خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، شهاب دارابیان: هفتمین دوره از جایزه کتاب سال سینمای ایران، آخرین روزهای خود را سپری می‌کند و فردا (29 بهمن‌ماه) شاهد مراسم پایانی این رویداد که به همت خانه سینما برگزار می‌شود، خواهیم بود. از این رو به گفت‌وگو با منوچهر شاهسواری، مدیرعامل خانه‌سینما پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.

هفت دوره از نخستین سال جایزه کتاب سال سینما می‌گذرد و به نظر می‌رسد که این جایزه رفته‌رفته جای خودش را در دل علاقه‌مندان کتاب باز کرده است. به نظر شما چرا خانه‌سینما که یک نهاد سینمایی است باید به فکر راه‌اندازی یک جایزه کتابی باشد؟ 
یکی از اتفاقات بسیار خوب و قابل تقدیری که در سال‌های گذشته توسط دوستان ما در خانه سینما انجام شده است، ایجاد موقعیتی برای توجه به آثار مکتوب در حوزه سینماست. ما در حوزه ادبیات سینمایی سابقه زیادی داریم اما در سال‌های اخیر برخی ناشران به این حوزه توجه ویژه‌ای داشته‌اند که این بیانگر آن است که ظرفیت‌های خوبی در این حوزه وجود دارد. اگر به کتاب‌های منتشر شده با موضوع سینما توجه کنید، متوجه می‌شوید که کتاب‌های بسیار خوبی منتشر شده است و طبیعتا در چنین شرایطی هیچ‌کدام از ما نمی‌توانیم به این موضوع و اهمیت کتاب و کتابخوانی در جامعه بی‌توجه باشیم. بنابراین دوستان ما در خانه‌سینما نیز با توجه به موارد گفته شده، تصمیم به برگزاری این جایزه ارزشمند گرفتند.

پس به نوعی می‌توان گفت که توجه به کتاب و کتابخوانی به دغدغه این نهاد سینمایی تبدیل شده است؟
بله. من فکر می‌کنم و بر این باورم که باید به ادبیات مکتوب سینمایی توجه ویژه داشت؛ چراکه همه ما نیازمند استفاده از تحلیل، دانش و تحقیق هستیم؛ بنابراین زمانی که این آثار منتشر شود همه ما می‌توانیم از آن بهره‌مند شویم. به اعتقاد من دنیای امروز دنیای علم و دانش است و ما اگر دست به این تالیف‌ها و ترجمه‌ها نزنیم آینده چندان درخشانی را پیش روی خود نخواهیم داشت.

در حال حاضر وضعیت انتشار کتاب‌های سینمایی به چه شکل است؟
به لحاظ کمی در وضعیت خوبی قرار داریم اما شاید گاهی‌اوقات این کمیت بالا، ما را در حوزه کیفیت دچار مشکل می‌کند. با توجه به این شرایط من فکر می‌کنم جشن کتاب فرصت مناسبی است برای رسیدن به آن فهم مشترک از کیفیت آثار مکتوب. ضمن احترام به همه دوستانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند اما نگاه ما به این آثار کیفی است و فکر می‌کنیم که این نگاه هم برای ناشران، هم برای مولفان و هم برای همکاران شرایطی بهتری را رقم خواهد زد. به نظرم جشن کتاب سینما اگر بتواند باعث ارتقای کیفیت آثار مکتوب سینمایی شود و توجهات را به ارتقای کیفی جلب کند، دستاورد بزرگی را به دست آورده است؛ زیرا گاهی ما نیازمند قدم‌ها و اقدامات بزرگ هستیم. جشن کتاب خانه‌سینما اقدام مهمی است که تمایل به کیفیت را از زبان داوران به گوش ناشران، مترجمان و مولفان می‌رساند.
 
با توجه به تمایل و انگیزه بالای شما برای فعالیت در حوزه کتاب، آیا بهتر نیست که با نهادهای تخصصی این حوزه وارد همکاری شوید؟ 
ما نه تنها تمایل به همکاری با نهادهای مربوطه مانند موسسه خانه کتاب داریم؛ بلکه مشتاق هستیم تا با این نهادهای ارزشمند وارد مذاکره شویم تا به وسیله این گفت‌وگوها بتوانیم اهداف بزرگ‌مان را پیگیری کنیم. در حال حاضر ما نیازمند اندیشه‌های نو هستیم و پرداختن به اندیشه‌های نو بدون توجه به آثار مکتوب غیرممکن است. در کل باید بگویم که پرداختن به کتاب برای ما مهم است؛ زیرا آثاری که در این حوزه منتشر می‌شود، می‌تواند منبع مناسبی برای اهل سینما باشد و بدون شک ورود این آثار به کتابخانه‌های اهالی این حوزه می‌تواند باعث رشد و ارتقای سینمای کشور شود. به هر حال بین حوزه مکتوب و حوزه تصویر باید یک رابطه ارگانیک برقرار باشد و من امیدوارم که خانه‌سینما و خانه‌کتاب با تعامل و همکاری مناسب بتوانند این اتفاق مهم را رقم بزنند و این ماموریت مهم را انجام دهند. ما آمادگی کامل داریم و امیدواریم که این آمادگی در خانه‌کتاب نیز وجود داشته باشد.
 
آیا خانه‌سینما علاوه بر برگزاری جایزه کتاب سال سینما، برنامه‌های دیگری را دنبال می‌کند؟
بدون شک در مراسم روز 29 بهمن‌ماه ایده‌های جدید خودمان را مطرح خواهیم کرد و شما با آن آشنا خواهید شد؛ اما به طور خلاصه باید بگویم که در یک سال گذشته تلاش‌های بسیار زیادی در این حوزه انجام داده‌ایم تا بتوانیم به دوستان خود بگوییم که توجه به کتاب یکی از ضروریات جامعه امروز است و پرداختن به این حوزه برای ما اهمیت بسیار زیادی دارد. برای مثال در سال گذشته شاهد برگزاری چندین مراسم رونمایی از کتاب در خانه‌سینما بودیم و در چندین جلسه نیز به نقد و بررسی آثار مکتوب پرداختیم.
 
با همه این تفاسیر چرا نسل جوانی که وارد سینما شده‌ با کتاب بیگانه است و این افراد حتی کتاب‌های تخصصی حوزه خودشان را نیز به سختی مطالعه می‌کنند؟
ما اگر ندانیم و متوجه نباشیم که پیشرفت بدون دانش امکان‌پذیر نیست، حرکت رو به جلویی نخواهیم داشت؛ بنابراین باید این موضوع را دائما به یکدیگر تذکر دهیم که دانش جز با مطالعه حاصل نمی‌شود. به نظر من ما به حرفه خود جفا کرده‌ایم؛ زیرا حرفه ما نیازمند ارتباط مدام با دانش روز و کتاب است، به‌خصوص با دانش علوم انسانی مانند ادبیات، تاریخ، فلسفه و جامعه‌شناسی. با توجه به همه نکاتی که در این گفت‌وگو درباره آن صحبت کردیم، من فکر می‌کنم که در یک مقطع تاریخی مناسبی هستیم و یک دیدگاه تغییری نسبت به کتاب وجود دارد. دیدگاهی که یادآور می‌شود که ما به مطالعه و کسب دانش نیازمندیم. البته از این نکته نیز نباید غافل شویم که نسل جوان در تلاش است تا بخشی از اطلاعات و دانش خودش را از فضای مجازی به دست بیاورد و شاید این کمی با عادات نسل گذشته شبیه نباشد. به هر حال من معتقدم که این نیاز احساس شده است و افراد به شیوه‌های مختلف در پی رفع این مشکل هستند. اینکه همه ما نیازمند مطالعه هستیم، امری است که دیگر به همه اثبات شده است و چگونه برطرف کردن آن را نیز در شرایط گفت‌وگویی باید متوجه شویم و به هم تذکر دهیم.

باتوجه به سال‌ها سابقه در حوزه سینما به اعتقاد شما، آیا این ظرفیت وجود دارد که ناشران به حوزه سینما ورود پیدا کنند و چاپ کتاب‌های این حوزه بپردازند؟
تعداد ناشرانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند کم است اما اگر انصاف را رعایت کنیم، باید بگوییم که تعداد این ناشران در یکی دو سال اخیر بیشتر شده است و اتفاقا چند ناشر نیز به شکل کاملا تخصصی به این موضوع می‌پردازند و به نظر من همه این موارد نشانه‌های خوبی است، زیرا ما نباید انتظار داشته باشیم که بازار و فعالیت کتاب‌های سینمای به یکباره دچار تغییر و تحول شود. تعداد علاقه‌مندان به سینما که به چندین سطح مانند، فعالان، دانشجویان و هنرآموزان تقسیم می‌شوند، بسیار زیاد است و همه این افراد می‌توانند مخاطب یک اثر شاخص باشند. از طرفی این امکان وجود دارد که کتاب مورد توجه علاقه‌مندان به کتاب‌ که تخصصی در سینما ندارند هم واقع شود. به هر حال من فکر می‌کنم که کتاب‌های سینمایی می‌توانند با یک نظام درست اطلاع‌رسانی و تبلیغاتی بخش قابل توجهی از بازار نشر را از آن خود کنند. البته باید به این موضوع توجه کرد که ما در تبلیغات و اطلاع‌رسانی ضعف‌های بسیار جدی و زیادی داریم.

آیا خانه‌سینما خودش از کتاب‌های سینمایی استقبال و آثار برگزیده را خریداری می‌کند؟
ما در حد توان‌مان کتاب‌های برگزیده را خریداری می‌کنم و در اختیار همکاران‌مان قرار می‌دهیم اما قبول هم داریم که مقدار خرید بسیار ناچیز است و کمک شایانی به ناشر و مولف نمی‌کند. با این حال می‌توان با همکاری با نهادهای مربوطه آثار برگزیده را برای خرید به کتابخانه‌ها معرفی کرد که چنین برنامه‌ای در دستور کار است.

 در پایان آیا به نظر شما ارتباط خوبی بین اهالی سینما و اهالی ادبیات وجود دارد؟
من فکر می‌کنم که اقتباس، حلقه مفقوده و گمشده سینمای ماست. سینمای ایران اگر می‌خواهد در مسیر پرفراز و نشیبی که تا به امروز طی کرده است موفق باشد، به دلیل التهاب‌های درونی بدون توجه به اقتباس نمی‌تواند کار خاصی انجام دهد و این کار مستلزم رابطه اهالی سینما با اهالی کتاب است؛ البته منظور من از اقتباس یک برداشت خلاقانه است و نه یک انتقال ساده. ما برای این حوزه نیز یک برنامه جامع و کامل تدارک دیده‌ایم تا بتوانیم مبحث اقتباس را نیز با دوستان نویسنده، فیلمنامه‌نویس و کارگردان جلو ببریم. به نظر من یک اقتباس خلاقانه از یک اثر ادبی به مراتب از استفاده از یک فیلمنامه اورجینال سخت‌تر، تخصصی‌تر و تکنیکی‌تر است؛ به همین دلیل باید وارد گفت‌گوهای دائمی شویم و ظرفیتی را برای آن ایجاد کنیم. من این قول را به شما می‌دهم که در دو، سه سال آینده اخبار بهتری را از این حوزه خواهید شنید و اتفاقات بسیار ارزشمندی رخ خواهد داد.