«باقیماندههای آشویتس» به چاپ دوم رسید
چگونه نجات یافتگان میتوانند به نیابت از غرق شدگان سخن بگویند؟
جورجو آگامبن در کتاب «باقیماندههای آشویتس: شاهد و بایگانی ( یا از آشویتس چه میماند)» پروژه هومو ساکر را ادامه میدهد، پروژهای پژوهشی که او پیش از آن با کتاب درخشان «هومو ساکر: حیات برهنه و قدرت حاکم» آغاز کرده بود.
جورجو آگامبن در کتاب «باقیماندههای آشویتس: شاهد و بایگانی ( یا از آشویتس چه میماند)» پروژه هومو ساکر را ادامه میدهد، پروژهای پژوهشی که او پیش از آن با کتاب درخشان «هومو ساکر: حیات برهنه و قدرت حاکم» آغاز کرده بود و سالهای پس از آن را نیز درگیر نگارش و انتشار جلدهای پرشمار دیگر آن بود. آگامبن در این کتاب میکوشد معنا و امکان شهادت را روشن سازد. او در مقابل موضع «بیانپذیری» اردوگاه و سکوت درباره آشویتس، شروع به سخن گفتن میکند و به تاسی از پریمو لوی، پرسش از اقتدار شاهد را پیش میکشد؛ چگونه نجات یافتگان میتوانند به نیابت از غرق شدگان سخن بگویند و به جای آنها شهادت دهند؟ چگونه آنان میتوانند به تجربهای گواهی دهند که خودشان نیز از سر نگذراندهاند؟ آگامبن ویرانهای اخلاقیات آشویتس را برای طرح نوعی اخلاق نوین شهادت جستوجو میکند. نتیجه این جست و جو کتابی است تحریک برانگیز درباره آشویتس که اندکی پس از انتشارش به زبان ایتالیایی، آغازگر بحثهای دامنهداری شد.
این کتاب در چهار فصل تدوین شده که عبارتند از شاهد، تسلیم شده، شرم یا درباره سوژه و بایگانی و شهادت.
آگامبن در پیشگفتار این کتاب آورده است: «از دیدگاهی تاریخی، میدانیم که برای مثال، ریزترین جزئیات آخرین مرحله این انهدام چگونه اجرا میشدند. چگونه تبعیدشدگان به دست جوخهای از همبندهای خود به اتاقهای گاز فرستاده میشدند. گروهی که رسیدگی میکردند که جسدها بیرون آورده و شسته شوند، موها و دندانهای طلای آنها حفظ شوند، بدنهایشان سرانجام، در کورههای جسد سوزی قرار بگیرند. ما میتوانیم یکایک این رویدادها را ذکر و وصف کنیم، اما وقتی میخواهیم آنها را به راستی بفهمیم، همگی به طرز نامعمول مبهم باقی میمانند.
این مغایرت و دشواری، شاید هرگز سرراستتر از آنچه سلمان لیوتال گفته، وصف نشده باشد. او یکی از اعضای جوخه ویژه بود که شهادتش را در چند ورق کاغذ، زیر کوره جسدسوزی شماره سه دفن کرد که هفده سال پس از آزادسازی آشویتس کشف شدند. لیوتال به زبان ییدیش مینویسد:« درست همانطور که هیچ انسانی نمیتواند رویدادهای رخ داده در آنجا را تصور کند، اینکه کسی دقیقا بتواند بازگو کند که تجربههای ما چگونه روی دادند نیز همان قدر تصورناپذیر است... ما گروه کوچک آدمهای بینشان که کار چندانی بر دوش تاریخدانان نخواهیم گذاشت.»
شاهد بر این واقعیت گواهی میدهد که شهادت میتواند باشد چون یک عدم تقارن و تفکیک جدانشدنی بین امر ناانسانی و امر انسانی، موجود زنده و موجود سخنگو، تسلیم شده و بازمانده در میان است. شهادت تا انجا که ذاتی زبانی است، دقیقا تا آنجا که تنها به میانجی یک بالقوگی به روی دادن بالقوگی سخن گفتن شهادت میدهد، اقتدارش بر یک حقیقت تجربی استوار نیست یا بر سازگاری میان چیزی گفته شده و یک امر واقع یا میان حافظه و انچه روی داد، بلکه در عوض بر رابطه دیرین میان امر ناگفتنی و امر گفتنی استوار است، میان بیرون و درون زبان.
چاپ دوم کتاب «باقیماندههای آشویتس» در شمارگان هزار نسخه، 190 صفحه و با قیمت بیست هزار تومان از سوی نشر بیدگل منتشر شده است.
نظر شما