دکتر داوود هرمیداس‌باوند، استاد دانشگاه و رئیس سابق کمیته حقوق مجمع عمومی سازمان ملل درباره کتاب‌های علوم سیاسی به خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) گفت: در شرایط موجود جامعه به کتاب‌های واقع‌نگر، تالیفاتی که هم مبانی را شرح دهد و هم اطلاعات جدیدی درباره علم سیاست به خواننده ارائه کند، نیاز داریم.
 
وی افزود: ضمن اینکه در علوم سیاسی بسیاری از آثار منتشر شده، ترجمه است، اگرچه ممکن است سال‌ها از تالیف بعضی از آنها گذشته باشد اما باز هم تجدیدچاپ می‌شوند به طوری که گاهی محتویات برخی از آنها با مقتضیات زمان هم‌خوانی چندانی ندارد. گاهی بعضی از این تالیفات درباره روابط بین‌الملل و نظریه‌پردازی در این زمینه است.
 
این استاد علوم سیاسی ادامه داد: گاهی در تالیفات علوم سیاسی باید مسائلی طرح شود که بتوان با توجه به شرایط یک کشور از آن ایده یا نظر در زمینه سیاسی اجتماعی بهره گرفت. از طرفی برخی مسائل کشور ما مانند حقوق بشر، آزادی بیان، مردم‌سالاری و حکومت قانون مولفه‌های روز جوامع بشری است، اما مولفان داخلی نسبت به طرح این مسائل با یک بی‌نظری و بی‌طرفی نگاه نکرده و جامعه ما نیز نسبت به طرح این مسائل در آثار تالیف شده، نگاه خوبی ندارد.
 
این دیپلمات اظهار کرد: کتاب‌های علوم سیاسی کمتر وارد تجزیه و تحلیل مسائل روز کشور شده و تنها به بیان کلی برخی چارچوب‌های نظری اکتفا شده است. البته نمی‌توان چشم‌پوشی کرد که در کشور ما بعضی ملاحظات در تالیفات علوم سیاسی وجود دارد.  
 
وی با اشاره به کیفیت ترجمه‌ها در رابطه با کتاب‌های علوم‌سیاسی بیان کرد: کیفیت ترجمه‌ها به دانش و نگاه مترجم درباره علوم سیاسی، روابط بین‌الملل و تاریخ معاصر بستگی دارد، اگر به این حوزه‌ها تسلط داشته یا از آگاهی و اطلاعات کافی برخوردار باشد، ترجمه‌ها نیز کیفیت خوبی خواهد داشت.
 
رئیس سابق کمیته حقوق مجمع عمومی سازمان ملل افزود: مترجم باید بتواند در برگردان برخی واژه‌ها و اصطلاحات، معادلات یا کلماتی را استفاده کند که گویای معنای واژه باشد و یا مفهوم را منتقل کند. برای این مهم مترجم باید به ادبیات فارسی آشنایی خوبی داشته و از اطلاعات عمومی قابل قبولی مثلا در حوزه روابط بین‌الملل برخودار باشد تا ترجمه اثر قابل تامل باشد.
 
باوند عنوان کرد: گاهی مترجم با زبان اثر آشنایی خوبی دارد، اما از آنچه لابه‌لای خطوط کتاب که اشاراتی به فرازهایی از رویدادهای بین‌الملل دارد، غافل است. در حالی که اگر علاوه بر ترجمه به موضوع کتاب احاطه داشته باشد، می‌تواند اثر خوبی را به فارسی برگرداند.
 
وی افزود: کتاب «سیرحکمت در اروپا» که محمدعلی فروغی در دوره قاجار ترجمه کرده، نخستین ترجمه‌ای بود که از این کتاب صورت گرفت. در این اثر بسیاری از واژه‌ها و اصلاحات فلسفه که به فارسی برگردانده شد، مخاطب را از این واژه‌گزینی متعجب می‌کند که فروغی چگونه در آن زمان خیلی از واژه‌های غربی را با کلماتی که به فارسی نزدیک است، ترجمه کرده است، کلماتی که مفهوم را به خواننده می‌رساند.
 
مولف کتاب «سیاست‌های کلان و جزایر خرد» گفت: در حالی که در ترجمه‌های امروز مترجم تلاش کمتری برای نزدیکی اصطلاحات و واژه‌ها به زبان فارسی می‌کند. گاهی کلمات یا اصطلاحاتی را که از زبان فرانسه یا انگلیسی به فارسی ترجمه می‌کنند، معنای واقعی آن اصطلاحات را منعکس نمی‌کند و به اصطلاح ترجمه تحت‌اللفظی است.
 
باوند بیان کرد: مثلا درباره اصطلاح کنوانسیون جانشینی دولت‌‌ها (clean state) که معنی تحت‌اللفظی آن لوح پاک است، در حالی که معنی این اصطلاح به کشورهایی اطلاق می‌شود که بعد رهایی از استعمار مجاز هستند، قراردادها یا معاهداتی که کشورهای استعماری در رابطه با این سرزمین‌ها بدون توجه به منافع و مصالح بومی مردم بستند، مورد بازبینی و یا حتی لغو قرار دهند.
 
وی افزود: حال وقتی مترجم (clean state) را لوح پاک ترجمه می‌کند، شاید خواننده متوجه منظور اصلی مولف نشود و یا حتی ممکن است معنی اصطلاح با آن ترجمه تحت‌اللفظی همراه نباشد اما معنای باطنی را برساند. منظورم این است که برخی ترجمه‌ها ممکن است نتواند منظور مولف را به خواننده ایرانی برساند.
 
این استاد دانشگاه رودآیلند ادامه داد: با وجود نقایصی که در ترجمه‌های امروز وجود دارد، به نظرم باز هم خوب است که بخش ترجمه علوم سیاسی فعال است و یک گام مثبت تلقی می‌شود، ولو اینکه ایرادهایی داشته باشد. نفس تالیف و ترجمه کتاب از سوی هر کس که انجام شود، قدم مبارکی است و اگر در این میان نیز انتقادی بگیرد، به روند بهتر شدن ترجمه موثر خواهد بود.

در این باره بیشتر بخوانید: