تفسیر بصائر یمینی، اثر قاضی معین‌الدین محمّد بن محمود نیشابوری (زنده در 547 ﻫ.) از تفاسیر کهن به زبان فارسی است و در دوره بهرام‌شاه غزنوی (حک: 511-552 ﻫ.) به رشته تحریر درآمده است و از آنجا که بهرام‌شاه نیز همچون جدّش به «یمین‌الدوله» ملقّب بوده، احتمال می‌رود نامگذاری بصائر یمینی ناظر به همین لقب باشد. این اثر از دیدگاه تاریخ نگارش‌های فارسی اهمیت دارد و از نظر زبانی از آثار پخته و زیبای زبان فارسی به شمار می‌رود. نویسنده در تفسیر هر آیه به مباحث مرتبط با آن پرداخته و مطابق شیوه‌ای که در بیشتر تفسیرهای کهن دیده می‌شود، مطالب تاریخی، روایات، قصص انبیا و دیگر موارد مرتبط با هر آیه را نقل می‌کند.
همچنین «لطائف التفسیر» تصنیف فخرالاسلام ابونصر احمد بن الحسن بن سلیمان درواجکی (به سال 519 ﻫ.ق) از میراث‌های ارزشمند فرهنگ اسلامی و زبان و ادب پارسی، و چهارمین تفسیر کامل و جامع قرآن کریم است. غنای زبانی حوزه آن، فرارود، به گونه‌ای است که قدیمترین نمونه‌های زبانی ادب پارسی را در بر می‌گیرد و زبان و سبک و قدمت این متن هرکدام به تنهایی عاملی است درخور برای جلب نظر پژوهشگران در حوزه‌های مطالعات تاریخ زبان پارسی، تاریخ ترجمه از عربی به پارسی، و دیگر جنبه‌های زبانی نظیر ساخت واژه و شیوة نگارش و رسم‌الخط. به این تفسیر که در بخارا تألیف شد و در هند رواج یافت، در برخی فهرست‌ها و منابع لطایف العرفان و تفسیر سیف‌الدین و تفسیر زاهدی نیز گفته‌اند.
«افضل‌التواريخ» نیز اثر فضلی خوزانی از منشيان و مستوفيان عصر صفوی است. او كتاب خود را از شيخ صفى‌الدين اسحاق اردبيلى (650 ـ 735 ق.) و وقايع و رخدادهاى روزگار صفويان تا پايان سلطنت شاه‌عباس اول (قرن دهم و يازدهم ق.) در سه مجلد تاليف كرده است و اثر حاضر دفتر اوّل از مجلّد دوم است. نقل عینی فرامین و احکام و مکاتبات و شرح رخدادهای آن روزگار، تأکید و تأثیر توبه شاه طهماسب و آیین‌نامه مملکت‌داری و انباز نمودن فقها در صدارت از نکات مهم و تاریخی این دفتر است. متن افضل‌التواريخ از روى نسخة كتابخانة بريتيش ميوزيوم لندن به شمارة 4678 مورخ شعبان 1049 ق. استنساخ و تصحيح شده است.
همچنین محمود طیار عراقی و سید سعید میرمحمدصادق در مقدمه کتاب خود، درباره اهمیت پرداختن به مقوله کتابشناسی گفته‌اند: «کتابشناسی‌ها را می‌توان نقشه راهنما مانند دانست که راهنمای شایسته‌ای برای پژوهشگران در جهان کتاب به‌شمار می‌رود. همچنان که هیچ ساربان و ملوان و خلبانی بدون وجود نقشه یا بلد راه و مسیریاب، راه خود را طی نمی‌کند، در جهان دانش و پژوهش نیز هیچ محقق و پژوهشگری نمی‌تواند بدون بهره‌گیری از کتابشناسی‌ها، فهرست‌ها و نمایه‌های کتاب‌های مرجع، پیشینه پژوهش را دریابد و پژوهش قابل قبولی به انجام رساند. از این رو باید گفت کاربرد کتابشناسی در پژوهش از امور ضروری است و هر پژوهشی با تکیه بر منابع و آثاری که نوشته شده، به سامان و سرانجام خواهد رسید. بنابراین، پس از انتخاب موضوع پژوهش، اساسی‌ترین مسئله برای پژوهشگر، مراجعه به منابع و مصادر کتابشناسی است؛ زیرا افزون بر غنای پژوهش، رجوع به کتابشناسی‌ها به پژوهشگر کمک می‌کند تا از هدر رفت وقت و دوباره‌کاری‌ها پرهیز کند... از همین روست که کتابشناسی‌های تخصصی جایگاه مهمی در پژوهش دارد.
نظر شما