دکتر اکرم قدیمی، رئیس انجمن ترویج علم ایران در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره وضعیت انتشار کتابهای علمی اظهار کرد: کتابهای علمی در مجموع شامل دو دسته کتاب دانشگاهی یا تخصصی و کتاب‌هایی برای عموم است. کتاب یکی از مهم‌ترین ابزار‌ها در عرصه تولید علم به حساب می‌آید و هر یک از فعالان این عرصه به روش‌های مختلف به انتقال دانش اقدام می‌کنند؛ به‌عبارت دیگر بخشی از این کتابها، تخصصی به حساب می‌آید که فقط دانشگاهیان به‌عنوان مخاطبان آن تعریف می‌شوند.
وی با تقسیم‌بندی مخاطبان کتابهای علمی افزود: کتابهای علمی، برای مخاطبان مختلف اعم از کودکان، نوجوانان و بزرگسالان قابل تقسیم‌بندی است. ناشران علمی در کشور نیز قابل تقسیم هستند؛ به‌عبارت دیگر برخی فقط به ترجمه توجه دارند علاوه بر این بخش دیگری از ناشران نیز به‌صورت موضوعی به تولید کتابهای علمی اقدام می‌کنند. بنابراین نمی‌توان به یک نظام واحد در حوزه نشر علمی اشاره کرد البته بهنظر میرسد به دلیل شکل‌گیری شاخههای بسیار تخصصی در عرصه علم و دانش نمی‌توان نشر علمی را در یک ساختار واحد تصور کرد؛ بنابراین شاهد شکل‌گیری و فعالیت ناشران متعدد در شاخههای مختلف علوم‌‌انسانی، فنی و مهندسی و علوم پایه هستیم.
اطلاعرسانی از مهم‌ترین راهکار‌های نشر علمی است
قدیمی با اشاره به مخاطبان عام کتابهای علمی گفت: دانشگاه‌ها کمتر به تولید کتاب برای مخاطبان عام اقدام می‌کنند. انتشار نشریات علمی و عمومی، از جمله راهکار‌های جذب مخاطب عام برای مطالعه انواع رسانه‌های مکتوب این بخش است و بهنظر میرسد که این حوزه باید تقویت شود؛ به‌عنوان مثال، ناشران که با رویکرد ترجمه کتابهای علمی فعالیت می‌کنند برای ارائه خدمات متنوع به مخاطب توانایی ندارند و بخشی از موضوعات مغفول می‌ماند. اطلاعرسانی با هدف معرفی ناشران مطرح این حوزه از جمله مهم‌ترین اقدامات برای بهبود جایگاه نشر علمی برای مخاطب عام است.
رئیس انجمن ترویج علم ایران درباره قابلیت کتابهای علمی موجود در بازار نشر برای ایجاد یا تقویت حس پرسشگری در بین مخاطبان اظهار کرد: بهنظر میرسد، پژوهشی درباره میزان تاثیر کتابهای علمی موجود بر مخاطبان صورت نگرفته تا براساس آن بتوان اظهار نظر کرد؛ اما مقایسه تاثیر نشریات و کتابهای علمی نشان می‌دهد مجلات علمی مانند «دانشمند» در جذب مخاطب موفق‌‌تر عمل کرده‌اند. کتابهای علمی و عمومی در خوش‌بینانه‌ترین حالت در سه‌هزار نسخه منتشر می‌شود که با توجه به جمعیت کشور بسیار ناچیز است؛ علاوه براین بهنظر میرسد که در حوزه انتشار کتابهای علمی، گاهی شاهد تولید کتابهای به اصطلاح زرد هستیم.
ساده‌نویسی کتابهای علمی، هنر است
قدیمی درباره نیاز‌سنجی برای تولید کتابهای علمی افزود: فرآیند تالیف کتاب علمی در مقایسه با سایر کتابها دشوار است که البته در نقاط مختلف دنیا به‌عنوان یک ویژگی مشترک محسوب می‌شود؛ بنابراین بهنظر میرسد ضروری است دانشمندان یا مروجان علمی با در نظر گرفتن ذائقه مخاطب و با زبان ساده به تولید کتاب با موضوعات متنوع علمی اقدام کنند. ساده‌نویسی در این عرصه یک هنر به حساب می‌آید همان‌گونه که انیشتین گفت: «وقتی می‌توانم بگویم در علم موفق هستم که حرف مرا مادر‌بزرگم هم بفهمد.» چند درصد از کتابهای موجود در بازار نشر کشور این‌گونه تحریر شده است؟
این فعال حوزه ترویج علم با اشاره به وضعیت نشر کتابهای علمی در کشور‌های پیشرفته ادامه داد: در حالی‌‌که در کشور ما به ساده‌نویسی کتابهای علمی توجه نمی‌شود در کشور‌های پیشرفته دانشمندان علاقه‌مند به نویسندگی موظفند که یک محتوا به زبان ساده تولید کنند. تاکید می‌کنم ایجاد چنین موقعیتی بسیار زما‌ن‌بر است و البته همزمان باید به مقوله ترویج کتاب و کتابخوانی توجه داشته باشیم.
مروری بر پرونده
پدر علم ترویج و توسعه روستایی بر لزوم توجه به وضعیت زندگی مولفان کتابهای علمی توجه و تاکید دارد و معتقد است این دسته از اهالی قلم به‌دور از تلاطم‌های اجتماعی به انتقال تجربه می‌اندیشند. متن کامل گفتوگو با اسماعیل شهبازی را اینجــــــــــا بخوانید.
رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی- آموزشی معلمان فیزیک ایران معتقد است محتوای برخی کتابهای علمی با خیالبافی همراه دانست. متن کامل گفتوگو با اسفندیار معتمدی را اینجــــــــــــا بخوانید.
سه‌شنبه ۵ بهمن ۱۳۹۵ - ۱۳:۰۰
نظر شما