گشتاسب در این نشست با این پرسش که نشر اقلیت‌ها چه وجه تمایزی با دیگر ناشران دارد سخنان خود را آغاز کرد و گفت: مسائلی که در نشر اقلیت با آن مواجهیم همان مسائلی است که در نشر کل کشور با آن روبه‌رو هستیم. اولین مشکل قیمت کتاب است که از بعد از تعطیلات نوروز این مشکل خود را بیشتر نشان می‌دهد و این باعث شده ناشران برای اینکه بتوانند قیمت را کنترل کنند کیفیت کتاب را پایین بیاورند.
وی در ادامه از پائین بودن سرانه مطالعه در کشور به‌عنوان اصلی‌ترین معضل نشر کشور نام برد و اظهار کرد: کم‌توانی مالی ناشران مشکل دیگر آنهاست اما مهم‌ترین معضل نشر کشور پایین بودن سرانه مطالعه است اگر این مشکل را برطرف کنیم شاید بقیه مشکلات این حوزه نیز خود‌به‌خود حل شود. در واقع اگر بتوانیم برای نشر مخاطب تربیت کنیم مسائل دیگر به حاشیه می‌رود. چرا در کشوری که 80 میلیون جمعیت دارد فقط 2 میلیون تن کتاب می‌خوانند؟ این مسائل اساسی احتیاج به یک برنامه‌ریزی بلندمدت و هدفمند دارد. در حوزه‌های ناشران تخصصی مشکلات بسیار بیشتر است و احتیاج به برنامه‌ریزی‌های منسجم‌تر و هدفمندتری دارد. مشکل دیگر که به نظرم جدید است بحث پرداختن به کمیت تولید کتاب به جای کیفیت است.
این پژوهشگر افزود: در این دوره از نمایشگاه کتاب تهران یکی از شرط‌های غرفه گرفتن توسط ناشران انتشار 40 عنوان در 4 سال اخیر بود این تعداد سال گذشته 30 عنوان بود و دلیل این تغییر هنوز مشخص نشده است. این موضوع باعث شد برخی از ناشران دچار مشکل شوند و برای اینکه خود را به نمایشگاه کتاب برسانند عناوینی را در ماه‌های اخیر منتشر کنند. چرا که نمایشگاه کتاب امید ناشران ایرانی است. معتقدم بالا بردن کمیت بدون توجه به کیفیت به حوزه کتاب آسیب خواهد رساند. باید محیطی امن برای ناشران ایجاد کنیم. محیطی که پژوهشگران، محققان و دانشجویان جذب آن شوند.
گشتاسب با بیان اینکه تنها تفاوت ناشران اقلیت با دیگر ناشران کشور اختصاصی بودن آنهاست، عنوان کرد: اقلیت‌ها محتوای خاص فرهنگی تولید می‌کنند و نمی‌توانند وارد بازار تجاری کتاب شوند. این ناشران تیراژ بسیار پایینی دارند و با این وجود باز هم بخشی از کتاب‌هایشان در انبار می‌ماند. به همین دلیل است که اکثر ناشران اقلیت در تنگنای مالی قرار دارند. درحالی‌که این ناشران سرمایه‌های فرهنگی این مرز و بوم هستند و باید به خوبی از آن‌ها حمایت شود. به عقیده من با حذف هر ناشری که در حوزه فرهنگ و تمدن ایران کار می‌کند صدمه جبران‌ناپذیری متوجه حوزه فرهنگ خواهد شد.
وی در ادامه پیشنهادهایی نیز برای بهبود وضعیت ناشران اقلیت ارائه و بیان کرد: باید از ناشران خصوصی و تخصصی که تولیدات فرهنگی خاص دارند و ناشران اقلیت که در این زمره جای می‌گیرند حمایت جدی شود. ناشران اقلیت مورد تقدیر و تشکر قرار گیرند تا انگیزه کافی برای ادامه فعالیت خود را پیدا کنند. همچنین از پژوهشگرانی که در این حوزه‌ها پژوهش می‌کنند حمایت هدفمند صورت گیرد. بودجه کتابخانه‌های تخصصی و وابسته به دولت تحت نظارت قرار گیرد تا این بودجه حتما صرف خرید کتاب شود.
مدیر انتشارات فروهر در معرفی این انتشارات نیز گفت: نشر فروهر به‌عنوان قدیمی‌ترین نشر جامعه زرتشتی مهم‌ترین رسالت خود را تولید کتاب و محتوا در حوزه فرهنگ ایران قرار داده است. این نشر نماینده جامعه زرتشتی در جامعه نشر ایران است.
«تلمود» کتابی یهودی با تأثیر از فرهنگ ایرانی
هارون یشایایی نیز در این نشست ضمن بیان تاریخچه مختصری از فعالیت یهودیان در حوزه کتاب اظهار کرد: حضور اقلیت‌های دینی در ایران و تاثیری که حضور آن‌ها در ادبیات ایران داشته و همچنین تاثیری که این اقلیت از فرهنگ و ادبیات ایران گرفته موضوع بسیار با اهمیتی است. ملت ایران هیچ‌گاه پذیرای تبعیض قومی، نژادی و مذهبی نبوده و این بزرگ‌ترین ویژگی این ملت بزرگ است.
وی در ادامه گفت: مهم‌ترین کتاب کلیمیان بعد از «تورات»، «تلمود» است که به وسیله ایرانیان و براساس تاثیری که این اقلیت از فرهنگ ایرانی گرفته نوشته شده است. این اثر به زبان عبری و آرامی نوشته شده است. یکی از خصوصیات ویژه یهودیان این بود که به زبان جوامعی که در آن زندگی می‌کردند سخن می‌گفتند. یهودیان کتاب‌های خود را به زبان فارسی و خط عبری می‌نوشتند.
یشایایی افزود: کتاب‌های ارزشمندی همچون «فیه‌مافیه» و «یوسف و زلیخا» به این شیوه به رشته تحریر درآمدند. شاعران یهودی نیز در عصر صفویه تحت‌تاثیر فرهنگ ایرانی قرار گرفته و اشعاری را سروده‌اند. از سال 1300 شمسی یهودیان نشریاتی را به فارسی منتشر کردند که نخستین آن‌ها نشریه شارون بود. که خوانندگان مسلمان نیز به آن توجه ویژه‌ای داشتند. «عالم یهود» و «بنی‌آدم» دیگر نشریات یهودیان به شمار می‌رود.
انتشار آثار علمی با محور اقلیت‌ها و با حمایت مراکز علمی-پژوهشی
سیمونی از نمایشگاه کتاب به عنوان فستیوال کتاب و جشن خرمن کتاب نام برد و گفت: هنگامی که از محدوده ایران قدیم صحبت می‌کنیم اقلیت‌های فرهنگی دیگر غریب نیستند. یکی از تجلی‌گاه‌های اصلی فرهنگ ایرانی اقلیت‌ها هستند. از قرن پنجم که الفبای ارمنی تدوین می‌شود کتاب‌های تاریخی زیاد و باارزشی در حوزه تاریخ بیزانس و تاریخ اشکانیان تالیف می‌شود که انتشارات نائیری آن‌ها را ترجمه می‌کرد. کتاب‌هایی که در ایران به زبان ارمنی کار می‌شد در ارمنستان مورد استقبال قرار می‌گرفت. نخستین کتاب‌هایی که به روش گوتنبرگ در ایران چاپ شدند را یک اسقف در کلیسای وانک اصفهان منتشر کرد. این اسقف 10 کتاب به این روش چاپ می‌کند که از این تعداد 8 اثر در کتابخانه‌های بزرگ جهان قرار دارد. 200 سال بعد اولین ماشین چاپ در کلیسای وانگ اصفهان شروع به چاپ می‌کند. در این چاپخانه اسناد دولتی هم منتشر می‌شد.
این استاد دانشگاه افزود: فاصله‌ای بین ملت ایران و اقلیت‌ها وجود ندارد. ما یک ملت هستیم و همه خود را ایرانی می‌دانیم. این ایرانی بودن به حرف نیست بلکه به آثار و منابعی است که در کتابخانه‌های بزرگ ایران و جهان وجود دارد و شاهد این مدعاست. معتقدم در کشورهایی که دولت متولی فرهنگ نیست رقابت بازار باعث می‌شود ناشران به نیازهای بازار کتاب توجه بیشتری داشته باشند اما هنگامی که دولت متولی امور فرهنگی می‌شود تعادل بازار کتاب برهم می‌خورد.
وی ادامه داد: باید تلاش کنیم که با کمک مراکز مهم علمی و پژوهشی دولتی و با حمایت وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی کتاب‌هایی را که از محتوای قابل ارائه و علمی درخصوص اقلیت‌ها برخوردار است، منتشر کنیم.
سی‌ویکمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران تا 22 اردیبهشت در مصلای بزرگ امام برپاست.
نظر شما