به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست «بررسی مجموعه مطالعات طرح کتابخوان» چهارشنبه (27 بهمن‌ماه) با حضور علیرضا مختارپور، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های کشور، اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها، مدیران و همکاران نهاد، صاحب‌نظران، دانش‌پژوهان علاقه‌مند به حوزه ترویج کتابخوانی در دانشکده مدیریت دانشگاه تهران برگزار شد.

علیرضا مختارپور در این نشست ضمن قدردانی از استادان دانشکده مدیریت دانشگاه تهران و معاونت برنامه‌ریزی نهاد برای ترتیب‌دادن این مراسم طی سخنانی گفت: اجرایی شدن طرح‌های فرهنگی مانند نشست‌های کتابخوان، ابعاد مختلفی و به تبع آن اثرگذاری متفاوتی خواهد داشت؛ پژوهش‌های ارائه‌شده و ارزیابی نتایج اجرای طرح «کتابخوان»، کاری بسیار دقیق و لازم است که از سویی عامل ارتقاء کیفی و از سوی دیگر ضامن استمرار این گونه طرح‌ها خواهد بود.

وی با اشاره به اجرا شدن طرح‌های مختلف کتابخوانی از سوی دستگاه‌های مختلف فرهنگی افزود: در این دو سه سال اخیر طرح‌های موثری در حوزه ترویج کتابخوانی اجرا شده؛ مانند برگزاری جشنواره روستا‌های دوستدار کتاب و پایتخت کتاب ایران. یکی از پژوهش‌های لازم و مفید این است که بررسی کنیم و ببینیم که آیا بازه سال 93 تا 96 در مقایسه با بازه سال 91 تا 93 توجه به موضوع کتاب و کتابخوانی در فضای رسانه‌ای جامعه چه تغییری پیدا کرده است. به عبارت دیگر بررسی کنیم که آیا گفتمان کتابخوانی در جامعه بیشتر شده است یا کمتر؟ این موضوع می‌تواند موضوع مهمی برای پژوهش در این حوزه باشد.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با اشاره به اهداف طرح نشست‌های کتابخوان عنوان کرد: در سال‌های اخیر با گسترش اشتغال به فضای مجازی، سطح بیان و نوشتار افراد ضعیف و یا تخریب شده است. مثلا به دلیل اینکه افراد در گوشی‌های هوشمند خود با زبان استعاری و یا نمادین می‌نویسند، این موضوع بر نوشتن فارسی و حتی بر گفتار ما تاثیر گذاشته و آن را ضعیف کرده است. به طوری که استفاده از اصطلاحات نامربوط بسیار گسترش یافته است.

وی افزود: نکته‌ای که در این میان مورد توجه ما بوده این است که آیا اجرای طرح کتابخوان طی دو سال گذشته توانسته توجه به سخن‌گفتن و یا از یک کتاب گفتن به شکل درست، صحیح و ادبی را ترویج کند یا نه؟ اگر توانسته این موضوع را ترویج کند موفق بوده و باید طی پژوهش‌های لازم عیب‌های آن نیز برطرف شود.

مختارپور با اشاره به نتیجه تحقیقات صورت گرفته از سوی سازمان عالی فضای مجازی و سایر دستگاه‌های مربوطه گفت: براساس این تحقیقات مشخص شده که بیشترین کانال‌ها و شبکه‌های اجتماعی مربوط به موضوعات سرگرمی است که گاهی با تکرار و تکثیر بی‌منطق لطیفه‌ها، شایعات و تصاویر همراه می‌شود. اما از سوی دیگر اگر ساعات برگزاری تمام نشست‌های کتابخوان در طول این دو سال را به نسبت افرادی که مخاطب این نشست‌ها بودند، می‌توانیم محاسبه کنیم که چند ساعت، «کتاب» موضوع گفتگوی مستقیم و رو در رو میان معرفی‌کننده و شرکت‌کننده در این نشست بوده است.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با اشاره به برگزاری طرح «کتابخوان کتابخانه‌ای» در سال جاری گفت: ما به کتابخانه‌ها پیشنهاد دادیم تا این نشست‌ها را حتی با حضور 6 نفر از اعضای هر کتابخانه به صورت جمع‌خوانی برگزار کنند، آنگونه که در بسیاری از کشورها مرسوم و معمول است. بر این اساس می‌بینیم که تنها معرفی یک کتاب هدف ما از اجرای این طرح نبوده و ایجاد و گسترش ارتباط حقیقی افراد با هم، به دور از ارتباطات مجازی، از دیگر اهداف ما بوده است.

وی در ادامه به برخی تأثیرات اجرای طرح‌های ترویجی که معمولاً قابل مشاهده و ارزیابی نیستند اشاره کرد و گفت: طبیعتاً در این حوزه تأثیراتی وجود دارد که به راحتی قابل پژوهش نیستند. به طوری که اگر هر کدام از  طرح‌هایی که دستگاه‌ها اجرا می‌کنند باعث شود تا فردی کتابی را در قفسه کتابخانه منزل خود بردارد و مطالعه کند، این نتیجه قابل ارزیابی نیست، چراکه این تأثیر نه با خرید کتاب و نه با امانت‌گرفتن کتاب محقق شده است، اما تأثیر خود را گذاشته است.

مختارپور تصریح کرد: من تصور می‌کنم مهم‌ترین هدفی که در طرح «کتابخوان» و در تمام طرح‌های ما و دستگاه‌های دیگر فرهنگی وجود دارد این است که موضوع گفتمان کتابخوانی، فضیلت کتابخوانی و توجه مردم به کتاب در جامعه ایجاد و تقویت شود. چراکه در ادامه اگر کسی به کتاب توجه پیدا کند از هر روشی که شده به کتاب موردنظر خود دست پیدا می‌کند چه از طریق کتابخانه مسجد، چه مدرسه، چه دانشگاه و چه کتابخانه‌های عمومی.

وی افزود: ما معمولاً یا به دلیل رفع نیاز کتابی را می‌خوانیم و یا به دلیل لذتی از خواندن آن می‌بریم. این موضوع نشان می‌دهد که معرفی کتاب چقدر حائز اهمیت است. متاسفانه بسیاری از شهرهای ما در کشور فاقد کتابفروشی هستند و شلوغ شدن نمایشگاه‌های کتاب استانی نشان از عدم اطلاع‌رسانی و دسترسی مردم برخی شهرها به کتاب دارد. ما باید به مردم بگوییم که در این کتاب لذتی وجود دارد که می‌تواند بخشی از این نیازهای آنها را برطرف کند. به نظر من اولویت ما در حوزه کتابخوانی این است که کاری کنیم تا گفتمان کتابخوانی در جامعه گفتمانی رایج شود.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور ادامه داد: اجرای طرح‌هایی چون پایتخت کتاب ایران حداقل باعث شده تا بسیاری از مقامات استانی به فکر کتاب بیفتند. چرا که توقع‌ها و پیشنهادهای عمومی با موضوع کتاب و کتابخوانی به سمت آنها سرازیر می‌شود تا شهرشان به عنوان شهر نمونه انتخاب شود. بر این اساس در هفته آینده قرار است شهری به نام شهر پایتخت کتاب ایران معرفی شود که هم طرح‌ها و ایده‌های خوبی در حوزه ترویج کتابخوانی داشته باشد و هم فعالیت‌هایی اجرای موثری برای گسترش کتابخوانی در شهر خود انجام داده باشد.

مختارپور با اشاره به برگزاری نشست‌های «کتابخوان رسمی» گفت: خوشبختانه امروز در جلسات رسمی بسیاری از استان‌ها مانند استانداری مازندران تصویب شده تا حتماً ضمن برگزاری این جلسات یک نفر کتابی را برای حاضران معرفی کند و این کار در استان‌های دیگر ادامه نیز پیدا کرده است. خوشبختانه این موضوع نشان‌دهنده بازگشت مسئولان و مدیران ما به کتاب و کتابخوانی است.

مختارپور با اشاره به پژوهش‌های ارائه شده درباره طرح «کتابخوان» در این نشست، اظهار کرد: معتقدم هر تلاش علمی جهت بررسی ابعاد مختلف فعالیت‌های ترویجی کتابخوانی صورت بگیرد اقدام موثری خواهد بود و لازم است تا در کنار فعالیت‌هایی که ما در طول سال انجام می‌دهیم، عده‌ای کار نظارت، انتقاد و ارائه پیشنهادهای مؤثر را برعهده بگیرند. ما هم پذیرای انتقادها و هم پذیرای راه‌حل‌های ارائه شده از سوی پژوهشگران خواهیم بود.

 این نشست که به ارائه مجموعه‌ای از مطالعات انجام‌شده و جستارهای پژوهشی در مورد طرح کتاب‌خوان در سه محور «مبانی و مستندسازی طرح کتاب‌خوان؛ ماهیت و چرایی کتاب‌خوان»، «ارزیابی طرح کتاب‌خوان» و  «پیشبرد طرح کتاب‌خوان» اختصاص دارد، از صبح امروز آغاز شده و در حال برگزاری است.