به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نخستین جلسه از سلسله نشست‌های «ارتقای کیفی کتاب کودک» با عنوان نقد و بررسی «مجموعه شعر و شکر» سروده جمعی از شاعران کودک و خردسال شامگاه چهارشنبه (3 آذر 1395) با حضور نادر قدیانی، محمدتقی حق‌بین، محسن طائب، شکوه قاسم‌نیا، کاظم طلایی، ساعد مشکی، محمد گودرزی ده‌ریزی، مهران زمانی و جمعی از شاعران و نویسندگان حوزه کودک و نوجوان در انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک برگزار شد.
محسن طائب، مدیر انتشارات پیدایش در این نشست با اشاره به چگونگی آغاز پروژه تولید مجموعه 10 جلدی «شعر و شکر» اظهار کرد: در ابتدای سال 1389 به پیشنهاد شکوه قاسم‌نیا جلسه‌ای در زمینه آغاز این طرح برگزار و حدود سه ماه روی جزئیات آن کار کردیم. جاذبه‌ای که اجرای این طرح برایمان داشت این بود که تا آن زمان بیشتر به‌صورت جسته و گریخته روی شعر خردسال کار شده بود و مجموعه‌ای که هارمونی و هماهنگی زیادی بین شعرها و شاعران و موضوعاتش وجود داشته باشد، تولید نشده بود.
وی ادامه داد: دو سال طول کشید تا توانستیم این مجموعه 10 تایی را جمع و جور کنیم. سپس مساله تصویرگری آثار مطرح شد که چهار تصویرگر را برای این مجموعه انتخاب کردیم. انتخاب تصویرگران هم مانند انتخاب شاعران این مجموعه کار مشکلی بود. سرانجام در سال 1393 این مجموعه منتشر شد.
طائب همچنین بر لزوم استفاده از مدیران هنری در پیشبرد اهداف انتشارات تاکید کرد و گفت: ما از دهه 70 در انتشار آثارمان از مدیران هنری استفاده می‌کردیم و همچنان این‌کار را ادامه می‌دهیم، چراکه مدیران هنری نقش مهمی در بهبود کیفیت آثار دارند.
این ناشر هدف از تولید و انتشار شعر و شکر را جریان‌سازی در زمینه تولید کتاب‌های خردسالان دانست و افزود: شعر خردسال باید به گونه‌ای باشد که بچه بتواند با آن ارتباط برقرار کرده و آن‌را درک کند. همچنین تصویرسازی هم باید به گونه‌ای باشد که بتواند ظرفیت‌های شعری را به مخاطب خردسال منتقل کند و ما تلاش کردیم این موارد را در تولید این مجموعه رعایت کنیم.
سلیقه مخاطب کودک معیار درستی برای خوب یا بد بودن اثر نیست
شکوه قاسم‌نیا نیز در این نشست درباره مجموعه شعر و شکر توضیح داد: اشعار مجموعه شعر و شکر که به همت 10 تن از شاعران خردسال ویژه این گروه سنی سروده شده، قدمی جدی است که می‌تواند مقدمه اتفاقات خوب باشد و این نشست که با موضوع بررسی این آثار برگزار شده نشان می‌دهد که این مجموعه قابل تامل و قابل بررسی بوده است.
وی در ادامه به عدم لزوم توجه به سلیقه مخاطب کودک در تولید آثار اشاره کرد و گفت: مخاطب کودک معیار درستی برای خوب بودن و بد بودن اثر تلقی نمی‌شود، چراکه بچه‌ها جذب چیزهایی مثل پفک هم می‌شوند، اما نمی‌توان گفت که خوب است. آن‌ها نمی‌توانند تشخیص دهند چه چیزی برایشان مفید و چه چیزی مضر است. بسیاری از آنچه تحت عنوان شعر تلقی می‌شود، شعر نیست بلکه گزارش آهنگین است و شاید برای بچه‌ها هم جذاب باشد. البته در بحث شعر بزرگسال چنین نیست و 90 درصد این مخاطبان هستند که سرنوشت و محتوای آثار را تعیین می‌کنند.
این شاعر حوزه کودکان با اشاره به اشعار شاعران پیشکسوت این گروه سنی، بیان کرد: افرادی همچون کیانوش در زمان خود قدم‌های بزرگی را برداشته‌اند، اگرچه که با معیارهای امروز ما چندان هماهنگ نیست. ما باید شعرهای هر شاعری را براساس موقعیت زمانی که در آن بوده بسنجیم. در دهه 60 که در کیهان بچه‌ها بودم معتقد بودم که اشعار یمینی شریف ضعیف است، اما وقتی اشعار این شاعر را با شرایط زمانی خودش سنجیدم متوجه شدم که در زمان خودش قدم بزرگی برداشته، هرچند ممکن است ضعف‌هایی در آن وجود داشته و با معیارهای ما مطابقت زیادی نداشته باشد.
ادبیات و شعر امروز باید بدود تا کودکان را جذب کند
محمد گودرزی ده‌ریزی شاعر و نویسنده کودکان نیز در این نشست با بیان این‌که معیارهای انتخاب ادبیات خوب برای نظم امروز کاملا متفاوت شده، گفت: معیار شعر خوب برای کودک امروزی با معیار شعر خوب برای شاعران متفاوت است. بسیاری از اشعاری که ما خوب میدانیم و در جشنواره‌های مختلف به آن‌ها جایزه می‌دهیم در تحقیقات میدانی مورد پذیرش کودکان و نوجوانان امروز نیستند و با سلیقه آن‌ها مطابقت ندارد.
وی ادامه داد: ارتباط بی‌واسطه اثر با کودک موضوع مهمی است که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد؛ کودک امروز ارتباطات زیادی با دنیای پیرامون خود دارد. تا یک دهه پیش بحث گنجینه واژگان معیار مهمی در تشخیص خوب بودن یا نبودن آثار قلمداد می‌شد، اما امروز بچه‌ها واژگانی در اختیار دارند که برای بسیاری از ما عجیب است. شاعر کودک با چالش‌هایی مواجه است که کودک امروز برای شاعر امروزی به وجود آورده است.
به گفته گودرزی ده‌ریزی، کودک امروز کودک دیروز نیست که بتوان او را با شعرهایی مثل آنچه در دوران مشروطیت سروده می‌شد همچون شعر عباسقلی‌خان یا شعرهای دهه 60 سرگرم کرد. کودک امروز کاملا متفاوت است. او نیمی از روز خود را در فضای مجازی می‌گذراند و نسبت به کودک 20 سال قبل که می‌دویدند تا ادبیات و شعر را بگیرند، شعر امروز است که باید بدود تا کودکان امروز را جذب کند، کودکانی به هیچ‌وجه نصیحت‌پذیر نیستند و اگر احساس کنند کتابی حاوی پند و اندرز است، آن‌را پس می‌زنند.
وی مشکل دیگر در بحث ارتقای کیفی کتاب‌های کودک و نوجوان را تاکید بیش از اندازه ناشران به چهرههای خاص و اجتناب آن‌ها از توجه به چهرههای جوانتر این حوزه برشمرد و گفت: امروزه چهرههای جوانی وارد این حوزه شدند که قابلیت‌های ویژه‌ای دارند و باید به جوان‌ترها هم میدان داد.
ده‌ریزی در ادامه به لزوم استفاده و توجه ناشران به مدیر هنری تاکید کرد و افزود: مدیر هنری می‌تواند به فهم بیشتر تصویرگران از اثر مکتوب توسط کودکان کمک کنند و در زمره مسائلی است که ناشران حوزه ادبیات کودک و نوجوان باید به آن اهمیت زیادی دهند.
لذت دیدن محصول خستگی را از ناشر می‌گیرد
کاظم طلایی، مدیر انتشارات طلایی نیز در این نشست اظهار کرد: کار کردن کلا سخت است، اما لذت دیدن محصول خستگی را از ما می‌گیرد. این مجموعه از پشت شیشه مات کاری کودکانه است، ولی وقتی آن شیشه مات را برمی‌داریم، احساس می‌کنیم بزرگسالی خالق آن است که تلاش کرده حس کودکانه را منتقل کند و ادای کودکان را درآورد. همچنین در متن این اثر از ابر سخنگو سخن به میان آمده، در حالی‌که این نماد باید پیش‌تر با مطالعه چند کتاب مختلف به بچه‌ها آموزش داده شود که چنین نشده است.
این منتقد در مورد تصویرگری این مجموعه نیز گفت: به گفته مرحومه توران میرهادی، تصویرگر باید کارش را طوری انجام دهد که اِلمان‌های ایرانی در آن دیده شود، اما در بخشی از این کتاب کلیسا به چشم می‌خورد و جای پای تصویرگران بزرگ در آن دیده می‌شود؛ اگرچه که توجه به پیشکسوتان حائز اهمیت است، ولی تصویرگر باید کار خود را انجام دهد و خلاق باشد.
پنجشنبه ۴ آذر ۱۳۹۵ - ۱۲:۳۷
نظر شما