به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) در سی ودومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران «نشست ظرفیت‌های نشر دیجیتال و الکترونیک برای عرضه محصولات ایرانی به خارج از کشور» با حضور محمدباقر انصاری، رییس بوستان کتاب؛ محمد پهلوانی‌قمی مسئول انفورماتیک پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و محمد اکبری، معاون اجرایی مرکز ساماندهی ترجمه و نشر سازمان فرهنگ اسلامی روز جمعه ششم اردیبهشت ماه سال جاری در مصلای تهران برگزار شد.
 
در ابتدای این نشست اکبری با اشاره به انتقال آثار ایرانی در فضای بین‌المللی گفت: چند سالی است که مرکز سازمان‌دهی ترجمه و نشر در غالب حمایت از آثار برتر توانسته است میان ناشران خارجی و داخلی ارتباط برقرار کند و تلاش کرده است برترین آثار به زبان‌های مختلف ترجمه شود. یکی از حوزه‌هایی که تلاش مستمر در آن داشته ترجمه و نشر دیجیتال است. لازم به ذکر است که ضعف‎‌هایی در این زمینه وجود دارد؛ از جمله متفرق بودن موسسات و مجموعه‌ها. در حقیقت هنوز در ایران یک مجموعه واحد و یک‌پارچه وجود ندارد تا اطلاع‌رسانی دقیقی در این زمینه انجام شود و هنوز نتوانسته‌اند به هم‌افزایی در زمینه فعالیت‌هایشان برسند تا آثار بیشتری ترجمه شود. بنابراین مرکز ساماندهی ترجمه و نشر در تلاش است چنین شکافی را رفع کند. 
 
در ادامه پهلوانی گفت: اگر بخواهیم نشر الکترونیکی را تعریف کنیم باید بگوییم انتشار کتاب‌های غیرکاغذی در فرمت‌های مختلف رایانه‌ای؛ اینکه ما بتوانیم در فرمت‌های استاندارد کتاب‌های دیجیتالی را ارائه دهیم مهم‌ترین و معروف‌ترین فرمت کتاب E-PUB است.
 
وی افزود: ویژگی اصلی این کتاب‌ها این است که علاوه‌بر متن تصویر، دیگر امکاناتی از قبیل فایل‌های صوتی همراه با کتاب را در اختیار مخاطب قرار می‌دهد؛ تا مخاطب بتواند تغییراتی در متن به وجود آورد.
 
پهلوانی با اشاره به مزایای نشر الکترونیک و اهمیت آن در سراسر دنیا گفت: مهم‌ترین مزیت نشر الکترونیک سازگاری با محیطزیست است و اینکه این نشر دسترسی راحت‌تری در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد باعث شده طرفداران زیادی در سراسر دنیا پیدا کند. افراد می‌توانند در دستگاه‌های مختلف کتاب مورد علاقه خود را بخوانند.
 
این کارشناس نشر الکترونیک گفت: افراد می‌توانند بدون صرف وقت در کتابفروشی کتاب خود را تهیه کنند و به همراه متن چاپی آن را در دستگاه‌های مختلف همراه با فایل صوتی کتاب را بخوانند و گوش کنند. ضمن اینکه فضایی که کتاب‌های الکترونیک از کاربر می‌گیرد بسیار کم و قابلیت حمل آن آسان‌تر از کتاب‌های چاپی است.
 
این فعال در عرصه نشر الکترونیک گفت: یکی دیگر از امکانات بسیاری مهمی که کتاب‌های الکترونیک به کاربر می‌دهد، قابلیت جست‌وجو در متن کتاب است. این امر جزو آن دسته از مزایایی است که نمی‌توان چشم‌ پوشید و در نظر نگرفت. همچنین امکان اتصال به پایگاه‌های خارج از کتاب از دیگر امکانات کتاب‌های الکترونیک است که برای بسیاری از پژوهشگران می‌تواند حائز اهمیت باشد.
 
وی درباره الزامات کتاب‌های الکترونیک گفت: با اینکه صرف هزینه کم از الزامات کتاب‌های الکترونیک است اما الزاماتی دارد که باید رعایت شود و این الزامات باعث می‌شود کتاب‌ها از هر فرمتی در فضای الکترونیک قابل انتشار باشند. مانند نرم‌افزارهای کتابخوان که در پلت‌فرم‌های مختلف توسعه یافته است.
 
پهلوانی افزود: برخی پژوهشگران در نشر آلمان در نمایشگاه کتاب فرانکفورت آماری را ارائه دادند که در شش ماه نخست سال 2016 فروش کتاب‌های الکترونیک در این کشور رشد 16 درصدی داشته است و در این زمان 270 هزار آلمانی کتاب الکترونیکی خریده‌اند.

وی افزود: این بدان معناست که فرهنگ استفاده از کتاب‌های الکترونیک در جامعه آلمان به خوبی جا افتاده است. یکی دیگر از مزایای این نوع کتاب‌ها توسعه‌پذیری و مقیاس‌پذیری آن است. اینکه هر محتوایی را می‌توان در هر جغرافیایی به راحتی و بدون صرف هزینه‌های کتاب‌های چاپی منتشر کرد. مشکلاتی که کتاب‌های چاپی در حوزه بین‌الملل دارند، جزو آن دسته از فرآیندهایی است که کتاب‌های الکترونیک را شامل نمی‌شود.
 
وی افزود: امکان فعال‌سازی فروشگاه‌ها به زبان‌های مختلف در این نوع از نشر وجود دارد. اینکه اگر می‌خواهید در حوزه‌های مختلف زبان‌های گوناگونی داشته باشید، کتاب‌های الکترونیک این امکان را به شما می‌دهد. یکی دیگر از مهم‌ترین ظرفیت‌ها امکان ارتباط مستقیم با مخاطبان است. بسیاری از این اپلیکیشن‌های کتاب‌خوان، شبکه‌های اجتماعی کتاب‌خوان هم دارند که با مخاطبان خود بحث‌های مختلفی را پی می‌گیرند در حالی که کتاب‌های چاپی اینگونه نیست چرا که پای واسطه‌ها در میان است.
 
پهلوانی گفت: شبکه‌های مخاطبین ظرفیت خوبی را برای اشتراک‌گذاری در حوزه بین‌الملل ایجاد می‌کند. در زمینه نشر الکترونیک این روزها با جمله‌ای مواجه می‌شویم: «نمایشگاه در جیب شماست.» در حقیقت  این جمله به یکی دیگر از ظرفیت‌های کتاب‌های الکترونیک اشاره دارد. اینکه می‌توانید هزاران کتاب را در جیب خود داشته باشید. این بدان معنا نیست که جایگزین کتاب‌های کاغذی شده است بلکه نوعی فرآیند جدید است.
 
در ادامه این نشست وی افزود: مشکل اصلی در نشر الکترونیک در فضای بین‌الملل این است که ما در هر نمایشگاهی نمی‌توانیم شرکت کنیم. بسیاری از کشورها اصلا ما را نمی‌پذیرند در حالی که اگر بتوانیم با کتاب‌های الکترونیک در این نمایشگاه‌ها خود را معرفی کنیم می‌توانیم شاهد اتفاقات خوبی هم به لحاظ مالی و هم به لحاظ فرهنگی باشیم. با وجود پلتفرم‌های مختلفی که در ایران در حوزه کتاب‌های الکترونیک وجود دارد اما هنوز در فضای بین‌الملل فعالیت‌های زیادی را انجام نداده‌ایم اما ظرفیت‌های زیادی وجود دارد.
 
در ادامه این مراسم انصاری با اشاره به روی آوردن به نشر الکترونیک گفت: با اینکه کتاب‌های کاغذی با دیگر حواس انسان سر و کار دارد، امری جذاب است و لذتی وصف نشدنی به اهالی کتاب می‌دهد اما باید اقتضای زمان را در نظر گرفت. اگر ما در عصر اینترنت زندگی می‌کنیم باید بپذیریم که شرایط زندگی ما نسبت به گذشته تغییرات بسیاری کرده است. اگر در این زمینه پافشاری کنیم دیر یا زود راهی جز شکست باقی نمی‌ماند. ما چاره‌ای جز پوست اندازی در دنیای صنعت چاپ نداریم.
 
وی افزود: در صنعت چاپ فقط دو الی سه درصد آن به تحریر و کتاب اختصاص دارد و نزدیک به شصت درصد به تولید و بسته‌بندی مواد غذایی و دخانیات اختصاص دارد. بیشتر حجم صنعت چاپ در بخش بسته‌بندی صنایع غذایی است و تنها دو درصد به تحریر کتاب و مجله و حتی دفتر مشق دانش‌آموزان اختصاص داده شده است. اگر ما بتوانیم کتاب‌های دیجیتالی خود را افزایش دهیم، توانسته‌ایم در زمینه زیست محیطی گام مثبتی برداریم و در کل به این دلیل است که دنیا به سمت کتاب‌های الکترونیک رفتند.
 
انصاری گفت: ما می‌خواهیم حرف‌مان را جهان بشنود و مخاطبان بین‌المللی داشته باشیم. حضور در نمایشگاه بین‌المللی بسیار هزینه‌بر است و مشکلات زیادی داریم. نشر دیجیتال یکی از بهترین راه حل‌ها برای رسیدن به جامعه هدف است اما دو مشکل اساسی در این زمینه وجود دارد: یکی کپی‌رایت که تا زمانی که این مشکل همیشگی را حل نکنیم، نمی‌توانیم به هدف خود برسیم. چگونه می‌توانیم در نمایشگاهی مانند فرانکفورت که اساس آن فروش رایت کتاب‌هاست شرکت کنیم؟ اگر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به دنبال فعالیت فرهنگی در عرصه بین‌المللی است باید صداقت خود را به دنیا ثابت کند.
 
وی افزود: مساله دیگر درگاه بانکی است. یکی از راه‌هایی که می‌توان از پس این مشکل برآمد نمایندگی در کشورهایی است که قرار است به زبان‌هایشان کتاب منتشر کنیم مانند نمایندگی در ترکیه، روسیه،‌ مراکش و ... اگر  همچنان این دو مشکل حل نشود، ما در فضای بین‌المللی نمی‌توانیم خود را بشناسیم.