جعفر شیرعلی‌نیا، نگارنده کتاب «زندگی و زمانه آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی از ۱۳۱۳ تا ۱۳۹۴» به خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره نقش تاریخ‌نگاری رفسنجانی در تدوین تاریخ انقلاب اسلامی گفت: نگارش خاطرات روزانه به قلم زنده‌یاد حضرت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی از چند جهت اهمیت دارد. نخستین دلیل اهمیت نیز جایگاه و مرتبه ویژه ایشان در نظام جمهوری اسلامی است.
 
این تاریخ‌نگار و پژوهشگر افزود: با توجه به این جایگاه و این‌که وی از نزدیک شاهد وقایع در سطح کلان کشور بود، روزنوشت‌های او اطلاعات زیادی را شامل می‌شود که می‌تواند مورد بهره‌برداری نویسندگان تاریخ انقلاب و دفاع مقدس قرار گیرد.
 
وی ثبت تاریخ دقیق برای هر روزنگاشته را از دیگر ویژگی‌های این آثار دانست و گفت: ممکن است گاهی اشتباهی در نام برخی افراد وجود داشته باشد اما این که خاطره هر روز با تاریخ دقیق ثبت شده از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. همچنین، این گونه ثبت وقایع روزانه، می‌تواند سرنخ‌هایی از تاریخ را ارایه دهد که در نگارش تمامی آثار حوزه تاریخ‌نگای معاصر، از جمله تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی حائز اهمیت است.
 
شیرعلی‌نیا با بیان این‌که کمتر سابقه نگارش چنین روزنگاشته‌هایی در میان مسئولان درجه بالای نظام وجود داشته است، افزود: نوشتن خاطرات روزانه برای نویسندگان هم کار سختی است. این دشواری برای افرادی که مسئولیتی دارند، دوچندان است. البته برخی مسئولان روزنگاشته‌هایی دارند اما این آثار، به دقت آثار زنده‌یاد آیت‌‌الله هاشمی رفسنجانی نیست.
 
وی با اشاره به مصاحبه‌های چالش‌انگیزی که رییس سابق تشخیص مصلحت نظام با روزنامه‌نگاران و دیگر تاریخ‌نگاران انجام داده بود، گفت: این حجم از مصاحبه با هیچ یک از شخصیت‌های نظام انجام نشده است. افزون بر این، هاشمی بسیار بدون پرده درباره وقایع تاریخ انقلاب و معاصر سخن می‌گفت. این ویژگی را مسئولان کمتر دارند.
 
نگارنده «دایر‌ه‌المعارف مصور تاریخ جنگ» در پاسخ به این پرسش که آیت‌الله هاشمی چگونه توانایی نگارش دقیق خاطره‌های روزانه را با وجود مسئولیت‌های حساسی که بر عهده داشت، یافته بود؟ اظهار کرد: وقتی قصد دارید در جایگاه خود بِرجسته شوید، باید هزینه‌هایی را تقبل کنید و هاشمی رفسنجانی این گونه بود. او در زندگی خود آموخته بود که باید درباره هزینه، مواهبی را به دست آورد. در حالی که بسیاری سیاستمداران می‌خواهند بدون هزینه جایگاهی را برای خود به دست آورند و این، شدنی نیست. سیاستمداری که می‌خواهد دل همه را به دست آورد به جایی نمی‌‌رسد.
 
وی یادآور شد: قانون زندگی همین است. آیت‌الله رفسنجانی به دلیل نوع شرایط زندگی که از دوران کودکی سپری کرده بود، شخصیتی خود‌ساخته داشت و بخشی از دلایل توانمندی او در شرکت در مصاحبه‌های چالش برانگیز و ثبت وقایع روزانه، صداقت ذاتی او بود.

شیرعلی‌نیا در بیان خاطره خود از مصاحبه‌هایی که برای نگارش «زندگی و زمانه آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی از ۱۳۱۳ تا ۱۳۹۴» انجام داده بود، گفت: چند جلسه و به مدت شش ساعت با ایشان مصاحبه رو در رو داشته‌ام. در این مصاحبه‌ها صراحت بیان، فضای آزاد بحث و گفت‌وگو و نیز بازگذاشتن دستم برای پرداختن به مصاحبه‌ها خاطرات شیرینی برایم به جا گذاشت. هنوز فرصت تدوین این مصاحبه‌ها را در قالب کتاب جداگانه نداشته‌ام اما علاقه دارم که این مصاحبه‌ها را در قالب کتاب مستقل منتشر کنم.