خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا) آمار‌ها نشان می‌دهد، طی چهار دهه بعد از انقلاب، عمر فعالیت ناشران با توجه به تعداد صدور پروانه نشر چندان طولانی نبوده است. بررسی‌ها حاکی از آن است که 1630 ناشر طی این مدت عمر فعالیتشان کمتر از یک سال بوده و علاوه‌براین فقط 15 ناشر طی این 40 سال فعالیت مستمر داشته‌اند. از سوی دیگر تنها 30 درصد کل ناشران بیشتر از 10 سال فعالیت مستمر داشته‌اند در نتیجه تقریبا عمر فعالیت 50 درصد ناشران کمتر از پنج سال ارزیابی می‌شود. برای بررسی دلایل این وضعیت با مدیرمسئول انتشارات «رسا» گفت‌و‌گو کردیم که در ادامه می‌آید.     

محمدرضا ناجیان‌اصل، مدیر انتشارات «رسا» درباره دلایل عمر کوتاه فعالیت ناشران طی 40 سال گذشته بیان کرد: مهم‌ترین انگیزه عمده افرادی که به‌ویژه بعد از انقلاب وارد عرصه نشر شدند استفاده از کاغذ دولتی بود؛ به‌عبارت دیگر عده‌ای وسوسه شدند از این کاغذ که یک‌دهم قیمت بازار آزاد در اختیار قرار می‌گرفت بهره‌مند شوند در نتیجه درخواست اخذ جواز نشر و جمعیت ناشران افزایش پیدا کرد.

با توقف عرضه کاغذ دولتی بسیاری دست از کار کشیدند
وی با اشاره به اقدام برخی ناشران در فروش کاغذ دولتی در بازار آزاد افزود: انگیزه این عده تحقق اهداف فرهنگی نبود. وقتی انگیزه دسترسی به کاغذ دولتی اصل باشد، رغبت به ناشر شدن افزایش پیدا می‌کند؛ بعد از توقف جریان عرضه کاغذ دولتی، انگیزه به‌ تدریج و خودکار کاهش پیدا کرد و بسیاری از دارندگان پروانه‌ نشر دست از کار کشیدند.
 
ناجیان‌اصل ادامه داد: علت اصلی تداوم فعالیت ناشران که عده‌ آن‌ها در مقایسه با دارندگان پروانه نشر بسیار اندک است، انگیزه فرهنگی بوده و هست. به‌عبارت دیگر در هر شرایطی حتی قبل از انقلاب که موضوع کاغذ مطرح نبود، برای فرهنگ کشور آستین بالا زدند.   
 
مدیر انتشارات «رسا» عمر کوتاه فعالیت بسیاری از ناشران طی 40 سال گذشته را چندان منفی ندانست و گفت: به هر حال بخشی از افراد که پیگیر فعالیت فرهنگی در حوزه نشر کتاب بودند، طی این مدت با ناملایمات، سازگاری پیدا کردند و ماندگار شدند.  
 
وی ادامه داد: زمانی که دولت بودجه قابل‌توجهی در اختیار داشت و کتاب‌هایی با شمارگان بالا حتی با شمارگان 5000 تا 10 هزار نسخه خریداری می‌کرد، بسیاری از ناشران به خرید هیات خرید کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دلبستند و با انتشار پنج یا 10 کتاب به اصطلاح بارخودشان را بستند؛ بنابراین وقتی بودجه دولتی برای خرید کتاب کاهش پیدا کرد خود‌به‌خود عده‌ای از گردونه نشر خارج شدند. معتقدم از بخش زیادی از دارندگان پروانه نشر، تنها به دنبال استفاده از انواع تسهیلات دولتی‌اند.
 
ناجیان‌اصل با تایید این مطلب که بسیاری از ناشرانی که طی 40 سال گذشته از دایره نشر خارج شدند فقط به کسب سود فکر نمی‌کردند، بیان کرد: تاکید دارم افراد باید با شناخت و بررسی شرایط جاری پا به عرصه فعالیت‌های اقتصادی  و فرهنگی بگذارند.
 
وی  گفت: تورم به ذات اقتصاد کشور ما تبدیل شده، بنابراین افراد علاقه‌مند به تولید کتاب باید در چشم‌انداز خود علاوه‌بر تورم به تبعیض، کمبود‌ بودجه، کاهش مخاطب و حتی ممیزی توجه کنند. بعید می‌دانم افراد آشنا با این مسائل عرصه نشر را در زمان کوتاهی ترک کنند.
 
مدیرمسئول انتشارات رسا با تاکید بر تاثیر تورم‌های استثنائی بر ریزش ناشر از جریان تولید کتاب بیان کرد: تورم‌ شدید پارسال بر ریزش ناشر تاثیر‌گذار بود اما طی 40 سال گذشته، تورم نسبتا کنترل‌شده‌ای را تجربه کردیم که نمی‌تواند علت اصلی عمر کوتاه بسیاری از ناشران باشد.