جوادی؛ مترجم کتابهای جوزف بویدن، با تاکید بر نقش ناشران در ارتقاء سلیقه مخاطب با بیان این مطلب که ترجمههای موازی در سوء استفاده ریشه دارد، سردرگمی مخاطب و حتی مترجم حرفهای را نتیجه این جریان دانست.
چه کسی از سلیقه مخاطب ایرانی یا خبر است؟
مترجم «متولد شده با یک دندان» در بیان دلایل شکلگیری جریان انتشار موازی ترجمه ادامه داد: به نظر میرسد که زنجیره بیمار بازار نشر کتاب، موجب میشود ناشران فقط به دنبال انتشار کتابهایی باشند که فروش بیشتری دارد؛ هرچند که معتقدم، فرمول مشخصی وجود ندارد که کتاب موفق در جوایز ادبی بینالمللی بهطور حتم از سوی مخاطب ایرانی نیز با استقبال مواجه میشود.
جوادی درباره ارزیابی ناشران برای انتخاب کتاب گفت: من برای این سوال که چه اتفاقی باعث میشود یک رمان ترجمهای در ایران با استقبال مخاطب مواجه و پرفروش شود، به دلیل موجهی نرسیدهام؛ اینکه چرا یک رمان به چاپ 44 میرسد و به تعبیر دیگر بر روی موجی سوار میشود و از طرف دیگر شاهدیم که اثری در سطح و جایگاه مشابه حتی در چاپ نخست نیز موفق نیست.
ناشران با ریسک انتخاب میکنند
این مترجم با اشاره به ریسکپذیری ناشران در انتخاب کتاب برای ترجمه افزود: به نظر میرسد که در وضعیت فعلی بازار نشر کشور، ناشران برای ترجمه کتاب ریسک میکنند و البته سراغ کتابهایی میروند که از ریسک کمتری برخوردار است و حداقل چند تجدید چاپ را پشت سر میگذارد. ناشر ترجیح میدهد مثلا کتابهای نویسندگان شناخته شده مانند آثار پل استر، موراکامی و یا خالد حسینی را منتشر کند تا نویسندههای کمترشناختهشده را.
به اعتقاد این مترجم، مخاطب ایرانی، کمتر به داستانهای پایان باز و در واقع پیچیده تمایل دارد و به پایان خوش علاقهمند است. هرچند براین باور است که کتاب خواندن در درجه نخست اهمیت، قرار دارد؛ اما ناشر وظیفه دارد تا مخاطب را سوق دهد که چه بخواند.
ترس، ناشر را از ابداع دور کرده است
جوادی با اشاره به اهمیت نقش ناشر در شکلدهی بازار نشر گفت: به نظر میرسد عامل اصلی شکلگیری جریان انتشار ترجمههای موازی، ناشران هستند. بهعبارت دیگر اگر ناشر به جای دنبالروی از سلیقه مردم در جایگاه ابداعکننده قرار بگیرد، علاوه بر معرفی کتابهای جدید میتواند مخاطب را با سبکها و نویسندگان جدید آشنا کند اما ناشر به دلیل ترس و البته مشکلات اقتصادی، به سمت انتشار کتابهای عامهپسند حرکت میکند.
ترجمههای موازی در سوء استفاده ریشه دارد
مترجم «کوهستان وحشی» در ادامه با تاکید بر تسلط نگاه اقتصادی بر صنعت نشر کتاب ادامه داد: چرا برخی ناشران با توجه به آگاهی از خرید رایت کتابی از سوی ناشر و آغاز ترجمه که البته فیپای آن به ثبت رسیده، به ترجمه و حتی دریافت فیپا اقدام میکنند؟ ناشرانی که از کنار این پرسش بیتفاوت عبور میکنند و به دلیل تعریفشان از کتاب بهعنوان کالای تجاری، هدفشان فقط منافع مالی است؛ بنابراین شاهد سوءاستفاده هستیم.
جوادی با بیان این مطلب که نمیدانم چه زمانی به کنوانسیون برن میپیوندیم افزود: بهنظر میرسد که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای پیشگیری از انتشار ترجمههای موازی از توانایی لازم برخوردار است. میتوان با ایجاد بانک اطلاعاتی با هدف ثبت قراردادهای ترجمه و اطلاعرسانی به دیگر مترجمان، این جریان را متوقف کرد.
مترجم کتاب «شوالیههای روشنایی» ایجاد بانک اطلاعاتی ترجمه را زمینه شناخت بهتر ناشران دانست و افزود: وقتی در راهروهای نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران قدم میزنیم، یکی در میان بهعنوان مثال ترجمه «صد سال تنهایی» مارکز فروخته میشود.
تبلیغات سنتی رونق ترجمههای بیکیفیت است
جوادی که بیش از 10 سال در حوزه ترجمه فعالیت میکند در بیان آسیب ترجمههای موازی گفت: بهعنوان مترجم، برای خرید تازههای ترجمه سردرگم میشوم و به نظر میرسد در این شرایط، انتخاب برای مخاطبی با اطلاعات اندک بسیار مشکلتر است. یکی دیگر از آسیبهای انتشار ترجمههای موازی، دیده نشدن ترجمه با کیفیت به دلیل شرایط بازار و بیتوجهی به تبلیغ است؛ البته دید عدهای از ناشران به تبلیغات سنتی است؛ بنابراین بسیاری از کتابها دیده نمیشود و شاهد فروش قابل توجه ترجمههای بیکیفیت هستیم.
نظر شما