بسیاری از مفسران، شأن نزول آیه ۲۰۷ سوره بقره: «وَ مِنَ النَّاسِ مَن یشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ / و از میان مردم كسی است كه جان خود را برای طلب خشنودی خدا می‌فروشد و خدا نسبت به [این] بندگان مهربان است» را این فداکاری امام علی (ع) در لیلة‌المبیت دانسته‌اند. تاریخ این واقعه، شب اول ماه ربیع‌الاول سال سیزدهم یا چهاردهم بعثت ذکر شده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدباقر انصاری، نویسنده و پژوهشگر حوزه دین به مناسبت این روز در گفتوگو با خبرنگار ایبنا، با اشاره به اینکه لیلة‌المبیت و هجرت پیامبر (ص) از مکه به مدینه در عین ممزوج بودن، دو زاویه از یک ماجرا هستند، بیان کرد: درباره مساله هجرت باید بررسی کرد که چه مسائلی باعث شد رسول‌الله مجبور به هجرت از مکه به مدینه شود و این مجبور شدن به چه معناست. آیا زمینه تبلیغ و ترویج دین اسلام در مدینه بهتر بوده یا دیگر امکان حضور در شهر مکه وجود نداشت؟ پیامبر (ص)، مدت 13 سال با همه فشارها در مکه به تبلیغ دین اسلام اهتمام ورزید و تا جایی که امکان داشت در مقابل مشرکان مقاومت کرد. حتی در مراجعه مردمی که از دیگر شهرها همچون یثرب برای مسلمان شدن به دیدن پیامبر (ص) می‌آمدند، بزرگان یثرب از آن حضرت دعوت کردند که ایشان با حضور و سکونت در این شهر به تبلیغ دین اسلام بپردازند، ولی حضرت محمد (ص) بنا به صلاحدید این پیشنهاد را نپذیرفت.
نویسنده کتاب «واقعه قرآنی غدیر» ادامه داد: در این سال‌ها مردم مکه انواع رفتارها از جمله سه سال تحریم در شعب ابی‌طالب را بر پیامبر (ص) و پیروانش روا داشتند. مسلمانان این سه سال را با ثروت حضرت خدیجه (س) سپری کردند. با درگذشت حضرت ابوطالب عموی پیامبر و حضرت خدیجه (س)، همسر پیامبر، آن حضرت دو حامی بزرگ خود را از دست داد؛ دو رکنی که حضرت محمد (ص) در سایه آنها می‌توانست در مکه بماند. پس از این دو واقعه، خداوند به پیامبر (ص) ندا داد که شهر مکه را ترک کند، اما مشرکان با اطلاع از این موضوع درصدد توطئه برآمدند تا مانع از خروج حضرت از مکه شده و ایشان را به قتل برسانند.
انصاری گفت: در شب لیلة‌المبیت، 40 نفر از 40 قبیله مختلف قریش به‌طو اشتراکی تصمیم به قتل پیامبر (ص) گرفتند که آن حضرت به دستور پروردگار تصمیم گرفت که شخصی را به جای خود در بستر قرار دهد تا بتواند آن شب به‌طور مخفیانه از مکه خارج شود. هیچکس جزء امیرالمومنین (ع) این کار را نپذیرفت؛ حتی با علم به خطرات و عواقب آن. اگر مشرکان متوجه خروج پیامبر (ص) می‌شدند به تعقیب ایشان می‌پرداختند و در خانه هم به راحتی با محاصره، آن حضرت را مورد هجوم قرار داده و به قتل می‌رساندند.
نویسنده کتاب «نامه امام صادق (علیه السلام) به شیعیان» افزود: از این موضوع سه نکته مهم برداشت می‌شود. نخست، وفاداری علی (ع) به پیامبر (ص) به معنای کامل آن است و ما در طول تاریخ توانسته‌ایم بارها به این موضوع مهم استناد کنیم. نکته دوم فداکاری در حد جان است. علی (ع) با آگاهی از عواقب این کار پذیرفت که در بستر پیامبر(ص) بخوابد. موضوع سوم، اوج شجاعت امیرالمومنین (ع) است؛ در بستر خوابیدن و مقابله حضرت علی (ع) با آن 40 مشرک، هر دو با شجاعت منحصربه‌فرد ایشان همراه بود. هجرت پیامبر (ص) و آغاز تاریخ مسلمانان با شجاعت، وفاداری و فداکاری امیرالمومنین (ع) شکل گرفت.
این نویسنده و پژوهشگر حوزه دین و معارف اهل بیت (ع)، با اشاره به تالیف آثاری با محوریت این موضوع در کشور، اظهار کرد: در ضمن کتاب‌هایی که درباره فضایل امیرالمومنین (ع) و یا در کتاب‌های حدیثی، ماجرای لیلة‌المبیت، بارها با جزئیات بیان شده است. می‌توان گفت در اکثر آثاری که به‌طور عام درباره امیرالمومنین (ع) نوشته شده، به این موضوع اشاره شده است.
انصاری گفت: چند اثر پژوهش‌محور نیز به این موضوع پرداخته‌اند که آثاری بسیار مورد اطمینان هستند. در سطح عمومی نیز چند کتاب درباره این موضوع تالیف شده ولی از آنجا که این ماجرا ابعاد مختلف دارد که اکثر مباحث آن نیز با بحث‌های اعتقادی آمیخته شده، هرکدام از این آثار به بعدی از داستان استناد کرده‌اند. جای خالی کتابی روایت‌محور درباره این واقعه احساس می‌شود؛ کتابی که بتواند به‌شکل داستانی و روایی به این موضوع به‌طور خاص و متفاوت بپردازد.
نویسنده کتاب «گزارش لحظه به لحظه از شهادت حضرت زهرا (ع)»، افزود: یکی از مسائلی که در بحث‌های ما با اهل سنت زیاد مطرح می‌شود، همین موضوع جزئیات لیلة‌المبیت است. درباره این مساله هم مانند مساله غدیر، همه کتب اهل‌سنت اعتراف دارند که امیرالمومنین (ع) در آن شب در بستر پیامبر (ص) خوابیده و شکی در این زمینه وجود ندارد و فقط اختلاف‌نظرها در جزئیات است.
این نویسنده و پژوهشگر، بیان کرد: هجرت پیامبر (ص) به‌عنوان آغاز تاریخ مسلمانان، مورد تایید همه است، اما باید تمامی مسلمانان اعم از شیعه و سنی به این موضوع توجه کنند که کلید این نقطه حساس چه کسی بوده است. اگر فدارکاری، وفاداری و شجاع شخص امیرالمومنین (ع) در آن شب نبود، ممکن بود پرونده اسلام، همانجا بسته شود.
نظر شما