به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) اگر چه مسئله برگزاری جشن‌ها  آئین‌های نوروزی برآمده از اجتماع و فارغ از نوع نگاه سیاسی است، اما در دو سه دهه گذشته این موضوع به شدت با مسائل هویتی پیوند خورده است. سیاست‌های «پان ترکیستی» در کشور ترکیه به طور معمول روی خوشی به آئین‌های نوروزی نشان نمی‌دهند اما در سال‌های اخیر، از یک سو حضور چشمگیر ایرانیان در این کشور و از سوی دیگر جمعیت فعال و فراوان کرد که با فرهنگ و تمدن ایرانی پیوندی عمیق دارد، باعث شده است که ترکیه با تسامح بیشتری با مسئله نوروز مواجه شود و این آئین در ترکیه رواج پیدا کند.
 
در ترکیه و به ویژه در میان کردهای این کشور، آئین‌های پیش از نوروز مانند سبزه رویاندن، خانه تکانی و تهیه خوراک‌ها و شیرینی‌های نوروزی رایج است.
 
نوروز در دوران عثمانی
در این کشور نیز همانند آذربایجان، جشن نوروز از قدمتی فراوان برخوردار است. در دوره عثمانی این روز جشن گرفته می‌شد. در آن زمان شخصی به نام «حکیم باشی» معجون خاصی به نام «نوروزیه» تهیه و برای تناول شاه و درباریان، به دربار ارائه می‌کرد. خاصیت شفابخشی این معجون عامل توجه دربار به آن بود. بعضی معجون «نوروزیه» را مرکب از هفت ماده می‌دانند که با حرف «سین» آغاز شده است. مثل سماق، سبزه، سنبل، سمنک، سرکه، سیر و سنجد. در این روز صدراعظم هدایای گوناگونی تقدیم سلطان می‌کرد که از آنها به عنوان «پیشکش نوروزیه» یاد می‌شد. (فراهانی: 163)
 
می‌توان گفت از زمان امپراتوری عثمانی که تا حد زیادی تحت تاثیر فرهنگ  و تمدن ایرانی بودند، تا امروز سنت و آئین نوروز در ترکیه جشن گرفته می‌شود. (سازمند: 211)
 
نوروز در روزگار معاصر
در دید مردم ترکیه نوروز نماد آغاز بهار طبیعت است. برای برخی از آنها این روز عامل اتحاد و همبستگی به شمار می‌رود؛ برخی برای آن اهمیت شب قدر را قائل هستند و برخی دیگر این روز را زادروز امام علی (ع) و حتی سالروز ازدواج این امام با حضرت فاطمه (س) می‌دانند. (فراهانی: 164)
 
با وجود بی‎توجهی فراوانی که در دهه‌های 1980 و 1990 به این سنت باستانی شد، از ژانویه 2005 عید نوروز به صورت رسمی از سوی دولت مرکزی پذیرفته شد و مطابق ابلاغیه رسمی، برگزاری این آئین، به خصوص از سوی مراکز آموزشی الزامی شد.
 
قبل از این تاریخ، با وجود توجه برخی ترک‌ها به نوروز، این مراسم به صورت گسترده و فراگیر صرفاً در مناطق کردنشین و برخی مناطق شمالی مورد توجه بود. با این حال در برخی شهرهای ترکیه مانند دیاربکر، شانلی، اورفا، مارش و اورسین برگزاری این جشن‌ها غالباً با ادبیات فولکلور همراه شده است. نواختن سورنا و دهل، نقالی در کنار آتش و پختن شیرینی‌های خانگی گویای برخی آئین‌های پاسداشت و برگزاری نوروز در ترکیه است. (سازمند: 215)
 
بر این اساس، در میدان‌های بزرگ شهرها و روستاهای شرقی ترکیه، سورنا و دهل نواخته می‌شود و جمعیت انبوهی از زن و مرد در حالی که دست در دست یکدیگر دارند دور کپه‌های آتش رقص و پایکوبی می‌کنند. (صدر: 4)
 
در صبح روز نوروز پس از برگزاری نماز مردم شیر می‌خورند و شعرهایی که نوروزیه و مولود نام دارد در وصف حضرت علی (ع)می‌خوانند . روز خود را نیز با خوردن آب نبات و شربت آغاز می‌کنند.
 
نوروز در برخی مناطق با نام «سلطان نوروز» جشن گرفته می‌شود و به اعتقاد مردم در این مناطق سلطان نوروز دختری زیبا است که صدای پابند مچ پای وی در در شب‌های 22 و 23 مارس هنگام عبور از غرب به شرق شنیده می‌شود.
 
بر اساس باوری دیگر سلطان نوروز شخص مقدسی است که می‌تواند به شکل یک پرنده در آمده و با پرواز خود صدای پابند ایجاد کند. اعتقاد بر این است که تمام آرزوهای افرادی که در این زمان بیدار هستند با عبور سلطان نوروز برآورده خواهد شد.
 

 
مردم تمام شب بیدار هستند و تمامی فنجان‌های موجود در خانه را پر از آب می‌کنند. حوض یا تشتی را در حیاط پر از آب کرده تا شکل ماه در آن منعکس شود و مردم تمام شب را عبادت می‌کنند.
 
صبح روز بعد همه به مناطق تفریحی و پیک‌نیک می روند و بازی‌های مختلفی انجام داده و غدایی با گوشت ، برنج، تخم مرغ و پیاز می خورند.
 
به عقیده مردم شرق آناتولی شب نوروز مقدس است و شب را با پرستش خداوند و عبادت سپری می‌کنند. در روز نوروز سرنوشت سال و غذای هر شخص تعیین می‌شود. همه لباس‌های زیبا بر تن کرده و برای سال جدید آماده می‌شوند. غذا نیز در خانه پخت شده و دید و بازدید آغاز می‌شود و مردم به فقرا کمک می‌کنند. در شب قبل از 17 مارس  بزرگ خانواده سنگ‎های کوچک به تعداداعضای خانواده جمع کرده و آنها را در لبه بیرونی دودکش خانه قرار می‌دهد و سنگ هر فرد مشخص می‌شود. صبح روز بعد حضور زنبور در کنار هر سنگ به معنای ثروت خوب برای کل خانواده است.
 
سنت دیگری که در ماه مارس در بعضی مناطق آناتولی دیده می‌شود «چهارشنبه سیاه» یعنی چهارشنبه اول ماه مارس است. در این مراسم غذاهای مختلف تهیه می‌شود. در همان شب  جوانان آرزو کرده و صدای بیرون درب منزل را گوش کرده تا جواب آرزوی خود را دریافت کنند. شستشو با شیر در سکوت نیز سنت دیگر نوروزی مردم در این مناطق است.
 
 
نوروز اعتراضی
در غرب ترکیه تا همین اواخر، خانواده‌های کرد آئین‌های نوروزی را در داخل خانه‌ها و به صورت خصوصی برگزار می‌کردند، زیرا دولت ترکیه منکر وجود اقلیت چند میلیونی کرد در آن کشور بود و آنها را «ترکان کوهستانی» می‌نامید.
 
از اواسط دهه 1980 با بالا گرفتن اعتراض کردها، برگزاری مراسم نوروز نه تنها شکل علنی به خود گرفت؛ بلکه جنبه اعتراض پیدا کرد و به نوعی شعار سیاسی تبدیل شد. از آن پس کردها در ایام نوروز در میدان‌های شهر به دور کپه آتش گرد می‌آمدند و به سیاست‌های تبعیض‌آمیز و شرایط اقتصادی-اجتماعی حاکم بر کشور اعتراض می‌کردند. در زمان نخست‌وزیری «تانسو چیلر» که مذاکره برای پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا وارد مرحله تازه‌ای شد، آن اتحادیه در صدر فهرست اصلاحاتی که انجام آنها را از حکومت ترکیه خواستار شده بود، به رسمیت شناختن حقوق اقلیت‌ها را قرار داد و به همین دلیل بود که سرانجام روز اول فروردین با تصویب مجلس، تعطیل رسمی و دولتی اعلام شد. در حال حاضر نیز شخص رجب طیب اردوغان بر برگزاری مراسم نوروز تاکید دارد. (سازمند: 218)
 
با این حال باید اذعان کرد که نوروز در ترکیه و به ویژه در بخش‌های ترک نشین این کشور چندان گسترده نیست و عموماً در مناطق کردنشین این جشن‌ها با اقبال مواجه می‌شود.

منابع
سازمند، بهاره. نوروز در کشورهای حوزه تمدنی ایران. ناشر: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات. 1393
صدر، سیدمحمد. نوروز در ترکیه و تاجیکستان. منتشر شده در نشریه رازی. شماره 3. 1388
فراهانی، نازنین. نوروز در کشورهای همجوار. منتشر شده در نشریه فرهنگ. شماره 2. 1387