مجموعه نمایشنامه خرها ابتدا با مقدمه‌ای از نویسنده درباره دلیل نگارش این نمایشنامه‌ها شروع می‌شود، توفیق الحکیم که دوره‌های سیاسی مختلف مصر را از نزدیک شاهد بوده به گفته خود مکلت مصر در همواره با فریب سیاستمداران و کشورهای خارجی روبه‌رو بوده و هیچگاه نتوانسته است طعم دموکراسی و عدالت اجتماعی را بچشد.
وی در مقدمه کتاب می‌گوید: «شخصی مانند من چه هدفی را از انتشار این کتاب دنبال می‌کند؟ تمام آن چیزی که می‌خواهم این است که نبض زندگی در ملت ما کار سرنوشت‌ساز خود را انجام دهد زیرا زندگی بدون‌اگاهی ارزشی ندارد.» وی در جای دیگر در نقد انقلاب 1952 مصر می‌گوید: «... با گذشت زمان به تدریج برای ما روشن شد که عملی کردن سوسیالیسم در کشور ما به مانند عملی کردن دموکراسی تبدیل شده است و آن‌چه انحراف و جعل دموکراسی قبل از انقلاب می‌دانستیم حالا انحراف و جعل سوسیالیسم با آن برابری می‌کند...»
مجموعه نمایشنامه «خرها» دارای چهار نمایشنامه «خر فکر می‌کند»، «خر می‌نویسد»، «بازار خرها» و «حُصحُصِ عزیز دردانه» است در همه این نمایشنامه‌ها خر به‌عنوان یکی از شخصیت‌های نمایشنامه است که به‌طور مستقیم یا غیر مستقیم در در پیشبرد قصه دخالت دارد.
در نمایشنامه «خر فکر می‌کند»، شروع نمایشنامه مباحثه‌ای بین یک نمایشنامه‌نویس و یک خر است، خر پس از یک مباحثه کوتاه برای اثبات این که فکر می‌کند، شروع به تعریف اتفاقاتی می‌کند که بعد از انتهای آخرین نمایشنامه نویسنده برای شخصیت اصلی داستان وی می‌افتد. (نمایشنامه‌ای که قبلا شخصیت نمایشنامه‌نویس براساس داستان شهرزاد قصه‌گو نوشته است.)
نمایشنامه «خر می‌نویسد» نیز جریان مباحثه دیگری است که پس از آن خر شروع می‌کند برای نمایشنامه‌نویس، نمایشنامه‌ای را تعریف کردن که در آن به نوعی نقد جامعه لیبرال و رفتارهای بورژوایی است.
نمایشنامه سوم «بازار خرها» تصمیم دو فرد بیکار است که کنار بازار خرها نشسته‌اند و تصمیم می‌گیرند، یکی از آن‌ها خود را به جای خر خریداری شده توسط یک کشاورز جا بزند و به‌دنبال سرنوشت خویش برای پیدا کرده لقمه‌ای نان برود و دیگری خر کشاورز را بردارد و به‌دنبال شانس خود برود. این نمایشنامه در سه پرده نوشته شده است.
«حُصحُصِ عزیز دردانه» آخرین نمایشنامه از این مجموعه است. حصحص نام خری است که صاحبش به‌دلیل علاقه بسیار زیادی که به آن دارد، آن را برای آموزش در مدرسهای ثبت‌نام می‌کند، مدرسهای که گرفتار مشکلات مالی است و مدیران ان به‌دنبال پیدا کردن راهی برای در‌آمدزایی هستند.
توفیق الحکیم نمایشنامه‌نویس و رمان‌نویس مصری را پدر نمایشنامه‌نویسی مدرن جهان عرب می‌دانند. وی برنده گردنبد نیل (مدال افتخار) در سال 1975، دارنده نشان درجه یک هنری و دکترای افتخاری از آمادمی هنرهای مصر است. کتاب‌های وی به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی، ایتالیایی، روسی و آلمانی ترجمه شده و برخی از آن‌ها در کشورهای مختلف روی صحنه رفته است.
- - جلاد شهریار بودی! تو کسی بودی که سرهای زنان زیباروی بی‌گناه را از تن جدا می‌کردی!
- بله.
- توحش این پادشاه را ببین! آیا من می‌توانم کاری را بکنم که پادشاه می‌کرد، منی که می‌کویند شیخ غارتگر هستم؟ نگاه کن من با زنان حرمسرایم چگونه با عزت و محبت و ناز رفتار می‌کنم.
- او نیز کشتن را قتل نمی‌نامید!
- چه می‌نامید؟
- پایان گُل آلود.
- گُل آلود.
- بله. پایان لحظه خوشی است که هیچ لحظه‌ای در عمر به زیبایی آن نیست.
(قسمتی از نمایشنامه خر فکر می‌کند)
مجموعه نمایشنامه «خرها» نوشته توفیق الحکیم با ترجمه کریم پور زبید و مرجان محمدی توسط بنگاه ترجمه و نشر پارسه در بهار 1396 با شمارگان 500 نسخه و قیمت 14 هزار تومان روانه بازار کتاب شده است.
نظر شما