پس از انتشار بیانیه شعر حجم در زمستان سال 1348 خورشیدی، که امضای برخی چهره‌های شعر معاصر از جمله یدالله رویایی، پرویز اسلامپور، محمود شجاعی، بهرام اردبیلی و هوشنگ آزادی‌ور را پای خود داشت یکی از کسانی که در دهه پنجاه با نوشته‌ها و شعرهایش، پیگیرانه در تبیین موازین شعر حجم کوشید منصور خورشیدی بود. تلاش او در کنار نوشتن شعر با انتشار دیدگاه‌هایش در مقالات و نقدهایی که می‌نگاشت در شناخت موازین شعر حجم بسیار اثرگذار بود.
خورشیدی در نوشته‌هایی چون «لبریزی زبان و فرم و کارکرد کلمه در شعر حجم» و نیز «حیرت عظیم حجم» و «بررسی شعرهای رویایی» و بسیاری مقالات و نوشته‌ها در نشریات داخل و خارج کشور، تلاشی ارجمند را در این جهت سامان داد و در کنار مطالب تئوریک به انتشار چهار دفتر شعر «خطابه‌های کهنسال کودکی»، «از فکرهای با تو»، «آبی ناگهان»، و «سجاده روی ماه بینداز» پرداخت. آخرین کتاب شعر منتشر شده‌اش به سال 1393 برمی‌گردد. کارنامه قلمی منصور خورشیدی بیانگر این نکته روشن است که وی همچنان با پای فشردن بر اصول و موازین شعر حجم، پس از عبور از خامی و رسیدن به پختگی، یکی از چهره‌های مطرح و اثرگذار در این مقوله است.
خورشیدی در کنار آنچه گفته شد، بی‌خستگی در سایت‌های تخصصی شعر و ادبیات مانند «پیاده‌رو»، «آوانگاردها» و نیز نگارش نقدهایی بر شعر معاصر در مجله‌های «نوشتا» و «رسانه» هم منتشر کرده که مجموعه این گفتارها دریچه‌‌ای همه‌شمول به عرصه شعر معاصر می‌گشاید؛ چراکه دیدگاه‌های منصور خورشیدی به‌عنوان یکی از تئوریسین‌های شعر حجم در فضای فرهنگی شعر امروز سخت غنیمت است.
این کتاب از 180 شعر منصور خورشیدی تشکیل شده است که برخی از این شعرها کوتاه و برخی دیگر شعرهای بلندی هستند. منصور خورشیدی در یادداشتی که در خردادماه 1391 منتشر کرده بود می‌گوید: «شعر حجم رفتار خود را به کسی تلقین نمی‌کند هرکس می‌تواند به تغییر واقعیت بپردازد و در آن تصرف کند و کشف حجم کند، شاعر حرفه‌ای کسی است که در اداره‌کردن کلمه مهارت داشته باشد. امروز باید قبول کنیم که در عادت‌ستیزی مشکل داریم همه شاعران آوانگارد این گونه‌اند، ما در عبور میان فاصله‌هاست که خلق واقعیت می‌کنیم. توقف فیزیکی از جهان اشیا موجب می‌شود که ما واقعیت مفهومی شیئی را عوض کنیم و گرنه مجبور به پذیرش چیزهایی هستیم که در اطراف ما وجود دارد به نظر می‌رسد فعال‌ترین گروهی که در زمینه شعر فعالیت دارند همین گروه باشند که از فرصت‌ها بهترین استفاده را به نفع شعر به احترام مخاطبان خود دنبال می‌کنند.» این مطلب نشان می‌دهد که مخاطب در این کتاب با آثاری روبه‌رو است که قرار است تفکرات ذهنی مخاطب را به چالش بکشد و قرار نیست مانند جریان شعر موج نو ساده از کنار مسائل عبور کند.
منصور خورشیدی در دوران حضور چهار دهه‌ای خود در عرصه ادبیات معاصر، بی‌هیچ ادعایی در خلوت خویش تنها به نوشتن و سرودن اندیشیده و آنان که وی را از نزدیک می‌شناسند آگاه‌اند که پس از ترجمه و برگردان برخی آثارش به زبان‌های اسپانیولی، انگلیسی، فرانسه و ترکی استانبولی، چگونه نظر منتقدان بسیاری را جلب کرده است.
بخش اصلی شعر حجم را تکنیک تشکیل می‌دهد و با یک نگاه گذرا به این مجموعه می‌توان متوجه شد که خورشیدی در هر جایی که توانسته از تکنیک استفاده کرده و به نوعی توانایی‌های خودش را به رخ مخاطب کشیده است.
بر اساس بیانیه شعر حجم که در دهه 40 منتشر شد و سروصداهای زیادی را ایجاد کرد، رسالتی بر دوش شاعران این گروه گذاشته شد که بر آن اساس، شاعران حجم باید در راستای غنی کردن زبان تلاش کنند. منصور خورشیدی در این مجموعه آن رسالت را به بهترین شکل ممکن انجام داده است. برای مثال در شعر شماره 17 این کتاب می‌خوانیم: «فاصله چاه تا ماه/ از شکسته‌ی هجا/ که معنای نام توست/ پر می‌شود/ چند لاله‌ی کبود/ مغرب نگاهت را/ روی تاج خورشید/ درهم می‌ریزد/ هنگامه‌ای که افق/ در خلوت همیشه/ دانش آسمان را/ در شانه‌های خسته/ ورق می‌زند» یا در شعر 37 آمده است: «ضریب نفس‌ها میان دو نگاه/ تب و تاب دیدن را/ به نبض فاصله‌ها/ پیوند می‌زند/ نشانه کوتاه روی لب/ تبسم بلندی‌ست/ که از پلک تو می‌ریزد/ روی مدار تمنا/ اینک که باران این ماه/ جغرافیای چشم را/ ترازنامه‌ی راه می‌کند.»
در مجموع باید گفت که مخاطب در مواجهه با این کتاب می‌تواند به یک اثر جامع از سال‌ها فعالیت این شاعر برسد.
مجموعه شعر «پروانه‌های پراکنده»، اثر منصور خورشیدی در 200 صفحه، شمارگان 300نسخه و به‌بهای 18هزار تومان از سوی موسسه انتشارات نگاه راهی بازار نشر شده است.
نظر شما