به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نشست تخصصی «بایدها و نبایدهای کتاب دفاع مقدس» به پیشنهاد بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس با حضور علیرضا کمری، پژوهشگر و نویسنده دفاع مقدس و محمدرضا سنگری شاعر و نویسنده عرصه دفاع مقدس در محل سرای اهل قلم سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.

این نشست در حالی شروع شد که پیش از این قرار بود امیرخانی، نویسنده و مترجم، به عنوان مجری و کارشناس حضور داشته باشد و دکتر مجید مختاری، نویسنده و محقق دفاع مقدس، دیگر کارشناس از پیش معرفی شده اثر نیز غایب بود.

محمدرضا سنگری در ابتدای بحث این نشست را مجال ارزشمندی برای پرداختن به موضوع کتاب و به‌ویژه کتاب دفاع مقدس دانست و به اهمیت کتاب و انتقال فرهنگ از طریق کتاب اشاره کرد و گفت: علی رغم اینکه پدیده‌های جدید ظاهرا به کتاب تنه می‌زنند اما کتاب همچنان یکه تاز و میدان‌دار است و به نظر می‌رسدکه در آینده هم هیچ چیز نتواند جایگزین کتاب در معنا و مفهوم امروزی آن شود.

این پژوهشگر حوزه دفاع مقدس در ادامه دفاع مقدس را یک قطعه روشن و هدایت‌بخش دانست که با دارا بودن طنین و روح این ارزش را دارد که در زمان خودش متوقف نشود، سپس افزود: دفاع مقدس به عنوان یک میراث عظیم و قابل افتخار نقش ذره پروری دارد و چون روح باید به دوره‌ها و نسل بعدی دمیده شود.

سنگری در ادامه عنوان کرد: ما هنوز نوعی سرگردانی در نامگذاری دفاع مقدس داریم و این خیلی مهم است که ما این رخداد هشت ساله را جنگ، دفاع مقدس یا جنگ تحمیلی بنامیم.

وی ضمن بیان اینکه ما ادبیات دفاع مقدس را بخشی از ادبیات انقلاب می‌دانیم نه در کنار آن، به هستی ادبیات دفاع مقدس پرداخت و اظهار تاسف کرد که در فضا‌های دانشگاهی ما بعضا این ناباوری وجود دارد که ما ادبیاتی به اسم ادبیات دفاع مقدس یا انقلاب نداریم.

این پژوهشگر دفاع مقدس ادامه داد: این نقد بر ماست که در زمینه ادبیات انقلاب و دفاع مقدس و در حوزه نظریه‌پردازی و تئوریزه کردن آن کاری نکرده‌ایم.

این کارشناس نشست افزود: لازم است صاحب‌نظران و اندیشه‌وران، عناصر هویت‌بخش انقلاب و دفاع مقدس را از منابع استخراج کنند و وجوه اشتراک، افتراق و متمایزکننده آن با ادبیات گذشته شوند زیرا اگر ما از این ادبیات بگذریم خدا از ما نخواهد گذشت.

سنگری با اشاره به ارزش‌های دفاع مقدس گفت: اگر اثری فاقد این ارزش‌ها باشد نمی‌تواند ذیل عنوان ادبیات دفاع مقدس قرار گیرد و با تکرار سخن مشهور شهید خرازی که جنگ را درست بنویسید نه درشت؛ گفت: از آفت‌های این حوزه این است که بعضی کسانی که جنگ را نزیسته و عمق آن را درک نکرده‌اند، اثری تولید می‌کنند که تصویر درستی از جنگ به ما نشان نمی‌دهد.

وی در پایان سخنانش افزود: من نگران این هستم که اگر نام دفاع مقدس جنگ شود دیگر چیزی به عنوان ارزش باقی نخواهد ماند.

مساله نقد در ادبیات دفاع مقدس قابل نقد است

علیرضا کمری قبل از ورود به موضوع بحث رو به اصحاب رسانه و خبرنگاران این نکته را متذکر شد که سرعت نقل سبب فدا شدن صحت نقل نشود و آن طور نشود که بعدا که اخبار را می‌بینم باعث تعجب شود.

وی گفت: صحبت در مورد بایدها و نبایدهای یک چیز، عنوان آن را ممیزانه و مشکوک نشان می‌دهد مثل این است که بخواهیم حکم به روا یا ناروا بودن چیزی بدهیم که خود بنده خیلی با این نوع و نحوه نگاه بایدی و نبایدی به مساله نیستم و این‌طور نیست که ما اینجا بخواهیم حکم بدهیم که چه بشود یا چه نشود.

کمری با بیان اینکه سخن دستوری و تحکمی در مقولات این‌چنینی خیلی بسزا و وارد نیست، اضافه کرد: شاید یکی از بایدها این است که کمتر از باید استفاده کنیم و یکی از شایست‌ها این است که بیشتر روی این مساله دقت و مراقبت کنیم.

وی ضمن تعریف کوتاه و ساده‌ای از دفاع مقدس، گفت: زبان گفتار و نوشتار جنگ، علمی و استدلالی نیست چون با عواطف و احساسات سرشته است، ادبیات یک وقوع زبانی است و در زبان تحقق پیدا  می‌کند.

این نویسنده و پژوهشگر دفاع مقدس گفت: بنده به این قائلم که ادبیات جنگ و ادبیات دفاع مقدس یکی نیست هرچند که قرائت‌ها و مشابهت‌هایی دارد. دفاع مقدس یک خوانش خاصی از جنگ را اظهار می‌کند و مقبول و موجه می‌داند و یک نوع ادبیات تبلیغی و تبلیغاتی است، اگر تبلیغ و اعتقاد را از ادبیات دفاع مقدس بگیرید، خیلی چیزها را از آن گرفته‌اید چون اینها ویژگی‌ها و مشخصات دفاع مقدس است.

کمری بیان کرد: ناشران ما عمدتا و غالبا در حوزه دفاع مقدس فقط چاپچی و موزع نیستند و در تولید و فرایند تکوین متن دخالت دارند و بعضا فعلیت و فاعلیت تام دارند. از مشکل‌ها و گرفتاری‌ها که ممکن است در شکل‌گیری ماهیت و متن ادبیات دفاع مقدس به‌وجود آید، نبود ارتباط موثر و اندام‌وار بین مجموعه‌های مختلف در این حوزه است و تاکید کرد نه به این معنا که همه تحت امر یک نفر قرار گیرند.

نویسنده و پژوهشگر عرصه دفاع مقدس در ادامه گفت: مساله نقد در ادبیات جنگ قابل نقد است، چون کم نیستند حرف‌های شبه نقد که مبنا و مسیر دقیق  علمی و روشمند ندارند و گاه می‌بینیم در این نقدها مسائلی مطرح می‌شود که ربطی به حوزه نقد ندارد.

کمری در پایان در زمینه تحقیقات و مطالعات ادبی در حوزه از نبود یک سامانه جامع علمی-اطلاعاتی که انباشت آمار و اطلاعات این حوزه در آن جمع باشد اظهار تاسف کرد و گفت: جای خالی آن کاملا احساس می‌شود.