این کتاب به تازگی از سوی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی منتشر شده است. با کیومرث اشتریان که هم اکنون کتاب «روش برنامه‌ریزی و تدوین سند سیاستی» را در دست تالیف دارد، درباره این کتاب گفت‌و‌گویی انجام داده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
آن‌گونه که در مقدمه کتاب بیان شده دانش مدیریت در ایران گویی در بخش نظری موفق عمل کرده است اما نتوانسته در عرصه عمل چندان در میدان باشد. لطفا درباره چرایی این موضوع توضیح دهید؟
بخش عملی به اندازه بخش نظری آن توسعه نیافته است. دلایل آن فرهنگی و اقتصادی است. از یک سو درک روشن و ساده‌ای از مدیریت دانش در نهادهای عمومی و خصوصی وجود ندارد و از سوی دیگر هزینه‌های لازم برای اجرای این پروژه‌ها تامین نمی‌شود. اگر دستگاه‌های عمومی و خصوصی در این حوزه سرمایه‌گذاری کنند طبعا جنبه‌های کاربردی و عملیاتی آن هم توسعه خواهد یافت. راه‌اندازی سیستم‌های مدیریت دانش مستلزم هزینه است و مسئول این هزینه‌ها پژوهشگران نیستند.
کتاب تا چه حد می‌تواند در کاربردی کردن دانش مدیریت در سازمان‌ها اثرگذار باشد؟
در این کتاب چند نمونه داخلی و چندین نمونه خارجی از تجربیات مدیریت دانش بیان شده است. در عین حال نمونه‌های دانش کاربردی بسیاری در حوزه‌های مختلف صنعتی، خدماتی، اقتصادی و... ارایه شده است که خوانندگان را به روشنی با دانش آشنا می‌کند و اعتماد به نفس علمی لازم را برای تبدیل دانسته‌هایشان به دانش فراهم می‌کند.
مدیریت دانش به سبب ساحت‌هایی که با آن درگیر است در حوزه مطالعات میان‌رشته‌ای می‌گنجد. این ویژگی چه فرصت‌ها و چالش‌هایی را در راه آن قرار داده است؟
فرصت میان رشته‌ای برای مدیریت دانش آن است که از رشته‌های گوناگونی می‌توانند در آن ورود پیدا کنند و این حوزه را غنای بیشتری ببخشند. چالش آن هم این است که ممکن است رقابت‌های ناسالمی ایجاد کند که طبیعت زندگی بشری است. به‌نظرم باید این خودآگاهی متدلوژیک(روش‌شناسی) و معرفت‌شناسانه پدید آید که هر رشته‌ای می‌تواند سهم و نقش خود را در این حوزه ایفا کند.
لطفا توضیحاتی را هم درباره اهم فصول کتاب ارائه کنید؟
در فصل نخست تئوری‌ها و در فصل دوم مدل‌های مدیریت دانش و همچنین استراتژی‌ها و برنامه‌های عملیاتی را مورد بحث قرار داده‌ایم. در فصل دوم همچنین نمونه‌های متعددی از دانش را بیان کرده‌ایم تا خواننده بتواند با مثال‌های عینی از دانش آشنا شود. در فصل سوم زیرساخت‌های فنی مورد نیاز برای اجرای یک پروژه مدیریت دانش را طرح کرده‌ایم و نمونه‌های عینی از طراحی یک پرتال مدیریت دانش را نشان داده‌ایم.
مخاطب کتاب چه کسانی هستند و این کتاب چه کمکی به مخاطب ایرانی می‌کند؟
مخاطب این کتاب کارمندان ساده دولتی و شرکت‌های خصوصی و در عین حال مدیران و پژوهشگران حوزه مدیریت دانش هستند. این کارمندان می‌توانند تجربیات دوره خدمت خود را تدوین کنند و عملاً به یک دانشور حرفه‌ای تبدیل شوند تا بتوانند از تجارب خود در بازار کار استفاده کنند.
نگاهی به کتاب
کتاب «مدیریت دانش، سازمان و سیاست‌گذاری عمومی» با عنوان فرعی مدل‌ها، استراتژی‌ها و زیرساخت‌ها نوشته کیومرث اشتریان منتشر شده است.
این کتاب، مدیریت دانش در سازمان‌های دولتی را به‌صورتی کاربردی و عملیاتی مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد. به اعتقاد مولف اثر، در منابع فارسیِ مدیریت دانش، اعم از ترجمه و تالیف، به تفصیل و شاید به قدر کفایت نظریه‌ها و مدل‌های این حوزه بیان شده است آنچه به‌نظر می‌آید که خلاء ادبیات این رشته باشد نگاهی عملیاتی و کاربردی به مدیریت دانش است.
مولف کتاب معتقد است متن در برخورد با کارکنان دستگاه‌ها و مدیران اجرایی شاهد شکایت آنها از تأکید بیش از حد بر جنبه‌های نظری در خصوص مدیریت دانش بوده‌ایم به همین دلیل این کتاب وظیفه کاربردی کردن مدیریت دانش را بر عهده دارد. البته در انجام این وظیفه یک مشکل اساسی وجود دارد و آن تنوع و گستردگی دستگاه‌های دولتی است. این تنوع سبب شده است که ادبیات این رشته نیز از تکثر و تنوعی مضاعف برخوردار باشد.
در عین‌حال، این عرصه مدعیان فراوانی از رشته کتابداری تا مدیریت و سیاست‌گذاری عمومی تا مهندسی نرم‌افزار و فنّاوری اطلاعات و مهندسی صنایع و... دارد. مدیریت دانش اشکال و گونه‌ها و مدل‌های گوناگونی دارد که هم ناشی از تنوع سازمان‌های خصوصی و دولتی است که هریک نیازهای متنوعی دارند، و هم ناشی از نگاه‌های متفاوتی است که به این پدیده می‌شود.
حل‌وفصل این پیچیدگی و منازعه در گرو مباحث دقیق معرفت‌شناسی است؛ چیزی که برخی از رشته‌های پیش‌گفته اساسا به آن نمی‌پردازند یا در سرفصل‌های درسی دانشگاهی آنها وجود ندارد. به دلیل همین مباحث معرفت‌شناسی است که می‌توان ادعا کرد که ساحت مدیریت دانش خود یک ساحت میان‌رشتگی و یا روش‌شناسانه است. از این لحاظ است که رشته‌های فوق‌الذکر مشروعیت پرداختن به آن را دارند و هیچ‌یک نمی‌توانند ادعایی انحصاری در آن داشته باشند.
اما، یک نکته اساسی است و آن اینکه مدیریت دانش بیش و پیش از هر چیز به روش تحقیق مربوط می‌شود و دقیقا ازاین‌روست که رشته‌های گوناگون خود را محق به آن می‌دانند چرا که همه رشته‌های دانشگاهی با روش تحقیق مأنوسند و البته در این میان، رشته‌هایی بیشتر با آن احساس نزدیکی می‌کنند که میان‌رشتگی بوده و صبغه متدولوژیک بیشتری دارند.
شاخه‌های میان‌رشتگی، بیش از دیگر حوزه‌های آکادمیک، هویتی متدلوژیک دارند. یک متخصص کتابداری بیش از هر چیز با شناسایی گونه‌های معرفت سروکار دارد و یک کارشناس سیاست‌گذاری عمومی، متخصص روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی است چرا که ابزارهای اساسی وی برای مسئله‌شناسی، تدوین، اجرا و ارزیابی سیاست‌ها ابزارهای متدلوژیک است.
تنوع فوق‌الذکر آنگاه بیشتر خود را نشان می‌دهد که معماری و طراحی یک سازمان در دستور کار قرار گیرد. سازمان‌های دولتی ازآنجاکه مرکز اعمال قدرت هستند ملاحظات حکومتی، نهادی، هنجاری، ارزشی، خدماتی، فرایندی و امنیتی خاص خود را دارند. این امر مشروعیت بیشتری برای رشته سیاست‌گذاری عمومی (که از درون علوم سیاسی برآمده است) در معماری و طراحی نظام مدیریت دانش سازمان‌های دولتی پدید می‌آورد؛ هرچند که نمی‌توان آن را انحصاری دانست. چرا که در رشته مدیریت نیز گرایشی دولتی وجود دارد که علی‌رغم تفاوت‌ها، نمی‌توان مرزی قطعی با سیاست‌گذاری عمومی برای آن متصور شد.
کتاب «مدیریت دانش، سازمان و سیاست‌گذاری عمومی» با عنوان فرعی مدل‌ها، استراتژی‌ها و زیرساخت‌ها نوشته کیومرث اشتریان با شمارگان هزار نسخه در 434 صفحه به بهای 30 هزار تومان از سوی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی منتشر شده است.
نظر شما