خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- عباس مخبر، مترجم و اسطوره‌شناس: چندی پیش کتاب «امر روزمره در جامعه پسا انقلابی» نوشته عباس کاظمی را مطالعه کردم. اثر جدید کاظمی حالت کلیشه‌ای کتاب‌های جامعه‌شناسی را ندارد و بسیار زنده است. از سوی دیگر از معدود آثاری است که به دور از نظر‌پردازی‌های صرف نگاه جامعه‌شناختی به جامعه ایران پس از انقلاب اسلامی و مسایل آن داشته است.

مولف در این کتاب نگاهی به این موضوع داشته که چگونه جامعه پس از انقلاب از جامعه آرمانی به مصرفی تبدیل می‌شود و ما چگونه در زندگی روزمره غرق و گرفتار می‌شویم. کاظمی در این کتاب از مثال‌های عینی و خوبی برای تفهیم این موضوع استفاده کرده است.

نویسنده در بخش نخست کتاب، مباحث نظری مربوط به اشیا را مطرح کرده و زندگی روزمره را از خلال رابطه­ امر مادی و امر غیر مادی بررسی می‌­کند. سپس وارد زندگی فرهنگی کالاها می‌‌شود و اشیاء را به لحاظ فرهنگی نشانه‌گذاری می­‌کند.

در بخش دوم کتاب کاظمی با کمک اشیا به نشان دادن کلیت فرهنگی جامعه در دهه 60 می‌‌پردازد. در هر قسمت با استفاده از یک شی روزمرگی‌­ها و نقش شی در زندگی افراد جامعه به تصویر کشیده می‌­شود. به طور مثال در قسمت اول از پیکان که در تمام وجوه زندگی افراد جامعه حضور دارد استفاده شده و از «وحدت پیکانی، اخلاق پیکانی و هویت پیکانی و چیزی که وضعیت اقتصادی جامعه را نمایان می‌­ساخت» سخن می‌­گوید.



صف، روزمرگی‌ه­ایی که مردم دهه 60 با آن عجین شده بودند و به تجربه­ همیشگی شان بدل شده بود، یکی دیگر از این مثال‌هاست. یکی دیگر از موضوعاتی که نویسنده درباره آن سخن گفته دیوار، دیوارنگاری‌­ها و بازآفرینی آرمان‌­ها و ایدئولوژی‌ها روی دیوار است. کاظمی در ادامه مباحثش با ویدئو مسائلی چون اوقات فراغت، شرایط جامعه جنگ زده، و متصل شدن به گذشته‌­ای که دیگر وجود نداشت و چگونگی تلاش مردم برای فرار از «نگاه مسلط» را نشان می‌‌دهد و در پایان هم بحث شلوارهای جین و کراوات را مطرح می­‌کند، کراوات نیز به‌عنوان شی تزیینی مرزهای مختلفی را میان طبقات و گروه‌ها ایجاد می‌­کند و مولف در این کتاب نگاهی به مخالفات و موافقان این موضوع دارد.

در فصل سوم کتاب کاظمی جامعه پسا انقلاب را به تصویر می‌­کشد یعنی جامعه پسا انقلابی که به یک جامعه­ مصرف‌­گرا تبدیل شده است و نویسنده سیر تحولات یک جامعه­ انقلابی که به یک جامعه­ مصرفی رسیده است را شرح می‌­دهد و از پیامدهای آن سخن می­‌گوید که رابطه­ فرد با بدن تغییر می‌­کند.

نویسنده از خلال فیلم‌­های فرهادی به‌ویژه جدایی نادر از سیمین که بازنمایی واقعیت­‌های پنهان جامعه است این واقعیت­‌ها را برای مخاطب تفسیر می‌­کند که جامعه اکنون ما جامعه‌ای ست که از جدایی­‌ها و عدم توانایی در برقراری ارتباط رنج می‌­برد و نهاد خانواده‌­ای که سرشار از تناقضات شده است و فرد در جامعه پشتوانه‌­ای ندارد.
 
یکی دیگر از مقولاتی که در کتاب به آن اشاره شده مقوله شادی و ایدئولوژیک شدن آن در زندگی پسا انقلابی ایرانی‌­هاست که شادی را در زندگی آن­ها کمرنگ و رضایت را کاهش داده است و نویسنده برای رهایی از این ایدئولوژی شدن، غیر دولتی کردن شادی و مقوله­‌های دیگر را مطرح می‌­کند.
 
در بخش دیگر، کاظمی از کنکور و ایدئولوژی آن در سیاست و منطق ایدئولوژیک خودکنکور سخن می­‌گوید. علاوه بر این­‌ها وی نمایشی شدن زندگی افراد را نشان می‌­دهد که این نمایشی شدن طبقات مرفه به طبقات متوسط نیز سرایت کرده و فساد فرهنگی- علمی را در کنار فساد اقتصادی طبقه مرفه با خود به­ همراه دارد.
 
در نگاه کلی می‌توان گفت که کتاب «امر روزمره در جامعه پسا انقلابی» به دلیل اینکه همه ما پس از انقلاب اسلامی با مصادیق آن زندگی کردیم، می‌تواند اثری جذاب و قابل توجه باشد. کتابی که سعی کرده از کلیشه‌های سنتی جامعه‌شناسی فاصله بگیرد و نگاه جدید و انتقادی به زندگ روزمره داشته باشد.