به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)،‌ خانه شاعران ایران به مناسبت شب یلدا ویژه‌برنامه‌ای با حضور شاعران و علاقه‌مندان به ادبیات برگزار کرد. این مراسم که با همکاری خانه شاعران و معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقه سه تهران برگزار شد، شامل بخش‌های مختلفی از جمله بیان آیین‌های این شب و افسانه‌های منظوم ادب فارسی و شعرخوانی و ساز و آواز بود.

سهیل محمودی که اجرای برنامه شب یلدا را بر عهده داشت، با بیان اینکه شعر و ادبیات همواره بخشی از آیین و رسوم جمعی ما ایرانیان بوده است، گفت: در گذشته و در شب یلدا معمولا خانواده‌ها دور کرسی جمع می‌شدند و در کنار بساط چای و انار و هندوانه، به شاهنامه‌خوانی و تفال به دیوان حافظ می‌پرداختند.

او ادامه داد: امروز هم باید در کنار استفاده کودکان از وسایل الکترونیکی، ساعاتی را به خواندن متون کهن فارسی بپردازیم تا نسل آینده با این منابع غنی فرهنگی و ادبی بیگانه نمانند.

در این برنامه مصطفی رحماندوست در سخنانی با اشاره به رسم‌های مخصوص این شب در کشورهای مختلف، گفت: در گذشته شب یلدا، شب بیم و امید بود. به این معنی که مردم هم به مناسبت ترس از زمستان و هم به امید مرگ سرما و آمدن بهار دور یکدیگر جمع می‌شدند. قبل از اینکه وارد بحث درباره این دو انگیزه متضاد شوم، باید بگویم که رسم شب یلدا فقط مخصوص کشور ما نبوده است.

او ادامه داد: مردم ژاپن معتقدند که در آخرین روز پاییز، یک شکارچی به دنبال آذوقه زمستان، به خانه‌های مردم سر می‌زند و غذا و حیوانات خانگی آنها را می‌گیرد. براساس این اعتقاد، مردم بر آبی ورد می‌خوانند و آن را در اطراف خانه می‌ریزند تا از این شکارچی نادیده در امان بمانند. در کشور چین اما، مردم آینه‌های بزرگی در ورودی خانه نصب می‌کنند تا این شکارچی با دیدن چهره کریه خود، فرار کند و اهالی خانه از گزند او دور شوند.

رحماندوست با اشاره به سنت‌هایی در کشورهای ژاپن، نپال، جامائیکا و باماها، گفت: در این کشورها، به این شب، شب توئیجی می‌گویند و در گذشته در این شب مردم حمام نارنج می‌گرفتند با این اعتقاد که این حمام آنها را از انواع بیماری‌ها در زمستان محفوظ نگه می‌دارد. امروز هنوز هم این رسم در برخی از مناطق این کشورهای رایج است با این تفاوت که در آب گرم، آب نارنج یا لیمو می‌ریزند و سپس حمام می‌کنند. در هند و پاکستان نیز این حمام آب گرم وجود دارد اما به همراه تکه نانی در مشت با این باور که این حمام و حفظ نان در دست و خیس نشدن آن باعث در امان ماندن از سرما و نگهداری آذوقه زمستانی است.

او در ادامه به رسوم شب یلدا در کشورهای آمریکای جنوبی مثل بولیوی، اکوادور و پرو اشاره کرد و ادامه داد: در این کشورها مردم با ماسک‌های متفاوت و ترسناک به رقص و پایکوبی می‌پردازند تا موجود خیالی که قرار است بیاید و زمستان را به آنها هدیه دهد، را بترسانند. اما مراسم زیبایی که در کشورهای اسکاندیناوی وجود دارد این است که مردم در آخرین روز پاییز روی تپه‌ها می‌روند و در مراسمی نمادین سعی می‌کنند خورشید را به بند بکشند و به این ترتیب از گزند سرما در امان بمانند.

رحماندوست با اشاره به اینکه در نیم کره شمالی، یلدا را شب انقلاب زمستانی می‌دانند تا رسیدن به اعتدال بهار که همان جشن نوروز است، گفت: دلیل آنکه مردم در این شب میوه‌های پردانه‌ای مانند انار و هندوانه می‌خورند این است که دانه یکی از نشانه‌های امید به شمار می‌آید. در گذشته دوره زمستان را به سه چله‌ بزرگ، کوچک و اسفند تقسیم می‌کردند به این ترتیب که از اول دی تا بیست اسفند، چله بزرگ، از بیست بهمن تا ده اسفند، چله اعتدال و کوچک و از بیست اسفند تا نوروز، اسفند به شمار می‌رفته است.

او با تاکید بر اینکه آنچه که در همه این مراسم‌ها قابل توجه و ذکر بوده، دورهمی است، گفت: در فیلیپین، چین، تایلند و ویتنام این شب، شب دونژی یعنی شب کوفته‌برنجی نام دارد به این معنی که مردم دور هم جمع می‌شدند و کوفته‌برنجی می‌پختند.

او در پایان گفت: جالب است بدانید رسم قاشق‌زنی که همه با آن آشناییم در اسکاتلند نیز رایج است و مردم تا نیمه‌های شب به دعا و جشن و پایکوبی می‌پردازند و سپس با لباس مبدل به در خانه‌ها مراجعه و آنچه از آذوقه و... دریافت می‌کنند را میان فقرا تقسیم می‌کنند. کمک به فقرا در کشورهای مسیحی نیز رایج است و در کشور ما نیز در گذشته، علاوه بر دورهمی‌ها، مردم غذای بیشتری تهیه می‌کردند تا به همسایه‌های نیازمند هم غذای شب یلدا بدهند. 

در بخش دیگری از این ویژه‌برنامه، ساعد باقری دقایقی به حافظ‌خوانی و رسم تفال زدن به دیوان او در میان ایرانیان در شب یلدا اشاره کرد و سپس با فرستادن فاتحه‌ای برای خواجه شیراز، تفالی به دیوان او زد و شعری از خواجه قرائت کرد.

همچنین عبدالرضا موسوی‌طبری در بخش خوانش افسانه‌های منظوم ادب فارسی، به بخش‌هایی از هفت پیکر نظامی اشاره کرد که شامل شرح سوانح زندگی بهرام گور، فرزند یزدگرد اول است. سپس قسمت‌هایی از مثنوی معنوی از جمله حکایت چینیان و رومیان، مرد مارگیر و شکار جمعی گرگ و روباه و شیر را انتخاب و قرائت کرد که هر کدام از برجسته‌ترین حکایت‌های فرهنگ ما در حکمت تمثیلی است.

شعرخوانی شاعرانی همچون فاطمه راکعی، سمانه کهربائیان، امید مهدی‌نژاد، کوثر خدابین، میلاد مهاد، شروین سلیمانی و بیان قصه‌های طنز با لهجه مشهدی از زبان سعیده موسوی‌زاده از قسمت‌های دیگر برنامه شب یلدا بودند.

در بخش ساز و آواز نیز محمد احمدوند، هاشم احمدوند، یوسف احمدوند، مجید عبدالهی و امیر جاهد به اجرای موسیقی پرداختند.

مصطفی سلیمی؛ شهردار منطقه سه تهران، فاطمه راکعی، اسماعیل امینی، سیدحسین موسوی‌بلده، زیبا اشراقی، رضا صفریان، بیوک ملکی، سینا بهمنش و افسانه غیاثوند از جمله مهمان‌ها و افراد حاضر در دورهمی شب یلدای شاعران بودند.