به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «ارمنستان در روزگار ساسانیان» در سه فصل اصلی تنظیم شده است. نگاهی گذرا به ارمنستان تا پیدایش ساسانیان، نقش ارمنستان در روابط ایران و روم در دوره ساسانی، دلایل اهمیت ارمنستان برای ایران و روم در دوره ساسانی سه فصل اصلی کتاب را تشکیل می‌دهند.

ارمنستان در دوره مادها و هخامنشیان، تاثیر ارمنستان در روابط ایران و روم در دوره سلوکی‌ها و اشکانیان، سقوط اشکانیان و واکنش ارمنستان و روم، تسلط ساسانیان بر ارمنستان در قرن سوم میلادی، وضعیت ارمنستان در قرن چهارم میلادی پس از گرایش به مسیحیت، استقلال هفت ساله ارمنستان، واکنش ساسانیان در برابر اقدامات ارمنی‌ها، سقوط سلسله اشکانیان ارمنستان، زردشتی کردن ارمنستان زیرفصل‌های کتاب را شامل می‌شود. پایان‌بخش کتاب سالشمار تاریخ ارمنستان در پیوند با ایران و روم، منابع فارسی و لاتین و نمایه است.

ارمنیان از دوره اشکانی تا پایان دوره ساسانیان، همواره شاهد بودند که سرزمین آن‌ها عرصه تاخت و تاز دو قدرت ایران و روم است. ارمنیان از عصر سلوکی تجربه تاسیس حکومتی نیمه مستقل را در سرزمین خود داشتند. هرچند گه‌گاه این حکام غیرارمنی بودند، با این وجود ارمنیان همواره در آرزوی تشکیل یک حکومت مستقل بودند. اما بزرگ‌ترین مانع تشکیل یک حکومت مستقل در ارمنستان، قرار گرفتن این سرزمین در بین دو قدرت ایران و روم بود که به عنوان یک دولت پوشالی نقش مهمی در مناسبات آن‌ها ایفا می‌کرد؛ به‌ویژه که دو قدرت با سلطه بر این سرزمین می‌توانستند از آن به عنوان سپری ضربه‌گیر در برابر حریف استناد کنند.

در واقع با توجه به موقعیت جغرافیایی ارمنستان، ارمنیان توانایی لازم برای استقلال سرزمینشان که لازمه آن رویارویی با دو قدرت بزرگ عصر باستان بود را نداشتند. از طرف دیگر یکی از شرایط لازمه برای کسب این توانایی متحد کردن تمام ارمنیان در زیر یک پرچم و به سخنی دیگر ایجاد «یک ملت واحد» بود. از این رو ارمنیان برای کسب این شرط در ابتدا به کارهای فرهنگی روی آوردند تا بتوانند شاخصه‌هایی برای وحدت ملت خود ایجاد کنند. گرویدن به مسیحیت و اختراع خط ارمنی از مهم‌ترین اقدامات فرهنگی در این زمینه بود که تاثیری بسزا در وحدت ارمنیان داشت. این اقدامات به‌آسانی صورت نگرفته بود که به آسانی از دست برود از این رو ارمنیان هیچ‌گاه حاضر نبودند تا از کیش مسیحی برگردند زیرا این امر را مساوی با از دست رفتن هویت مستقل خود می‌دانستند.
 


در مقدمه کتاب آمده است: «ارمنستان سرزمینی کوهستانی است که در قفقاز و بین سه فلات ایران، بین‌النهرین و آسیای صغیر قرار گرفته است. این سرزمین در روابط ایران و روم همواره به‌عنوان یکی از اسباب کشمکش‌های آن‌ها از آغاز روابطشان در دوره اشکانی (حدود 92 پیش از میلاد در دوره مهرداد دوم) تا پایان دوره ساسانی در واسط قرن هفتم میلادی مطرح بوده است. در واقع ارمنستان از جمله سرزمین‌های پوشالی و حائل میان شاهنشاهی ایران و امپراتوری روم بود که نقش مهمی را در مناسبات نظامی، سیاسی، اقتصادی، تجاری و مذهبی آن‌ها داشته است. تا جایی که می‌توان گفت بررسی روابط دو قدرت بزرگ باستانی، بدون توجه به ارمنستان غیرممکن به نظر می‌رسد.

بنابراین به دلایلی از جمله اهمیت این سرزمین برای ایران و روم در دوره باستان، فقر کتابی مستقل از ارمنستان در دوره ساسانی به زبان فارسی و همچنین به خاطر ویژگی خاص تحقیق و پژوهش در دوره ایران باستان که بایستی بخش‌هایی از تاریخ این سرزمین را در منابع کشورهای همسایه مانند ارمنستان و حتی کشورهای رقیب مانند روم جستجو کرد، تألیف چنین کتابی برای پژوهشگران، دانشجویان و علاقه‌مندان تاریخ ایران باستان به‌ویژه دوره ساسانی ضرورت پیدا می‌کند. امید می‌رود چنین کتابی بتواند کمک شایانی در شناخت وضعیت آن زمان داشته باشد و بتواند تصویر روشنی از واقعیت‌های تاریخی این برهه در اختیار بگذارد. پژوهش کنونی آخرین و قطعی‌ترین تحقیق درباره تاریخ ارمنستان در روزگار ساسانیان نیست و موضوعات زیادی در این‌باره باقی‌مانده که امید می‌رود دیگران به آنان بپردازند.»

 
کتاب «ارمنستان در روزگار ساسانیان» نوشته پرویز حسین‌طلائی حاصل تحقیق و پژوهش چندین ساله نگارنده در این حوزه بوده است و مبنای پژوهش رساله کارشناسی ارشد حسین طلایی، عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه شهید باهنر کرمان است.

این کتاب در 158 صفحه با شمارگان 1000 نسخه به بهای 19هزار تومان از سوی انتشارات امیرکبیر به چاپ دوم رسید.