به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، محمد میرشکرایی، پیشکسوت مردم‌شناسی، ایران‌شناس و رییس پیشین پژوهشکده مردم‌شناسی در مراسم گشایش هشتادمین سال تأسیس نهاد مردم‌شناسی ایران گفت: نام این همایش ایجاب می‌کند تا نگاهی تاریخی به موضوع مردم‌شناسی داشته باشیم.

وی افزود: کهن‌ترین یادمان‌های نوشتاری فرهنگ سرزمین ما که از بیست و پنج قرن پیش به خط و زبان فارسی باستان بر دل صخره‌ها و سنگ‌ها به جای مانده همه جا با این نیایش آغاز می‌شود؛ خدای بزرگ است اهورامزدا ... که آسمان را آفرید ... زمین را آفرید ... و مردم را آفرید... شادی را برای مردم آفرید که نشان می‌دهد واژه مردم 2500 سال سابقه دارد.

میرشکرایی اظهار کرد: نزدیک به دو هزاره پس از آن، فردوسی بزرگ در مقدمه شاهنامه به گونه‌ای دیگر مفهوم آفرینش را عنوان می‌کند؛ که یزدان ز ناچیز چیز آفرید... به آن تا توانی آرد پدید... یکی بر شده آتشی تابناک... میان آب و باد از بر تیره خاک... سرمایه گوهران این چهار... برآورده بی‌رنج و بی‌روزگار... بعد از آن نوبت به آفرینش انسان (مردم) می‌رسد؛ چو زین بگذری مردم آمد پدید... شد این بندها را سراسر کلید نخستین فطرت پسین شمار... تویی خویشتن را به بازی مدار که این تو نشان از انسان است.

این مردم‌شناس پیشکسوت گفت: از نام که بگذریم مردم‌شناسی دانش مطالعه رفتار فرهنگی است ولی در ایران و سایر فرهنگ‌ها وکشورها، فرهنگ از عنوان این موضوع حذف شده اما مفهوم عبارت فرهنگ در خود کلمه مستتر شده است. مردم‌شناسی دانش پرداختن به مطالعات فرهنگی است، در ایران صرف نظر از پیشینه واژه‌ای پیشینه کهن رفتارهای دانشی را هم داریم .

وی افزود: امسال گرامیداشت ابوریحان بیرونی توسط پژوهشکده مردم‌شناسی انجام شد، این در حالی است که ابوریحان‌های بسیاری در ایران داریم که وقتی چهره‌ای شاخص می‌شوند بقیه در سایه آنها قرار می‌گیرند.

این مردم‌شناس پیشکسوت با اشاره به بزرگداشت هشتادمین سال تأسیس نهاد مردم‌شناسی ایران افزود: مردم‌شناسی در نام و شخصیت‌هایش بسیار کهن‌تر از هشتاد سال است اما آنچه مورد نظر این جمع است، نهادی است که با توجه به شرایط و ضوابط حوزه علوم انسانی در ایران به عنوان نهاد مردم‌شناسی تشکیل شده است اما پیشگامان این دانش مانند صادق هدایت خارج از حوزه این نهاد رسمی بوده‌اند که قبل از تشکیل نهاد مردم‌شناسی در سال 1314توسط فرهنگستان فعالیت می‌کردند.

میرشکرایی در پایان گفت: در سال‌های بعد از تأسیس نهاد مردم‌شناسی پژوهشگران و محققان بر اساس ضابطه موجود بر داشته‌های آن افزودند تا نوبت به پژوهشکده مردم‌شناسی رسید که میراث‌دار این ارزش‌های فرهنگی است و دوستان در این مرکز در حال فعالیت‌های ارزشمند هستند.



 
تعریف روح‌الامینی از موزه و زبان گویای ابزار خاموش
در ادامه این مراسم پروین مقدم، همسر مرحوم محمود‌ روح‌الامینی، مردم‌شناس ایران به بیان گوشه‌ای از فعالیت‌های روح الامینی در برهه‌های مختلف زندگی پرداخت و گفت: تدریس مردم‌شناسی در سال‌های 48 و 49 همزمان با بازگشت و شروع کار وی بود که به عهده‌اش گذاشته شد.

وی با اشاره به ویژگی‌های اخلاقی روح‌الامینی تصریح کرد: با کلام شیرین و دلنشین سخن می‌گفت، با حوصله و مهربانی گوش می‌کرد و از کسی رنجیده نمی‌شد و یا به روی خودش نمی‌آورد، همه را دوست داشت و راضی نمی‌شد در غیاب کسی سخنی از او گفته شود.

مقدم تصریح کرد: رو‌ح‌الامینی موزه را زبان گویای ابزار خاموش تعریف کرده است به نحوی که به برپایی موزه و استفاده از فضاهای قدیمی توجه خاص داشت و بر بهره گرفتن از موزه برای آموزش تأکید می‌کرد. به همین باور در دوران دانشجویی وسایلی از نساجی و پارچه‌بافی را شخصا از روستایش به موزه مردم‌شناسی پاریس برد که به نامش ثبت شد و هم اکنون نگهداری می‌شود.

وی با اشاره به خدمات شایسته روح‌الامینی در حوزه‌های مردم‌شناسی گفت: اگر هویت فرهنگی اماکن و ابنیه را در محل ورود به آنها بنویسیم مایه آگاهی و شناخت بیشتر بازدیدکنندگان است و اگر نامی از مبتکران و پیشنهاد دهندگان را بیاوریم چیزی را از دست نداده‌ایم.



در معرفی فرهنگ غنی خود ضعف نشان داده‌ایم

سعدالله نصیری قیداری، سرپرست کمیسیون ملی یونسکو با غنی دانستن مردم‌شناسی ایران تصریح کرد: در معرفی این غنا و بزرگی بسیار ضعیف عمل کرده‌ایم.

وی با اشاره به رونمایی از یک سند یونسکو افزود: در هنگام مرور این سند ملاحظه کردم که آمارهای مربوط به ایران چقدر قدیمی است و  این خوب نیست زیرا که به این نجابت و تواضع نمی‌گویند و باید داشته‌ها و فرهنگ غنی‌مان را در حوزه‌های مختلف به جهانیان نشان دهیم.

نصیری قیداری با اشاره به اینکه در فایل‌های یونسکو به عنوان مثال کشور عمان با وجود کوچکی دارای بروشورهای مختلفی به زبان‌های مختلف است، تصریح کرد: ولی متأسفانه فایل‌های ایران خالی است در حالی‌که باید داشته‌هایمان را به فرزندانمان و دنیا نشان دهیم.

وی با اشاره به ثبت آثار میراث فرهنگی ایران در فهرست میراث جهانی گفت: باید اقدامات بعد از ثبت نیز برای حفاظت از این آثار تداوم یابد. مردم‌شناسی ایران غنی است. به عنوان مثال آثار شیخ شبستری به ثبت رسیده ولی بهتر بود بعد از آن آثارش نیز چاپ و در کتب درسی، تحقیقات و پژوهش‌ها گنجانده شود. 

نصیری قیداری در ادامه سخنانش سن 80 سالگی و تقویمی را برای نهاد مردم‌شناسی زمان بسیار کوتاهی دانست و تصریح کرد: سن تحقیقی مردم‌شناسی به بلندای ادب و فرهنگ ایران زمین در حوزه مردم‌شناسی از دوران باستان تا به امروز است.
علم مردم‌شناسی پیچیده‌ترین علم است.

وی با بیان اینکه علم مردم‌شناسی را شاید بتوان ظریف‌ترین و پیچیده‌ترین علوم در حوزه علوم انسانی ارزیابی کرد و افزود: نگاه هستی‌شناسانه به مختصات فکری و هویتی هر ملتی مستلزم شناخت ابعاد و زوایای پیدا و نهان انسان به عنوان معیار اصلی علم مردم شناسی است.

سرپرست کمیسیون ملی یونسکو گفت: زیباترین کارکرد علم مردم‌شناسی بر این استوار است که شناخت عمیق‌تر نسبت به انسان‌ها منتهی به شناخت بن مایه‌های فکری، فرهنگی و هویتی آنها می‌شود به بیان دیگر با علم مردم‌شناسی می‌توان عوامل راستین تفاوت‌ها و تنوع‌ها را درک کرد و بر عوامل دروغین تنازع‌ها و اختلاف‌های میان مردمان در هر دیار و ملتی خط بطلان کشید. علم مردم‌شناسی یکی از روزنه‌ها و دریچه‌های نورانی به سوی شناخت عمیق و صحیح تنوع انسان‌ها در فرهنگ ها و خرده فرهنگ‌های مختلف جهان است.

وی اظهار کرد: سازمان جهانی یونسکو بر اساس همین نگاه بالنده سال‌های 2012 تا 2023 را با عنوان دهه تقرب فرهنگ‌ها نامگذاری کرده است تا از رهگذر آن ملت‌های جهان با درکی صحیح از زیبایی تفاوت‌ها و تنوع‌ها در مسیر شناخت درست از موهبت انسان بودن سمفونی زیبای صلح، دوستی و مدارا را در یک هم‌نوازی شورانگیز به نام بشریت بنوازند.

سرپرست کمیسیون ملی یونسکو در پایان ابراز امیدواری کرد علم پر ارج مردم‌شناسی با تدبیر اندیشمندان و عالمان این مرز و بوم هر روز بیش از پیش رونق یابد و از رهگذر آن پیوستگی و درهم تنیدگی تارو پود هویت ملی مان در ترکیبی چشم نواز در عرصه فرهنگ و تمدن جهانی بدرخشد.