگ و تاریخ گستره ایران بزرگ کاغذ سمرقندی را که بهترین گونه کاغذ است معرفی کرد و گفت: کاغذ سمرقندی پیشینه‌ای بس درازآهنگ دارد و هنوز و همچنان در این کارگاه‌ کاغذها را به شیوه سنتی می‌سازند و این کاغذ و شیوه ساخت آن ثبت جهانی شده است. نخست در سمرقند و سپس در بخارا نخستین کارگاه‌های کاغذسازی ایرانیان برپا شد. نخستین نمونه‌های کاغذ در ایران در دوره ساسانیان به دست آمده است و از سده دوم هجری ساخت نخستین کارگاه‌های کاغذسازی در ایران رواج یافت که نخست در سمرقند و سپس در بخارا بوده است.



وی که به شعر و شاعری نیز علاقه‌مند است و چکامه‌های بسیاری را برای تاجیکستان، ازبکستان و ایران سروده به آرامگاه شاعر نامدار ایرانی رودکی نیز اشاره کرد و گفت: برای رسیدن به آرامگاه رودکی راهی پر پیچ و خم را به سوی روستای پنج رود گذراندیم. در کنار آرامگاه گنجینه یا موزه رودکی جای دارد و راهنمای گنجینه داستان پیدا شدن مزار رودکی و اینکه پس از پیدا شدن مزارش آزمایش‌های گوناگونی بر پیکرش وارد شد و ثابت شد که او از نخست نابینا نبوده و با افسوس بر چشم بینای او میل کشیده و نابینایش کرده‌اند. دانشمندان روس و تاجیک نیز این مساله را تایید کرده‌اند.

بدیعی در سخنانش به این مساله نیز اشاره کرد مگر می‌شود به تاجیکستان در نوروز سفر کرد و در مراسم باشکوه آن‌ها شرکت نکرد. سپس گفت: تاجیکان نوروز و سال نو را از نیمه شب نخستین روز فروردین می‌دانند یعنی درست آغاز نخستین روز فروردین، آغاز سال نو است که از بامداد نخستین روز، آیین نوروز در نوروزگاه‌ها آغاز می‌شود. از نخستین ساعت‌های بامداد تاجیکان جامه‌های نوی تاجیکی و بومی همراه با سبزه‌های نوروزی، سمنو که به آن سمنک یا سومتک می‌گویند، شیرینی، شیربرنج، گل، شمع، نان‌های خانگی، سازه‌های موسیقی همچون دف و سه تار و قیچک و نی و تار و... به نوروزگاه می‌آیند و بر تخت‌هایی که به شیوه ایرانی ساخته شده می‌نشینند و خوان نوروزی خود را می‌گسترانند و خانواده و دوستان به گرد این خوان‌های نوروزی نشسته و آواز خوانی و شادمانی می‌کنند و اگر کسی سمنو، شیرینی، نان و... بخواهد می‌فروشند، سمنوهای خانگی، شیرینی و نان‌های تنورپز خانگی که همه بسیار استادانه پخته شده‌اند در نوروزگاه به فروش می‌رسد.



وی همچنین با اشاره به واژه‌های فارسی در زبان ازبکی افزود: در زبان ازبکی، واژه‌های پارسی بسیار است، سال‌ها پیش در کتاب فرهنگ واژه‌های فارسی در زبان اویغوری چین به این نکته اشاره کرده‌ام که در زبان‌های آسیای میانه، واژه‌های فارسی را در آن سامان، بسیار ملموس یافتم. گویشوران زبان ازبکی را میان 34 تا 39 میلیون تن برآورد کرده‌اند.

بدیعی در پایان به آثاری که در دست چاپ دارد اشاره کرد و گفت: مجموعه مقاله‌هایی در دست نگارش دارم که ببیشتر مقاله‌ها درباره فرهنگ ایران و تاجیکستان و گستره ایران بزرگ است. همچنین نقد کتابی نیز درباره آثار نویسندگان ایران و تاجیکستان نوشته‌ام که به‌زودی منتشر می‌‌شود.
 
«فره‌ناهید» سروده‌ای از نادره بدیعی به عشق ایران
امواج سرکشم که به پنهان نهفته است  گنجینه‌ی شکوه، به ویران نهفته است
دردانه‌ی کویرم و تک دانه‌ای خاک 
تندباد آتشی، به بیابان نهفته است
آزاده‌ای اسیر به چنگال ناکسان
از حق مگو که دیده‌ی یزدان نهفته است
موج شرار آتش مهرم که زردهشت 
در پنه‌ی سترگ خراسان نهفته است
از سرزمین پاک «وهومن» رسیده‌ام 
«در خون من غرور نیاکان نهفته است»
فرخنده یادگار هیربدم، دست روزگار 
در دفتر زمانه، به پیمان نهفته است
در چشم من که موج زند فر ایزدی 
دریای آفتاب خروشان نهفته است
ناهید پاکدامنیم زاده از فروغ 
نیلوفری زفره که پیچان نهفته است
آن لعل گونه گوهر آزادگی منم   
 در سینه‌ام هزار بدخشان نهفته است
خورشید تابناک فرهیم را ببین کنون 
در جان من که آتش ایران نهفته است

کتاب «سفرنامه تاجیکستان و سمرقند و بخارا (ازبکستان) در 152 صفحه، شمارگان 1000 نسخه و بهای 48 هزار تومان از سوی انتشارات آرون منتشر شده است.