به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، آئین رونمایی از کتاب «سی هزار سال هنر» عصر یکشنبه ششم اسفندماه با حضور محمد ضیمران، فیلسوف و عضو گروه فلسفه هنر فرهنگستان هنر ایران و مترجمان اثر گلناز صالح کریمی و منیره پنج‌تنی در کتابفروشی همیشه برگزار شد.
 
محمد ضیمران، سخنران این نشست ضمن تشکر از مترجم‌های جوان این کتاب حجیم گفت: امروزه وقتی پژوهندگان و نویسندگان در محافل دانشگاهی و غیر دانشگاهی تمام تلاش خود را به جمع‌آوری منابع و داده‌های مناسب برای تدوین یک اثر درباره صرفا یک دهه تاریخ هنر به معطوف می‌کنند، ده سال یا بیشتر از آن وقت می‌گیرد، پس از پایان کار باز هم اثر کامل و بی‌ عیب و نقصی ارائه نمی‌شود و اثر ضعف و کاستی‌های خود را دارد، در اینجا ما با کتابی روبه‌رو هستیم که سی هزار سال هنر را در سراسر جهان مدنظر قرار داده، آثار فراوانی از سراسر جهان را در خود بازتاب داده و مترجمان اثر هم ترجمه شیوایی از آن ارائه کرده‌اند.
 
او ادامه داد: در حقیقت نویسندگان کتاب حاضر، سی هزار سال هنر جهان را در یک مجلد پرحجم جمع آوری و تدوین کرده و انتشارات جهانی «فایدن» این اثر را پس از سال‌ها فعالیت در سال 2008 به بازار ارائه کرد. ویراستار این کتاب محقق معروف، خانم اِماندا رِنشا است که از سال 1993 فعالیت‌های پژوهشی خود را در رشته هنرهای تجسمی آغاز کرد و ضمن همکاری با بزرگان این حوزه، در موسسه معروف کریستی در لندن و پاریس، با هنرمندان معروف جهان در تعیین برندگان جایزه کریستی هم همکاری کرد و باید گفت که مولف اصلی این کتاب امندا رنشا است و اثری ارائه کرده که انسان وقتی این اثر گرانسنگ را تورق می‌کند، گویی در راهروها و اتاق‌های یک موزه جهانی به گشت و گذار می‌پردازد.  
 
عضو گروه فلسفه هنر فرهنگستان ایران ضمن بیان اینکه خانم رنشا در تدوین و تالیف این اثر با  چهل متخصص تاریخ هنر از سراسر جهان همکاری کرده، افزود: بطور کلی ویراستاران کتاب حداقل هزار اثر برجسته هنری را گردآوری کرده و در همین راستا سعی کرده‌اند آثاری را در این مجموعه درج کنند که به نحو شایسته تلاش هنری هنرمندان سراسر جهان را از روزگار پیشاتاریخ تا عصر حاضر بازتاب دهد که این آثار به ترتیب تاریخ تدوین شده و توضیحات هرچند اجمالی اما دقیق درمورد این آثار منعکس شده است.



 بازتاب آثار هنرمندان حدود نود کشور جهان در کتاب «سی هزار سال هنر»
وی ضمن اشاره به اولین و آخرین اثر کار شده در این کتاب و بیان توضیحاتی درباره مکان، زمان و سازنده اثر، افزود: در کتاب «سی هزار سال هنر» آثار هنرمندان حدود نود کشور جهان از جمله استرالیا، زیمباوه و آفریقا بازتاب پیدا کرده و از رشته‌های مختلف هنری نظیر پیکرتراشی و ویدیو آرت در این مجموعه گرد آمده است.
 
او ادامه داد: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های «سی هزار سال هنر» جمع‌آوری انواع و اقسام آثار غیرمتداول هنری از اقصی نقاط عالم است. تراوش و نفوذ فرهنگی  اقوام و ملل گوناگون یکی از جلوه‌های ویژه آثا هنری مندرج در این تاریخ هنر محسوب می شود، از جمله ژاک لوئی‌داوید، ناپلئون را در گذر از آلپ تصویر نموده و در صفحه مقابل تمثال فتحعلی شاه قاجار است که مهرعلی‌خان به صورت رنگ‌روغن پادشاه ایران را با در دست داشتن عصای سلطنتی و یک شانه به سر بر روی آن، تصویر کرده است. خانم اماندا رنشا خود صریحا اعلام کرده که در تالیف و تدوین این کوشیده تا تفسیر و تحلیل را به حداقل برساند و بیشتر به خود اثر تاکید کند، به گفته او اغلب کتاب‌های تاریخ‌هنر قسمت اعظم کتاب را به تفسیر و تحلیل اثر تخصیص می‌دهند تا خود اثر و این امر باعث می‌شود که خوانندگان از اصل آثار هنری غافل بمانند.
 
ضیمران ضمن اعلام کتاب‌های «تاریخ هنر» جانسون، «تاریخ هنر» هلن گاردنر، «تاریخ هنر» فردریک هارت و «تاریخ هنر» ارنست کامبریچ به عنوان تنها آثاری که تا قبل از این در زمینه تاریخ هنر به زبان فارسی ترجمه شده، به مقوله روش شناسی در هنر اشاره کرد و به اختصار به معرفی نظریه‌پردزان معروف این حوزه پرداخت.
 
وی در ادامه به ارائه مختصری از تاریخ هنر و معرفی پژوهشگران مطرح در دوره‌های مختلف پرداخت و گفت: بدیهی است که رویکردها و روش‌های مختلف در مطالعه و تدوین تاریخ هنر، شیوه نگرش به آثار هنری را دگرگون می‌سازد. مجموعه روش‌های سنتی که ریشه در تحلیل‌ فرم، سبک و عناصر توصیفی دارد را به یک‌سونگری و رهیافت تک‌ساختی در مطالعه تاریخ هنر می‌کشاند و امروزه نگاه‌های سرگذشت پژوهانه به تاریخ هنر دیگر گفتمان مسلط در پژوهش تاریخ هنر نیست؛ بویژه تحقیقات اخیر ادوارد سعید در کتاب معروف شرق‌شناسی روش‌های رسمی تاریخ هنر را به چالش گرفته است.
 
او ادامه داد: به قول ادوارد سعید، غرب در چارچوب نهادهای فرهنگی، زبان‌شناختی و هنری خود جهان شرق را گستره جهل، بی‌خردی، انفعال و غرب را نقطه کانونی تمدن و فرهنگ، تحرک، خلق و ابداع، اکتشاف و به طور کلی ساحت معیار تلقی می‌کند؛ به همین اعتبار اندیشمندان اروپایی مناطق دیگر جهان را با نام‌های «خاور دور»، «خاور میانه» و «خاور نزدیک» به مثابه سرزمین‌ها و جوامع واقع در شرق در تقابل با غرب، یعنی نقطه ثابت نام‌گذاری نمودند، حتی مارکس پیشرو و مترقی هم در متن‌هایی درباره استعمار انگلستان در هند می‌گفت که شرقیان به طور کلی  فاقد تاریخ و تحول‌اند و  باید آن‌ها را جوامع ایستا تلقی کرد. خودکامگی از ناحیه نیروهای غربی در سرزمین‌های تحت سلطه، موجه و خاکساری، فرودستی و فرومایگی درخور و شایسته جوامع غیرغربی تلقی می‌شد.
 
سخنران نشست در ادامه افزود: به همین جهت در دهه‌های 60 و 70 جنبش‌های پسااستعماری و ضد شرق ستیزی در پاسخ به این رویکرد مسلط غربی، کم‌کم شکوفا شد و به دنبال نگاهی برابر به دست‌آوردهای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جوامع شرقی، نظام نظری جدید را در حوزه‌های ادب و هنر تدوین کرد. نقدهای مارکسیستی، فمینیستی، رویکرد چند فرهنگی و نظایر آن راه را به ورود هنرمندان غیرغربی چون «آنیش کاپور»، «مونا هاتوم» فلسطینی، «غلام شیخ»، «نالینی مالانی» و «مصطفی دیمه» به تاریخ هنر معاصر شد.
 
ضیمران گفت: کتاب «سی هزار سال هنر» نیز محصول رویکردهای مترقی امروز و چالش در برابر شرق‌شناسی هنری و بر پایه  نقدهای زنانه و پسااستعماری  از ناحیه خانم امندا رنشاو و سایر متخصصین شرکت‌کننده در این پژوهش بزرگ است. در مورد ترجمه این اثر هم باید عرض کنم که خانم‌های گلناز صالح‌کریمی و منیره پنج‌تنی در مدت متجاوز از 5 سال تمام با کوشش شبانه‌روزی، وسواس و دقت، حاصل این اثر را به فارسی پاکیزه و قابل فهم و دسترس برای علاقه‌مدان برگردانده‌اند. توفیق آن‌ها در تداول این تلاش در جهت عرضه آثار برجسته هنری و فلسفی به علاقه‌مندان در این سرزمین را از خداوند بزرگ خواستارم.

 

منیره پنج‌تنی از مترجمان اثر گفت: این کتاب برای همه متخصصان هنر مفید و جالب است، در واقع یک کتاب تصویر محور است و در هر صفحه یک شناسنامه کوچک از مختصات اثر، نام هنرمند آن، سبک، یک تصویر و متنی که توضیح می‌دهد این اثر در چه مقطع زمانی، در چه کشوری، چطور و در چه جنبشی تولید شده است، وجود دارد. کتاب اصلی حدود هزار تصویر است که خوشبختانه مشمول سانسور جدی هم نشده و تقریبا همه تصاویر را در ترجمه هم داریم. پایان اثر یک نمودار تاریخی- جغرافیایی درباره کشورهایی که نام آن‌ها در کتاب آمده، موجود است، بعد از آن فهرست آثار آمده که با تصویر آن‌ها همراه است و پایین فهرست یک خط زمان وجود دارد که آنجا وقایع سیاسی و اجتماعی که در آن دوره شکل‌گیری آن اثر اتفاق افتاده، به اختصار توضیح داده شده است، بعد واژه‌نامه اثر است که به مخاطب کمک فراوانی می‌کند و در پایان نمایه است.
 
کتابی  جذاب برای علاقه‌مندان تاریخ هنر تطبیقی
وی ادامه داد: این کتاب برای علاقه‌مندان تاریخ هنر تطبیقی خیلی جذاب است، چون یک اتفاق تکراری که در همه کتاب‌های تاریخ هنر می‌افتد این بود که کتاب یا دوره‌ای بود، یا براساس جنبش تنظیم شده بود؛ به هر حال به هر صورت که بود اطلاعات کافی به مخاطب نمی‌داد، ولی اتفاقی که در این کتاب می‌افتد این است که ضمن معرفی هر اثر، اتفاقات مهمی که در زمان شکل‌گیری آن اثر در کشورهای دیگر رخ داده را نیز در اختیار مخاطب قرار می‌دهد.
 
پنج‌تنی ضمن تشکر از انتشارات سپاس و کتابسرای نیک از نمایه متفاوت اثر سخن به میان آورد و گفت: نمایه این کتاب بسیار جالب است که وقت و کار زیادی از ما گرفت. نمایه دو زبانه است، چون نمی‌خواستیم هیچ پانوشتی در کتاب داشته باشیم تا ظاهر کتاب با کتاب اصلی تفاوت نداشته باشد. در کتاب‌های تاریخ هنر معمولا تیترها و سوتیترها را به نمایه تبدیل می‌کنند ولی ما دقیقا نمایه انگلیسی کتاب را به فارسی برگرداندیم که جست‌وجوی متفاوت و پیچیده‌ای در اختیار مخاطب قرار می‌دهد و اطلاعات یک اثر به چند طریق مختلف قابل جست‌وجو است، چیزی که در دیگر کتاب‌های مشابه غایب است.

 

گلناز صالح‌کریمی دیگر مترجم اثر ضمن تشکر از انتشارات سپاس بیان کرد: یکی از نکات مهم این کتاب این هاست که آثار زیادی از ایران و کشورهای دیگر دارد که در کتاب تاریخ‌ هنرهای رسمی کمتر چیزی راجع به آن‌ها می‌بییم. نمونه‌های زیادی از آثار ایرانی در این کتاب وجود دارد که یک نمونه متن مربوط به یک پیاله از عهد سلجوقیان است
وی در ادامه متن مربوط به این پیاله را از کتاب برای حضار خواند.