به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) آیین اختتامیه نخستین دوره مسابقه «آینده نشر کاغذی» عصر امروز چهارشنبه(18 بهمن‌ماه) با حضور مجید غلامی‌جلیسه؛ مدیرعامل موسسه خانه‌کتاب، نصرالله حدادی؛ نویسنده و پژوهشگر، محمود آموزگار؛ رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، مصطفی رحماندوست؛ شاعر و نویسنده حوزه کودک و نوجوان، حسین پاکدل؛ نویسنده و کارگردان تئاتر و زهره حسین‌زادگان از اعضای مجموعه انتشارات ققنوس در تالار استاد شهناز خانه‌هنرمندان ایران برگزار شد.
جلیسه در این مراسم با اشاره به تاریخچه نشر کتاب در ایران و دنیا گفت: با توجه به سابقه و تاریخچه نشر کتاب در دنیا و ایران شاهد فراز ونشیب‌های قابل توجهی هستیم. در برهه‌های مختلف، بشر تلاش کرده تا دسترسی به کتاب را آسان کند زمانی از طریق استنساخ و به همت کاتبان این دسترسی امکان‌پذیر می‌شد؛ بنابراین ربع رشیدی‌ها، تشکیل شد و کاتبان در نقاط مختلف ایران یا دنیا از طریق کتابت ارتزاق و علاوه بر این دانش را منتقل می‌کردند.
مدیرعامل موسسه خانه‌کتاب ادامه داد: بشر در قرون اولیه بعد از اسلام و یا حتی پیش از آن، همیشه به این موضوع فکر می‌کرد که ادامه کتابت برای انتقال دانش کار دشواری است؛ بنابراین به فکر تجربه شیوه‌های جدید افتاد. چینی‌ها تلاش کردند تا صنعت نشر را ابداع کنند، کره‌ای‌ها نیز در این زمینه رقیب چینی‌ها بودند و 85 سال قبل از انتشار انجیل گوتنبرگ نخستین کتاب با روش نوین به چاپ رسید.
جلیسه افزود: سال 1450 میلادی گوتنبرگ صنعت نشر را به شکل نوین ابداع کرد و اتفاقات فوق‌العاده‌ای در اروپا در عرصه این صنعت ایجاد شد و عملا بشر در مرحله جدیدی از جریان انتقال علم و دانش قرار گرفت. بشر بعد از این رویداد سعی می‌کند زمان و هزینه دسترسی به کتاب را کاهش دهد. چاپ گوتنبرگی به اعتقاد بسیاری از جامعه‌شناسان رنسانس واقعی بود.
این فعال حوزه فرهنگ با اشاره به تاریخ چاپ در ایران گفت: نخستین بار سال 1638 میلادی در جلفای اصفهان توسط ارامنه صاحب چاپ می‌شویم. البته «ساقموس» به‌عنوان نخستین کتابی که در ایران منتشر شده به زبان ارمنی است. دوسال انتشار این کتاب زمان برد چراکه تجربه قبلی وجود نداشت. یک نسخه از این کتاب در موزه و ادرین انگلستان نگهداری می‌شود و کپی آن در موزه وانگ جلفاست.
جلیسه با اشاره به ادامه فعالیت ایرانی‌ها در حوزه نشر کتاب افزود: هرچند تلاش‌های فراوانی برای ادامه چاپ کتاب در ایران انجام شد اما چراغ صنعت چاپ در ایران خاموش شد تا اینکه عباس میرزا تصمیم گرفت صنعت چاپ را رونق دهد بنابراین میرزا صالح شیرازی را برای ادامه تحصیل به خارج اعزام می‌کند. همزمان عباس‌میرزا در جریان جنگ با روسیه دستگاه چاپ را وارد تبریز و نخستین کتاب یعنی «رساله جهادیه» را سال 1233 قمری، بیش از 200 سال پیش در این شهر منتشر می‌کند.
مدیرعامل موسسه خانه‌کتاب افزود: برای انس با کتاب چاپی از کتاب خطی زمان نیاز بود که البته مقاومت زیادی وجود داشت. اما بعد از مشروطه چاپ و انتشار اوج می‌گیرد کتابفروشی‌ها، چاپخانه‌ها، قرائت‌خانه‌ها و انتشارات زیادی تاسیس و در نهایت پذیرفته می‌شود که از کتاب خطی به نسخه چاپی برسیم.
جلیسه در ادامه تشریح چاپ کتاب در ایران گفت: با نگاه به تاریخ 200 ساله چاپ کتاب در ایران شاهد گسترش کتاب و کتابخوانی هستیم. سال 1993 پیتر جیمز رمان خود «میزبان» را در قالب 2 فلاپی منتشر می‌کند در حالی‌که بسیاری از روزنامه‌نگاران این حرکت جیمز را به تمسخر می‌گیرند. با سرعت شگفت‌انگیزی صنعت کتاب دیجیتال و صوتی به‌صورت قابل توجهی متحول شد به‌طوری که مخاطبان با همراه‌داشتن یک تلفن هوشمند می‌توانند کتاب مطالعه کنند. پیترجیمز معتقد بود اصلا بعید نیست که کتاب الکترونیک بتواند جای خود را باز کند و قطعا زمانی که لذت مطالعه کتاب در شکل الکترونیک برای مخاطب ایجاد شود شک نکنید که مردم کتاب الکترونیک هم می‌خوانند.
مدیرعامل موسسه خانه‌کتاب گفت: ناگزیر هستیم از استفاده از تکنولوژی که متحول شده است. تاریخچه کوتاه همین نکته را گوشزد می‌کند؛ به‌عبارت دیگر همان‌طور که روزی از نسخه استنساخ به چاپی رسیدیم و قطعا روزی از نسخه چاپی به نسخه الکترونیک خواهیم رسید. تصور نکنید که این اتفاق نخواهد افتاد علاوه بر ایران در دنیا دو جبهه چاپ کاغذی و الکترونیک وجود دارد و عده‌ای هستند که در مقابل نشر کتاب الکترونیک مقاومت می‌کنند و معتقدند که کتاب چاپی هیچ‌گاه تمام نخواهد شد.
جلیسه ادامه داد: من هم معتقدم که هیچ زمانی کتاب چاپی به پایان نخواهد رسید؛ اما شک نکنید که در کنار کتاب چاپی کتاب الکترونیک قطعا توسعه و قطعا غلبه پیدا می‌کند؛ اما این جریان در طول زمان اتفاق می‌افتد و قطعا این زمان از آنچه تصور می‌کنیم کوتاه‌تر است. ناگزیریم که این واقعیت را بپذیریم هرچند که علاقه و لذت نسبت به مطالعه کتاب چاپی در نهاد همه ما وجود دارد. به‌نظر می‌رسد دیری نخواهد پایید که لذت مطالعه کتاب الکترونیک چشیدنی خواهد شد.
این چهره فرهنگی با تاکید بر لزوم برنامه‌ریزی برای توسعه نشر الکترونیک گفت: برای توسعه نشر الکترونیک باید برنامه داشته باشیم، ناشر بزرگی مانند ققنوس این موضوع را مطرح کرده و از پیشقراولان نشر کتاب چاپی و الکترونیک است. برای جلب توجه بسیاری از ناشران به لزوم ورود به حوزه نشر الکترونیک باید تلاش کنیم. باید توجه کنیم که دچار تب دیجیتال نشویم؛ به‌عبارت دیگر احساس نکنیم که همه کتاب‌های چاپی در قالب الکترونیک منتشر شود و باید در سریعترین زمان به این کار اقدام کنیم. بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا مانند آمریکا و اروپا در کنار کتاب‌های کاغذی نشر الکترونیک وجود دارد و البته بسیاری از ناشران بزرگ کشور ما نیز با اعتقاد راسخ نشر کتاب چاپی را دنبال می‌کنند اما در کنار آن فضای جدید را نیز تجربه می‌کنند.
جلیسه با اشاره به تاثیر منفی حرکت ناشران در حوزه نشر الکترونیک ادامه داد: باکمال تاسف برخی ناشران بی‌توجه به استانداردها و شیوه‌های قابل قبول به بیراهه رفته‌اند. تاکید دارم که ناشران به تجربیات قابل توجه داخلی و خارجی توجه کنند و سعی کنیم تا لذت مطالعه از طریق کتاب‌های الکترونیک و صوتی را به مخاطبان منتقل کنیم. در غیر اینصورت بی‌تردید کتاب الکترونیک مشتاق و علاقه‌مند نخواهد یافت و در عین حال به ضد تبلیغ خود تبدیل خواهد شد.
چهارشنبه ۱۸ بهمن ۱۳۹۶ - ۱۹:۴۶
نظرات