به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، به نقل از روابط عمومی بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان، جلسه پایانی هیأت علمی، دبیران علمی و اجرایی و داوران نهمین جایزه ادبی جلال آل‌احمد با حضور سیدعباس صالحی، معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دفتر معاونت فرهنگی برگزار شد.
 
حاشیه‌ها از جایزه ادبی جلال رخت بربستند

سیدعباس صالحی، در آغاز این نشست با تقدیر از فعالیت هیأت علمی و داوران در برگزاری نهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد، کم شدن حاشیه‌های دوره نهم این جایزه ادبی را از نقاط قوت آن دانست. وی در این رابطه گفت: با آن‌که جایزه جلال عمر زیادی ندارد؛ اما عمر کوتاه آن همیشه با حاشیه‌هایی همراه بوده است. در دوره‌های اخیر این حاشیه‌ها کم شده‌اند که از آن باید با عنوان یک اتفاق خوشایند یاد کرد.

صالحی ادامه داد: کم شدن حاشیه‌ها،‌ روند کمک به حرکت جامعه ادبی را سرعت می‌بخشد؛ اما نقطه فعلی، نقطه نهایی مطلوب نیست و باید تلاش بیشتری برای رسیدن به هدف نهایی انجام دهیم.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه گاهی این سؤال مطرح می‌شود که برگزاری این جایزه‌ها چه فایده‌ای دارد، اظهار کرد: اینکه جایزه‌ها می‌توانند در حیطه‌های مصرف، جذب مخاطب و برند شدن کتاب و نویسنده مؤثر باشند، اهمیت دارد.

صالحی ادامه داد:‌ برای رسیدن به این مهم، باید مطرح شدن کتاب، دیده شدن کتاب و خود نویسنده را موضوع اندیشه قرار دهیم و فضایی ایجاد کنیم که نویسنده با برگزیده شدن در جایزه جلال، حس مطرح شدن و موفقیت در نویسندگی را در خود ببیند. همچنین اعتماد جامعه ادبی و اثرگذاری نویسندگان در جایزه و پرداختن به نقدهای اصولی و سازنده را هم باید مورد تأکید قرار دهیم و محصول این اندیشه را برای ارتقای جامعه ادبی و مؤثرتر کردن جایزه جلال به کار ببندیم.

معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پایان سخنانش، تقویت‌ بخش فراایرانی جایزه ادبی جلال، تقویت بخش تحلیلی ـ گزارشی جایزه، تقویت وجه پشتیبانی از کتاب برگزیده، ساختارسازی و ساماندهی در روند برگزار جایزه و بیان خلاقیت‌ها برای پیش‌برد جایزه جلال‌ را مورد تأکید قرار داد.
 
از انتخاب یک زن به عنوان دبیر علمی جایزه تقدیر می‌کنم

منیژه آرمین، دبیر علمی نهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد نیز در سخنان خود در این نشست با تأکید بر اینکه گرایش‌های فمینیستی ندارد، گفت: خبرنگاری از من پرسید: از اینکه خانم هستید و به عنوان دبیر علمی جایزه جلال انتخاب شدید، چه حسی داشتید؟ من اصلاً به این موضوع فکر نمی‌کردم. اما بعد از شنیدن این سؤال فکر کردم که این انتخاب، اقدام خیلی خوبی بوده و انتخاب یک زن برای دبیر علمی مهم‌ترین جایزه ادبی کشور، ابتکار جالبی بود که انجام شد.

وی افزود: امیدواریم که از خانم‌ها به صورت پیوسته در سیاست‌گذاری‌های کلان ادبی و هنری استفاده شود؛ چون خانم‌ها جزیی‌نگرند و در مسایل ادبی و هنری و حتی مدیریت‌ها و اجرا، می‌توانند مفید باشند.
 
قدردانی جامعه ادبی افغانستان از جایزه جلال

محمدسرور مولایی، نویسنده افغانستانی و عضو هیأت علمی نهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد نیز با اشاره به انتخاب آثار برتر نویسندگان افغانستان در این دوره، به واکنش‌های مثبت و راه‌اندازی موج مفید در جامعه ادبی این کشور اشاره کرد و گفت: پیش از برگزاری دوره نهم جایزه ادبی جلال، این مذاکره انجام می‌شد که چه راهی می‌توان یافت تا نویسندگان افغانستانی هم در این جایزه ادبی شرکت کنند.

وی افزود: در این جایزه شاهد حضور نویسندگان افغانستان بودیم و به عنوان گام اول، اقدامی بسیار موفقیت‌آمیز بود؛ به ویژه اینکه ادب میزبانی بسیار زیادی برای پذیرایی از نویسندگان و میهمانان افغانستانی مشاهده شد.

مولایی همچنین با اظهار این‌که در نهمین دوره جایزه ادبی جلال شاهد این بودیم که زبان فارسی از محدوده سیاسی خارج شد و وارد قلمرو زبان فارسی شد، گفت: چون آثار 8 سال قبل افغانستان بررسی شد، کارهای خوبی داوری شدند. تمام برندگان هم در داخل افغانستان، دارای وجهه‌ بسیار خوبی هستند.
 
جایزه جلال را گروهی کاردان برگزار می‌کنند

راضیه تجار، نویسنده و داور این دوره از جایزه هم با تأکید بر اینکه بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان در برگزاری سه دوره اخیر جایزه ادبی جلال از خود کاردانی نشان داده است، گفت: این کاردانی حس خوبی به ویژه به داوران می‌دهد که با آرامش کار خود را انجام دهند.

وی افزود: آثار نامزد و برنده در این دوره، حس خوبی به من به عنوان یک خواننده داد. امسال با آثار بسیار خوبی مواجه شدیم؛‌ به طوری که با آثاری آشنا شدیم که علاقه‌مند به خواندن دوباره و چندباره هستیم.

تجار در پایان تأکید کرد: باید بازخوردهای برگزاری نهمین دوره را در سطح وسیع مورد مطالعه قرار داد و ضمن آشنا شدن با نظرات منتقدان،‌ خلأهای احتمالی را برای دوره‌های بعد بپوشانیم.

کتاب‌ها را به مردم بشناسانیم

قاسمعلی فراست، نویسنده مطرح کشورمان نیز با تأکید بر رشد کمی و کیفی آثار بررسی شده در نهمین دوره جایزه جلال، اظهار امیدواری کرد که این رشد کیفی و کمی در دوره‌های بعد هم تداوم یابد.

وی در ادامه خواستار حمایت‌های وزارت ارشاد و کارگزاران فرهنگی نویسندگان شد و گفت: حتی اگر این حمایت هم وجود داشته باشد، باور مردم غیر آن است. هرچند برگزاری جایزه ادبی جلال، حمایت محسوب می‌شود؛ اما باید برای زدودن تصور حمایت نشدن جامعه اهل ادب، اندیشه کنیم.

فراست در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به فعالیت بخش ویژه افغانستان در نهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد، گفت: همیشه در حرف از وضعیت زبان فارسی در جهان اظهار نگرانی می‌کنیم؛ اما در عمل کمی ناتوانیم. به نظر می‌آید که اقدام جایزه نهم جلال در ورود به بخش افغانستان، اقدام قابل اعتنایی بود که جای تقدیر فراوان دارد. همچنین باید برای تقویت این روند در دوره‌های بعدی فکر کنیم.

وی همچنین گفت:‌ تمام هدف و نیت ما این است که کتاب در جامعه مردم حضور یابد. وقتی این همه کتاب را معرفی می‌کنیم که خوب هستند، بعد از جایزه آنها را رها نکنیم و با برگزاری مراسم نقد و بررسی و معرفی کتاب، مردم را با این آثار آشنا کنیم.
 
ترس در تبلیغات معنی ندارد

حسین فتاحی، یکی دیگر از داوران جایزه جلال نیز درباره راهکارهای حمایت از نویسنده و کتاب برتر جایزه گفت: در گذشته و در جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی،‌ نویسندگان آثار برنده تشویق می‌شدند. در کنار آن به ناشر آن آثار هم کمک می‌شد. به این ترتیب که با حمایت مالی دولت، ناشر کتاب را تجدید چاپ می‌کرد و با قیمت ارزان‌تر در دسترس مخاطب قرار می‌داد و به فروش خوبی هم می‌رسید. می‌توان این روند را در جایزه جلال هم پیگیری کرد.

وی در ادامه اظهار کرد:‌ در بخش تبلیغات کتاب ترس داریم و با احتیاط برخورد می‌کنیم؛ شاید به این دلیل که جایزه را متهم به جانبداری از جریان فکری خاصی نکنند. من با این احتیاط موافق نیستم و معتقدم که کتاب‌های برتر در رسانه‌های وزارت ارشاد معرفی شوند.
 
اعتبار جایزه جلال به برگزارکنندگان آن است

شهریار عباسی، دیگر داور بخش ویژه افغانستان نهمین جایزه جلال نیز با اشاره به اینکه سال قبل برنده این جایزه بوده و تا الان هم به آن فخر می‌کند، گفت: ارزش هر جایزه به برگزارکنندگان آن هست. سروصدا و تبلیغات، نظر کسی را به جایزه جذب نمی‌کند. جایزه جلال اگر در این سه دوره ارزش بالایی پیدا کرده به خاطر برگزارکنندگان و صداقت آنان بوده است.

وی ادامه داد: هژمونی دنیا در حال حاضر، هژمونی زبانی است. بنابراین حضور افغانستان در نهمین دوره جایزه را به فال نیک می‌گیریم و از آن تمجید می‌کنیم.

به موفقیت بخش افغانستان امید نداشتم

حجت‌الاسلام محمدرضا زائری، فعال فرهنگی و عضو هیأت علمی این دوره از جایزه نیز با بیان اینکه تا پیش از آیین اختتامیه نسبت به موفقیت بخش افغانستان امیدوارم نبودم، گفت: بعد از برگزاری جایزه دیدم که این اقدام درخشید. نتیجه حاصله باید ما را بر آن دارد که برای سال‌های آینده تلاش بیشتری کنیم.

زائری تضعیف زبان فارسی و محدود شدن دایره واژگانی در بین آحاد جامعه را موضوع دیگر سخنان خود انتخاب کرد و گفت: در بخش ویرایش آثار و کتاب‌های منتشر شده، باید تدبیر جدی‌تری داشته باشیم.

وی افزود: مشکلی که در حوزه زبان اتفاق می‌افتد، مهم‌تر از همه تکنولوژي است که به زبان آسیب‌های جدی می‌رساند. شاید بشود در جایزه جلال این موضوع را به شکل جدی‌تر ببینیم و با ارایه تشویق‌های مختلف، ناشران را ترغیب کنیم تا به موضوع مهم ویرایش نگاه جدی‌تری داشته باشند.

زائری ادامه داد: حمایت از خرید کتاب به جای حمایت از ناشر، موضوع خوبی است؛ اما باید در کنار حمایت از مؤلف از ناشر هم حمایت شود تا به توسعه کارش تشویق شود.
 
مصوبات نشست‌های کارشناسی تبدیل به آیین‌نامه شود

حسین فتاحی هم جلسات هم‌اندیشی بعد از برگزاری جایزه را فرصتی برای ارایه نظرات کارشناسی دانست؛ اما اظهار کرد که تصمیمات گرفته شده در این جلسات‌ با تغییر مدیران، نادیده گرفته می‌شود.

وی گفت: خیلی از این موارد مصوب، انجام نمی‌شود. تا این مصوبات تبدیل به آیین‌نامه نشود، سلیقه مسئولان و مدیران در اجرای جایزه به شیوه‌های مختلف اعمال خواهد شد.
این داور جایزه جلال تأکید کرد: وزارت ارشاد باید این تصمیم‌ها را به قانون تبدیل کند تا در دوره‌های مختلف مدیریتی، روند برگزاری جشنواره با استفاده از نظرات کارشناسان و اهل فن، تقویت شود.
 
اعتبار جایزه جلال افزایش یافته است

در بخش دیگری از این نشست، سیدمجید حسینی، عضو هیات امنای بنیاد شعر و ادبیات داستانی با تأکید بر اینکه اعتبار جایزه جلال افزایش یافته، گفت: تا همین چند سال پیش، بسیاری از طیف‌ها به حضور در جایزه علاقه‌مند نبودند؛ اما الان این طور نیست و همه طیف‌های ادبی از هر جریان فکری برای حضور در جایزه آمادگی و علاقه دارند. پافشاری مدیریت این دوره از جایزه در اضافه شدن بخش افغانستان، یکی از دلایل این اعتبار است. اگر تاجیکستان را هم بتوانیم به این جایزه اضافه کنیم، آثار بیشتری حاصل خواهیم کرد.

وی در ادامه با ارایه پیشنهادهایی گفت: باید آیین‌نامه‌ای در مراجع بالاتر برای این سماحت موجود در مدیریت جایزه داشته باشیم تا روندهای مثبت و مطلوب ادامه داشته باشد و راه آن، قانون شدن این مصوبات است.

حسینی ادامه داد: در معرفی آثار برتر جایزه می‌توانیم شکل‌دهی و انتخاب مخاطب را در نظر بگیریم تا مانند جشنواره فیلم فجر، آثار برتر از منظر مخاطبان را هم اعلام کنیم. در ضمن به ارایه تحلیل‌ها از وضعیت جایزه هم نیاز داریم. با برگزاری این جایزه‌ها از نویسندگان و ناشران تجلیل می‌شوند؛ اما تحلیلی از وضعیت آثار و کتاب‌ها داده نمی‌شود.

وی تأکید کرد: همچنین حمایت از کتاب باید به معنای حمایت از مصرف باشد. نوع معرفی کتاب هم باید به نحوی باشد که کارشناسان نظر خود را در خصوص کتاب ارایه دهند و در صورت دفاع اصولی نویسنده، می‌توان شاهد فروش بالاتر کتاب بود.

این عضو هیات امنای بنیاد شعر و ادبیات داستانی در بخش پایانی سخنانش اظهار کرد: در بحث بازار کتاب، مسأله اصلی مخاطب است و نه کتاب و نویسنده و ناشر. اگر مخاطب نباشد، تولید محتوا هیچ حاصلی ندارد. فعالیت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در تمام شهرها می‌تواند مخاطبان ما را افزایش دهد.
 
جلال، معتبرترین جایزه ادبی کشور

یزدان سلحشور، یکی دیگر از داوران جایزه جلال هم در ابتدای سخنان خود در این نشست گفت: با تمرکز روی نهاد کتابخانه‌ها و پر کردن آنها از کتاب‌های روز، می‌توانیم بازار کتاب را رونق ببخشیم. باید بدانیم که اگر کتابخانه نچرخد، بازار کتاب هم نخواهد چرخید.

وی ادامه داد: در نهاد کتابخانه‌ها وجین (دورریز کتاب‌های مازاد) سالانه، زیر نظر متولی این نهاد انجام می‌شود. اولین هدف هم علوم انسانی و در رأس آنها شعر و ادبیات است. در عوض، کتاب‌های کامپیوتر و پزشکی که هر دو یا پنج سال باید به‌روز شوند، در قفسه‌ها باقی می‌مانند. باید در این باره هم اندیشه‌ای کنیم تا کتاب‌ها به دست مخاطب برسد.

سلحشور در پایان اظهار کرد: استقلال رأی داوران در دوره نهم جایزه ادبی جلال قابل تمجید است که باید از آن قدردانی شود. معتبرترین جایزه ادبی کشور شدن، به دلیل بروز همین اتفاقات خجسته است.
 
جایزه جلال پیشرفت کرده است

احمد دهقان، نویسنده و مسئول کارگاه پیشرفته رمان بنیاد شعر و ادبیات داستانی هم در این جلسه گفت: از سه سال قبل در جایزه ادبی جلال چه در اجرای آن و چه در آثاری که در این جایزه بررسی می‌شوند، تأثیری مثبت و پیشرفتی بسیار دیده می‌شود.

وی همچنین تأکید کرد: در کشور ما ادبیات (داستان کوتاه و رمان) فراز و فرودهایی دارد؛ اما وقتی قرار است از تولید کتاب در حال و آینده صحبت به میان بیاید، درباره خود کتاب نیست؛ بلکه درباره نویسنده است. باید نویسنده را پرورش داد تا در عرصه ادبیات کشور بماند و تولید کند و نویسنده برتر باشد.
 
انتخاب مجری و متن آن، غافلگیرکننده بود

مجید قیصری، نویسنده در این جلسه، اجرای مجری (میثم امیری) در آیین اختتامیه نهمین دوره جایزه ادبی جلال را غافلگیرکننده عنوان کرد و گفت: فکر می‌کنم اولین جشنواره ادبی بود که با شعر آغاز نشد و متن توسط گروهی از نویسندگان برای اجرا در مراسمی ویژه ادبیات نوشته شده بود. خواهش من این است که در سال‌های بعد هم این رویه حفظ شود.

وی سپس با انتقاد از رسانه‌های کشور اظهار کرد: بی‌توجهی مطبوعات به جایزه جلال در صفحات یک خود و معرفی نشدن رمان برتر، اقدامی است که از دوستان کتاب‌خوان مطبوعاتی انتظار آن را نداشتم. هرچند برای نخستین بار در تاریخ برگزاری جایزه ادبی جلال آل‌احمد، دو روزنامه کشورمان صفحات اول خود را به این جایزه و معرفی آثار برترش اختصاص دادند.

اختتامیه نهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد، چهارم دی با حضور سیدرضا صالحی‌امیری، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و جمعی از چهره‌های ادبی و فرهنگی ایران و افغانستان در تالار وحدت تهران برگزار شد. در این مراسم نویسندگان آثار برتر در سه بخش مستندنگاری، داستان کوتاه و رمان و همچنین بخش ویژه افغانستان (داستان کوتاه و رمان) معرفی شدند.