خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- جلال حیران‌نیا: کتاب «توافق هسته‌ای ایران» به قلم پروفسور «نادر انتصار» رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی امریکا و «کاوه افراسیابی» محقق دانشگاه هاروارد و استاد دانشگاه بوستون آمریکا در سال 2017 میلادی از سوی انتشارات «رومن و لیتل‌فید» چاپ شد.

این اثر به خواننده درک جامعی از توافق هسته‌ای ۱۴ جولای ۲۰۱۵ داده و ارتباط میان مسائل هسته‌ای و مسائل غیرهسته‌ای منطقه را بررسی می‎کند. این کتاب می‌کوشد تا ارتباط میان مسائل هسته ای و مسائل متعدد غیر هسته‌ای در منطقه را مورد بررسی قرار دهد. نسخه نخست این کتاب در اکتبر ۲۰۱۵ منتشر شد. نسخه دوم که تکمیل کننده نسخه اول است در سال 2017 میلادی روانه بازار نشر شده است.

پروفسور نادر انتصار، رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی امریکا و از نویسندگان این کتاب در خصوص این اثر به خبرنگار ایبنا گفت: این کتاب در 4 بخش اصلی سامان یافته است. بخش اول به ابعاد و تحلیل‌های پیرامون توافق هسته‌ای ایران می‌پردازد. این بخش مشتمل بر 3 فصل است.

وی افزود: فصل اول به بررسی محتویات توافق هسته‌ای پرداخته است. در این بخش تمام مذاکراتی که منجر به توافق هسته‌ای نهایی شد مورد توجه بوده است. برای درک این توافق ابعاد مختلف حقوقی و سیاسی توافق مورد بررسی قرار گرفته است.

انتصار ادامه داد: فصل دوم به بررسی سایر توافق‌های ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌پردازد. توافق‌نامه‌های دوجانبه میان ایران و آژانس که در نهایت در برجام نتیجه حاصله آن‌ها آمده است برای درک برجام لازم و ضروری است. بر این اساس گزارش‌های آژانس و گزارش‌های مرتبط با «ابعاد نظامی احتمالی» (possible military dimension) برنامه هسته‌ای ایران در این فصل به صورت مفصل بحث شده است.



وی گفت: فصل سوم بخش اول کتاب به مباحثات و مناظرات پیرامون توافق هسته ای ایران می پردازد. این فصل به کاربست نظریه روابط بین‌الملل بر توافق هسته‌ای ایران می‌پردازد. بر این اساس رویکردهای جریان اصلی و رویکردهای انتقادی برای توافق هسته‌ای ایران به کار بسته می‌شود و از رهگذر آن‌ها نکات و مؤلفه‌هایی قابل استحصال است. برای نمونه وقتی با رویکردی انتقادی توافق هسته‌ای ایران مورد بررسی قرار می‌گیرد، تفاسیر جریان اصلی از این توافق مورد بازبینی و انتقاد قرار می‌گیرد.

وی در ادامه به بررسی بخش دوم کتاب پرداخت و گفت: بخش دوم کتاب 5 فصل دارد. در فصل اول بخش دوم کتاب اولویت‌های سیاست خارجی ایران و فرصت‌های جدید متوجه این سیاست خارجی بررسی شده است.

مؤلف «سیاست کردها در خاورمیانه» در ادامه یادآور شد: توافق برجام فرصت‌هایی را نصیب ایران کرد. در این فصل اولویت‌های سیاست‌های خارجی ایران در سایه برجام و منافع خارجی جمهوری اسلامی ایران متعاقب حصول توافق هسته‌ای بررسی شده است.

وی افزود: فصل دوم این بخش به تأثیر این توافق بر روابط ایران با جهان عرب می‌پردازد. این بخش به تأثیر برجام بر انشقاق میان کشورهای عربی شورای همکاری خلیج فارس می‌پردازد. در واقع اعضای این شورا متعاقب توافق هسته‌ای ایران دچار انشقاق بیشتری در خصوص ایران شدند. بخشی از شورا به رهبری عربستان سعودی مخالف برجام بوده و بخشی موافق این توافق. باید توجه داشت که آینده روابط این کشورها نامعین و پارادوکسیکال است و به عوامل مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی بستگی دارد.

رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلاباما امریکا در ادامه گفت: فصل سوم از بخش دوم کتاب بر تأثیر برجام به روابط ایران و ترکیه می‌پردازد. برجام بر روابط دو کشور و در حوزه های تجاری، انرژی، ابعاد امنیتی منطقه از جمله سوریه اثرگذار بوده است. ارزیابی این روابط به واسطه برداشته شدن تحریم‌ها به فاکتورهای سیاسی متعددی بستگی دارد.

انتصار در ادامه به تشریح فصول دیگر این کتاب پرداخت و تصریح کرد: فصل چهارم به بررسی توافق هسته‌ای و مسابقه تسلیحاتی در سطح منطقه می‌پردازد. برجام بر موازنه نظامی ایران و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس تأثیرگذار بوده است. در این نقش برنامه موشکی ایران حائز اهمیت است. فصل پنجم بخش دوم کتاب به بررسی این می‌پردازد که ایران بین روسیه و آمریکا قرار گرفته است. برجام باعث شده تا ایران میان دو راهی انتخاب میان روسیه و آمریکا قرار بگیرد.

وی افزود: بخش سوم کتاب با عنوان توافق هسته‌ای و عدم اشاعه منطقه‌ای در سه فصل سامان یافته است. در فصل اول این بخش ریشه‌ها و سیر تکاملی ایده منطقه عاری از سلاح کشتار جمعی(WMD-Free Region) مورد توجه بوده است.

استاد علوم سیاسی دانشگاه آلابامای آمریکا در ادامه گفت: در فصل دوم به بررسی زرادخانه هسته‌ای رژیم اسراییل پرداخته شده است. رژیم اسراییل انحصار بمب اتمی را در منطقه در اختیار خود دارد و دارای زرادخانه هسته‌ای است. جامعه بین‌المللی هنوز نتوانسته برنامه هسته‌ای آن را ذیل پیمان عدم اشاعه(NPT) قرار دهد. فصل سوم مسیر پیش رو برای عدم اشاعه منطقه ای مورد بحث قرار گرفته است.

وی افزود: بخش چهارم به چشم‌انداز آینده خاورمیانه پرداخته است. در فصل اول این بخش سناریوهای ممکن طراحی شده است. در این فصل رویکردهای موسع به توسعه، صلح و مناقشه در خاورمیانه مورد توجه بوده است. بررسی تأثیر توافق هسته‌ای ایران بر شکل دهی مجدد الگوهای سیاسی و تعاملات استراتژیک منطقه ای(منطقه ای سیال) در این فصل بحث شده است. فصل دوم به سوی خاورمیانه‌ای در صلح بررسی شده است. این فصل خاورمیانه صلح‌آمیز از منظر رویکرد انتقادی مورد بررسی قرار گرفته است. بر این اساس سیاست مهار غرب علیه ایران نیز مورد نقد قرار گرفته است.