خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) توسعه فعالیتهای فرهنگی یکی از مهم‌ترین اهداف تاسیس سازمان همکاری اقتصادی(اکو) است که در قالب موسسه فرهنگی اکو، از سوی کشورهای عضو ایران، ترکیه، افغانستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان، و تاجیکستان پیگیری می‌شود.
ارتباط موثر بین موسسه‌های فرهنگی فعال در زمینه‌های مختلف با موسسه فرهنگی اکو با هدف ایجاد موقعیت‌ها و فرصت‌های مناسب برای تقویت روابط بین کشورهای عضو را می‌توان مورد توجه قرار داد. انتشار کتاب ازجمله راهکارهای افزایش روابط به شمار می‌آید که درباره این موضوع با محمدمهدی مظاهری؛ رئیس موسسه فرهنگی اکو به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم.
برای آغاز کمی درباره فعالیتهای موسسه فرهنگی اکو، بالاخص درزمینه کتاب توضیح دهید.
مؤسسه فرهنگی اکو یک نهاد بینالمللی و فرهنگی است که با هدف توسعه همکاری‌های فرهنگی، هنری، ادبی، ورزشی و توریسم میان کشورهای اکو تأسیس شده است و ازجمله مهم‌ترین اهداف در این نهاد فرهنگی، پژوهش در زمینه میراث فرهنگی و هنری مشترک کشورهای منطقه، با هدف تقویت آگاهی و ترویج آداب و سنن و رسوم است که طی قرون متمادی مردم این منطقه مهم، بزرگ و تأثیرگذار در جهان را با یکدیگر پیوند داده است.
انتشارات مؤسسه فرهنگی اکو تاکنون 32 عنوان کتاب در موضوعات گوناگون ادبی، هنری، گردشگری منتشر کرده است و پس از گذران دوره رکود، از سال 1395 فعالیت خود را از سر گرفت. کتاب سازمان اکو و امنیت فرهنگی کشورهای عضو و کتاب بازگشت خواجه‌نصرالدین ازجمله کتاب‌های منتشرشده سال 1397 است.
همچنین ازجمله فعالیتهای اکو درزمینه کتاب می‌توانم به شکل فهرست‌وار به مواردی اشاره کنم:
ـ ترجمه آثار مفاخر فرهنگی و نویسندگان کشورهای منطقه اکو به زبان فارسی و دیگر زبان‌های منطقه
ـ برگزاری اجلاس رؤسای کتابخانه‌های ملی اکو (چهارمین اجلاس مذکور پس از هفت سال وقفه در سال 2017 با پیگیری‌های همکاران مؤسسه فرهنگی اکو، در تاجیکستان برگزار شد و به پیشنهاد اینجانب، سال 2018 به‌عنوان «سال فرهنگ کتاب و کتاب‌خوانی» نامگذاری شد و به تصویب تمامی اعضا رسید)
ـ تجهیز كتابخانه دیپلماتیک اکو و حفاظت و نگهداری مجموعه‌ای بالغ بر 6 هزار جلد كتاب از منابع غنی و گسترده در زمینه‌های گوناگون علوم، فنون و ادب و در اختیار گذاشتن امکانات و منابع اطلاعاتی به متقاضیان
ـ انعقاد تفاهم‌نامه‌های همکاری در حوزه چاپ و نشر کتاب و فعالیتهای مشترک در حوزه علم و پژوهش با دانشگاه‌ها و سازمان‌های ذی‌ربط؛ ازجمله دانشگاه‌های تهران، شهید بهشتی، علامه طباطبایی، هنر،الزهرا، انجمن زنان ناشر، انجمن علمی پژوهشی هنرهای تجسمی ایران
ـ برقراری روابط بین کتابخانه‌ای با کتابخانه‌های کشورهای منطقه اکو؛
ـ تبادل و اهدای کتاب به مراکز فرهنگی، آموزشی و هنری به‌منظور هم‌‌افزایی فرهنگی و ترویج کتاب و فرهنگ کتاب‌خوانی
ـ حضور فعال در نمایشگاه‌های بینالمللی کتاب و مطبوعات
ـ ایجاد بانک اطلاعات جامع کشورهای عضو اکو در زمینه‌های ادبی، هنری، تاریخی، گردشگری
ـ برگزاری مراسم رونمایی از کتاب‌های تازه منتشره
ـ اخذ شماره بینالمللی ISSN برای نشریات اکو و انتشار فصلنامه «اکوهریتیج» و ماهنامه «اکوتایمز» با موضوعات متنوع فرهنگی، ادبی و هنری
ـ برگزاری درسگفتارها و کارگاه‌های آموزشی با عناوین حافظ‌شناسی، مولاناپژوهی، نسخهشناسی و دیگر موضوعات علمی، ادبی و هنری در سالن کتابخانه تخصصی و سالن همایش دیپلماتیک اکو
موسسه فرهنگی اکو از ظرفیت‌های قابل‌توجهی برای فعالیت در عرصه فرهنگ برخوردار است. چطور می‌توان این ظرفیت‌ها را بیشتر بالفعل کرد و به دنبال آنها، جریانی را برای تقویت نشر داخلی در عرصه‌های بینالمللی راه انداخت؟
سیاست اصولی اکو بر توسعه روابط با همه کشورها به‌ویژه کشورهای همسایه و منطقه استوار است و این مهم با چاپ و انتشار کتاب‌ها و آثار مفاخر منطقه اکو در موضوعات گوناگون علمی، فرهنگی و هنری قابل‌دستیابی است.
معرفی مؤلفان، مترجمان و هنرمندان مشهور منطقه اکو و آثار فاخر آنها ازجمله راه‌های شناساندن ظرفیت‌های فرهنگی مشترک در منطقه اکو است و می‌تواند حلقه وصل و نقطه اشتراک مردمان زیادی در منطقه و سراسر جهان باشد؛ ازاین‌رو، با تکیه بر خرد جمعی و گفتمان فرهنگی می‌کوشیم با نگاهی بینالمللی در توسعۀ فرهنگ پژوهش‌محور و آموزش‌محور پویا باشیم و رونق بخشیدن به نشر و مبادلات فرهنگی را بیش از گذشته مورد توجه قرار دهیم و آن را به‌عنوان یک ابزار مؤثر و پرظرفیت در دیپلماسی بینالمللی درآوریم. برای این منظور نمایشگاه‌های بینالمللی کتاب در ایران و سایر کشورهای عضو از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. مؤسسه فرهنگی اکو نیز برای تحقق این امر در بخش بینالمللی نمایشگاه کتاب تهران هر ساله حضور فعال دارد.
توسعه بازار کتاب ایران در کشورهای عضو اکو تا چه حد قابلیت اجرایی دارد؟
امروزه حتی در پرتو گسترش روزمره فناوری‌های نوین ارتباطی و اطلاعاتی، توسعه فرهنگی هر کشوری درگرو اهمیت کتاب و افزایش نرخ سرانه کتاب‌خوانی است. به‌طوری‌که کتاب هنوز هم جایگاه مهمی در سبد فرهنگی جوامع ایفا می‌کند. بنابراین جوامع پیشرفته، توسعه یافته و شتابنده به سوی جامعه اطلاعاتی، سرانه مطالعه بالاتری را به خود اختصاص داده‌اند.
بدیهی است در مسیر توسعه بازار کتاب و در تعامل با کشورهای منطقه در حوزه چاپ و نشر، سیاست‌های کلان فرهنگی سازمان بینالمللی اکو به‌تنهایی نمی‌تواند موفق باشد؛ زیرا کار نشر یک کار فرهنگی، اقتصادی و سیاسی است. یکی از مشکلاتی که در حوزه تعامل با ناشران خارجی و حضور فعال در بازار جهانی احساس می‌شود مساله کپی‌رایت است. از آنجا که ناشران درباره کپی آثارشان احساس ناامنی دارند در گردش کار خود احتیاط بیشتری می‌کنند و این از رونق توسعه بازار کتاب در کشورهای عضو اکو کاسته است.
دیگری مسئله هزینه بالای حمل‌ونقل کتاب به کشورهای منطقه است که سبب شده کتاب از مجاری قانونی وارد کشورها نشودو اما با این وجود منابع علمی دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشورهای هم‌زبان منطقه از ایران تأمین می‌شود؛ برای مثال، در افغانستان 99 مؤسسه و آموزشگاه عالی وجود دارد که تقریباً تمام کتاب‌ها و سرفصل‌های آنها کتاب‌های ایرانی است و از ایران تأمین می‌شود.
این مهم با حمایت «بازار جهانی کتاب» که بخشی برای شناساندن بهتر صنعت نشر ایران به جهان اسـت و با حضور نهادها و مراکز مختلف فرهنگی، ناشران، آژانس‌های ادبی و نهادهای مستقل داخلی و خارجی، نویسندگان، مترجمان و تصویرگران و همچنین سایر متخصصان حوزه نشر می‌کوشد به گسترش این صنعت کمک کند، قابل‌اجرا خواهد بود.
ما بدان مقصد عالی نتوانیم رسید
هم مگر پیش نهد لطف شما گامی چند
آیا مؤسسه اکو برای حضور بینالمللی پررنگ‌تر ناشران، مؤلفان، مترجمان و همچنین دیگر فعالان حوزه نشر مانند تصویرگران، برنامه‌هایی دارد؟
از یک‌طرف ارتباط دوستانه میان کشورهای منطقه اکو با تأسی از دیپلماسی فرهنگی و به پشتوانه تمدن و هنر غنی و اشتراکات فرهنگی-ادبی میان این کشورها میسر میگردد و از طرفی؛ تمرکز ما در اکو به‌عنوان یک نهاد بینالمللی بر دیپلماسی فرهنگی است؛ بنابراین پیشنهاد ما برای نامگذاری سال 2018 به سال کتاب و کتاب‌خوانی که با استقبال فراوان دولت‌های عضو مواجه شد، تأکید بر این نکته است که فرهنگ مطالعه و برقراری ارتباط دوستانه و ترویج صلح و دوستی میان این جوامع از این راه آسان‌تر و فراهم‌تر است. بر این اساس مختصری از اهداف برنامه‌ریزیشده به این شرح است:
- افزایش همکاری رایزنان فرهنگی کشورهای عضو اکو برای معرفی و بازاریابی آثار مفاخر کشورهای مطبوع؛
- تسهیل و تسریع دسترسی محققان به آثار و ابزار تحقیقاتی از طریق تأسیس و تجهیز کتابخانه تخصصی
- بالا بردن سطح مشارکت نخبگان کشورهای عضو در برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی
- بِرندسازی برای تولیدات فرهنگی و هنری کشورهای عضو
- ایجاد جذابیت برای سرمایه‌گذاری خصوصی در تولید و تجارت محصولات فرهنگی و هنری کشورهای عضو
- تأسیس دفتر تولید آثار علمی، ادبی و هنری کشورهای عضو در مؤسسه فرهنگی اکو
- ایجاد بازارچه‌های دائمی محصولات مشترک فرهنگی در موضوعات علوم و ارتباطات
- اعطای فرصت‌های مطالعاتی متقابل
- جریان اطلاعات و انتقال دانش، ترجمه و چاپ کتاب‌های سودمند
با توجه به مذاکرات و توافقات مؤسسه اکو و خانه کتاب داشته‌اند ظرفیت‌های همکاری بین این دو مؤسسه را چطور ارزیابی می‌کنید؟
خوشبختانه ظرفیت‌های بسیاری در زمینه‌های همکاری میان مؤسسه فرهنگی اكو و موسسه خانه كتاب وجود دارد که بهره‌گیری و عملیاتی ساختن آن مستلزم برنامه‌ریزی بنیادین و سپس اقدام عملیاتی در بازه زمانی کوتاه‌مدت و میان‌مدت است.
امیدواریم در سایۀ همکاری‌های بینالمللی فی‌مابین و دیگر مراکز مرتبط در کشورهای منطقه، با حمایت از پدیدآورندگان آثار ارزشمند و افراد صاحب‌قلم، اختصاص فضای مطلوب برای مطالعه علاقه‌مندان به‌ویژه نوجوانان، گسترش کتابخانه‌های الکترونیکی و تسهیل دسترسی به کتاب‌های متنی و صوتی، ترویج فرهنگ نقد و بررسی آثار مکتوب در سطوح مختلف، نکوداشت گسترده روز ملی کتاب و تقدیر از نویسندگان و کتاب‌خوانان برتر، همکاری در جایزۀ جهانی کتاب سال، برگزاری نشست‌های تخصصی با حضور نویسندگان ایرانی و كشورهای عضو، ترجمه کتاب‌های ایرانی در كشورهای عضو و برعکس و معرفی فعالیتهای مؤسسه فرهنگی اکو از طریق خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) گام‌های مؤثری برای تأمین نیازهای فرهنگی جوامع منطقه در شکل مناسب آن برداشته شود.
شنبه ۲۰ مرداد ۱۳۹۷ - ۰۹:۲۳
نظر شما