وی درباره پیشینه و زمینه این آسیب‌ها یادآور شد: تمام ناشران فعال و حرفه‌ای در صنعت نشر در پروسه کاری خود حدود 30 درصد کتاب‌هایشان خوش فروش می‌شود؛ یعنی کتاب‌هایی هستند که ناشر و نویسنده می‌توانند روی بار مالی آن‌ها حساب باز کنند. همچنین این کتاب‌ها یک چرخه اقتصادی به وجود می‌آورند که ناشر آن‌ها را به عنوان فرصتی برای توسعه فعالیت خویش و پیشبرد صنعت نشر در شرایط بهتر به حساب می‌آورد.
حسن‌پور در ادامه افزود: افزوده مالی که این کتاب‌ها با خود دارند؛ به قلم‌های نو و جدید فرصت ارزشمندی می‌دهد تا پویاتر و تولید محتوای بیشتری داشته باشند. در واقع با خوش‌فروش شدن یک کتاب ناشران به فرهنگ سازی جامعه می پردازند. نویسندگان و مترجمان جدید انگیزه کار و فعالیتشان بالا می‌رود و در نتیجه چرخه نشر در این شرایط وضعیت مطلوب‌تری را پیدا می‌کند.
به گفته حسن‌پور هر چیزی که باعث شود یک ناشر نتواند فعالیتش را توسعه دهد و یا نتواند عرصه را برای نویسندگان و تالیف کتاب‌هایشان باز بگذارد، فرهنگ‌سازی در جامعه را مختل می‌کند و فرهنگ مکتوب را از بین می‌‌برد.
وی افزود: توسعه کتاب‌های تقلبی در بازار باعث شده که آمار تالیف در کشور کاهش پیدا کند و این عامل در سوق پیدا کردن هرچه بیشتر ناشران به سمت کتاب‌های ترجمه‌ای اثرگذار بوده است. اگرچه معضل کتاب‌های تقلبی، گریبان‌گیر کتاب‌های ترجمه‌ای نیز شده است و در حال حاضر شاهد نمونه های تقلبی زیادی از ترجمه‌ها هستیم.
مدیر انتشارات آریابان ضمن بیان اینکه در دهه اخیر تعداد نویسندگانی که داخل کتاب‌هایشان تولید محتوا جدید کرده‌اند به نسبت دهه‌های گذشته بسیار کاهش یافته است و شمار این نویسندگان اندک است، اظهار کرد: بدون تعارف باید بپذیریم که متاسفانه در دهه‌های اخیر شاهد تولد قلم‌های متنوع و قوی در حوزه تولید کتاب نبوده‌ایم. کتاب‌ها زیاد شده‌اند اما نویسندگان روز به روز محدودتر می‌شوند و قلم‌ها تکراری‌تر می‌شود.
این نویسنده با اشاره به تاثیر‌پذیری رسانه‌ها از افزایش کتاب‌های تقلبی خاطر نشان کرد: فرهنگ مکتوب ما دچار معضلاتی شده است که ناخود آگاه بر روی رسانه‌هایی که اطلاعات آن‌ها بر مبنای کتاب‌هاست نیز تاثیر بسیار منفی گذاشته است و این رسانه‌ها هم دچار تکرار شده‌اند.
متقلبان نشر؛ زالوهای فرهنگی یک کشور
عضو هیات مدیره اتحادیه ناشران و کتابفروشان استان تهران درباره آینده‌ای که برای فرهنگ یک کشور در اثر مواجه با معضل تکثیر غیرقانونی کتاب قابل تصور است، تاکید کرد: سارقان کتاب به‌طبع سراغ کتاب‌هایی می‌روند که خوش‌فروش هستند و با قاچاق آن‌ها مانند یک زالو خون شریان اصلی فرهنگ یک مملکت را می‌آشامند؛ این شریان در بدنه ناشران جای دارد و پویایی حیات یک ناشر به آن وابسته است. چاپ و تکثیر غیرقانونی کتاب نه تنها به صنعت نشر آسیب جدی وارد می‌آورد؛ بلکه عمیق‌ترین آسیب‌ها را به فرهنگ و تولید محتوای کشور وارد می‌کند؛ چنانکه امروز شاهد این وضعیت هستیم.
وی خاطر نشان‌کرد: وقتی تولید محتوا در یک فرهنگ قطع شود ،خوانندگان به کتاب‌های ترجمه روی می‌آورند و اینجاست که فرهنگ جوامعِ دیگر به جامعه رسوخ می‌کند؛ در حالیکه امکان رشد و پرورش فرهنگ داخلی خودمان از بین می‌رود.
حسن‌پور داشتن عزمی راسخ را اصلی‌ترین راه برای مبارزه با چاپ و تکثیر غیرقانونی کتاب دانست و گفت: برای رفع این مساله باید اراده داشت و هر فردی که در فرهنگ کشورمان نقش دارد باید بخواهد تا با این پدیده مبارزه کند. خوشبختانه با پیگیری‌هایی که در سال‌های اخیر از سوی اتحادیه ناشران با همکاری‌های جدی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صورت گرفت، به اتفاقات ثمربخشی دست یافتیم تا جایی که نیروی انتظامی و قوه قضاییه هم برای برخورد با خاطیان اعلام آمادگی کردند.
مردم عاشق کشی نکنند
این ناشر ضمن اشاره به بی‌اطلاعی مردم از آسیب کتاب‌های تقلبی بر ناشران و نویسندگان یادآور شد: مردمی که به تهیه کتاب‌های تقلبی می‌پردازند، در درجه اول نمی‌دانند کتابی را که تهیه کرده‌اند تقلبی است و دوم اینکه آگاهی کافی از آسیبی که این معضل به نویسندگان مورد علاقه خود می‌زنند، ندارند. در حقیقت قلم نویسندگان در اثر پدیده چاپ غیرقانونی از صحنه حذف می‌شود و خرید کتاب‌های تقلبی به هر میزانی که باشد به همان میزان ضرر را برای ناشر و نویسنده آن کتاب به همراه دارد در نتیجه ناشران از انتشار و چاپ مجدد کتاب منصرف می‌شوند و نویسندگان با وجود اینکه تالیف کتاب بار مالی کافی ندارد، انگیزه خود را برای تالیف کتاب جدید از دست می‌دهند.
وی افزود: از سوی دیگر در سال‌های اخیر شکل جدیدی برای عرضه کتاب‌های قاچاق و تقلبی ایجاد شده است که متاسفانه این اتفاق از سوی برخی استادان در دانشگاه‌ها رخ داده است. آن‌ها دانشجویان خود را به کپی کردن کتاب‌های درسی و یا بخشی از آن ترغیب می‌کنند و این امر هم به نوبه خود قاچاق کتاب محسوب می‌شود.
نویسنده «حکومت مردم» همچنین درباره برخی افراد که در مقام ناشر به رونویسی کتاب و تولید کتاب‌های تقلبی می‌پردازند، اظهار کرد: در حال حاضر ناشرنماهایی هستند که دقیقا مشابه یک کتاب را رونویسی می‌کنند و سپس به انتشار آن می‌پردازند. این امر به صورت وحشتناکی در حوزه کتاب‌های عمومی، دانشگاهی و علوم دینی رخ داده است و نویسندگان و ناشران این حوزه‌ها صدمه بسیاری از این جریان خورده‌اند.
نمایشگاه‌های محلی جولانگاه کتاب‌های تقلبی
عضو هیات مدیره اتحادیه ناشران و کتابفروشان استان تهران، نمایشگاه‌های محلی را عرصه‌ای برای فعالیت متخلفان کتاب‌های تقلبی و قاچاق آن دانست و دراین‌باره خاطر نشان کرد: نخستین ایراد اصلی این نمایشگاهها این است که نباید در دانشگاه‌ها، پارک‌ها و در مکان‌های عمومی مانند مترو و... برگزار شوند. دومین مشکل؛ ارائه کتاب‌های تقلبی در این به اصطلاح نمایشگاهها است که معمولا با تخفیف‌های بالا ارائه می‌شود. این رویه در واقع آسیب جدی را به ناشران و نویسندگان می‌زند.
پز ترویج فرهنگ با کتاب‌های تقلبی
حسن‌پور در این‌باره گفت: کتاب‌های اصلی که از سوی ناشران به کتاب فروشی‌ها می‌روند، دارای سقف تخفیف محدودی‌‌اند اما کتاب‌هایی که در این نمایشگاهها به صورت عیان به فروش می‌رسند، تخفیف‌های بسیاری دارند. این مساله گواه آن است که کتاب از سوی ناشر روی میز این نمایشگاهها قرار نگرفته است و کتاب‌ها همگی تقلبی هستند. جالب آنکه افراد و سازمان‌هایی که مجوز برپایی نمایشگاه‌های دانشگاهی و مکان‌های عمومی را صادر کرده‌اند؛ پز ترویج کتاب‌خوانی هم می‌دهند.
وی به شکافی که نمایشگاه‌های محلی در فعالیت ناشران با کتابفروشان ایجاد می‌کند، اشاره کرد و یادآور شد: برگزاری این نمایشگاهها نه تنها در کار ناشران اختلال ایجاد می‌کند؛ بلکه کتابفروشیها را هم دچار مشکل می‌کند؛ به طوری‌که با خرید هر کتاب از این نمایشگاهها، ضرری به ناشر، نویسنده و کتابفروشان وارد می‌آید.
این نویسنده گفت: مردم باید آگاه شوند؛ همچنین بسیاری از معاونت‌های فرهنگی شهرداری‌ها باید بدانند که متولی برپایی نمایشگاه‌های کتاب، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و این ارگان‌ها نباید در این امر دخالت کنند. این نمایشگاهها باید نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را داشته باشند که متاسقانه این گونه نیست. در نتیجه با افزایش بحث کتاب‌های تقلبی، ناشرانی که به اصالت کار اعتقاد داشتند کم‌کارتر می‌شوند.
وی درباره جایگاه اصلی فروش کتاب‌ها افزود: کتاب باید در کتابفروشیها به فروش برسد. ای‌کاش استادان دانشگاه‌ها و متولیان برگزاری این نمایشگاهها نسبت به این امر آگاهی لازم را کسب کنند؛ چرا که کتابفروشی یک نهاد رسمی است که می‌توان در صورت تخلف، آن را مورد بازخواست قرار داد. این در حالی است که دست قانون از دست‌فروشان و غرفه‌داران نمایشگاهها کوتاه است.
هومان حسن‌پور درباره شرایط مجاز بودن برپایی این نمایشگاهها تاکید کرد: اغلب این نمایشگاهها بدون مجوز از معاونت فرهنگی وزارت ارشاد اسلامی بر پا می‌شوند. برگزاری این نمایشگاهها زمانی مجاز است که از سوی ناشران اصلی به فروش برسد و کتاب‌های اصلی روی میز غرفه‌داران قرار بگیرد. در این شرایط بار مالی مناسبی هم برای ناشران و نویسندگان به وجود می‌آید.
اتفاقات خوبی در پیش است
حسن‌پور در پایان با اشاره به هماهنگی بین اتحادیه‌ها و وزارت خانه و شهرداری‌ها برای رفع این معضل گفت: باید بین وزارت‌خانه‌ها و شهرداری‌ها یک عزم جدی به وجود بیایید که خوشبختانه در حال به وجود آمدن است و در آینده‌ای نزدیک نظارت‌هایی در این خصوص اعمال می‌شود.
وی در ادامه افزود: باید با اطلاع‌رسانی‌های مستمر و درست، مردم را به خرید کتاب‌های اصلی تشویق کرد. رجوع به کتابفروشی‌هایی که دارای اصالت کاری هستند از اصلی‌ترین راه‌های اطمینان مردم در خرید کتاب‌های اصلی است.
به گفته این نویسنده مردم باید بدانند با خرید کتاب‌های تخفیفی و تقلبی نمایشگاهها و دست‌فروش‌ها، نویسندگان محبوب خود را از شغلشان منصرف می‌کنند و در حال حاضر کوچ متخلفان از چاپ دیجیتال و افست و کتاب‌های تقلبی به کتاب‌سازی درواقع نوعی احساس خطر است که این متخلفان از سوی اتحادیه و اجرا قوانین احساس می‌کنند و نشانه مثبتی برای رفع این مشکل است.
هومان حسن‌پور راه حل اصلی را درخصوص برپایی نمایشگاه‌های محلی، عرضه صحیح کتاب‌ها دانست و در این‌باره تاکید کرد: باید عرضه کتاب‌ها محدود و قانونمند باشد؛ یعنی کتاب باید در کتابفروشی و یا در نمایشگاه‌هایی که با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و متولی صنفی و متولی فرهنگی کشور برپا شده‌اند عرضه شود.
این فعال در عرصه نشر درباره وظیفه ناشران برای پیگیری قانونی متخلفان کتاب‌های تقلبی خاطر نشان کرد: ناشران باید با عرضه شکایتشان از انتشاردهندگان کتاب‌های تقلبی در اتحادیه و دادن وکالت به اتحادیه، خواهان پیگیری این مساله باشند. اگر همه برای رفع این مشکل دست به دست یکدیگر دهند، کتاب از بین نمی‌رود اما اگر اتحاد نداشته باشند، باز هم کتاب از بین نمی‌رود چیزی که از بین می‌رود فرهنگ و قلم نویسندگان است.
نظر شما