به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) آیین گرامیداشت پروفسور باقر ساروخانی، پدر جامعه‌شناسی ارتباطات، چهارشنبه 19 آبان 1395 با حضور دکتر سید رضا صالحی‌امیری، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رییس سابق کتابخانه ملی، دکتر سید ضیاء هاشمی، معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، داوری اردکانی، رییس فرهنگستان علوم، حجت‌الاسلام سید محمود دعایی، مدیر مسئول روزنامه اطلاعات، دکتر سید‌حسن سراج‌زاده، رییس انجمن جامعه‌شناسی ایران، دکتر محمود اسعدی، دبیر ستاد چهره‌های ماندگار و شماری از استادان جامعه‌شناسی و علوم ارتباطات در کتابخانه ملی ایران برگزار شد.
 
ضرورت ارج نهادن به جایگاه معلمان
دکتر سیدضیاء هاشمی، معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در این آیین اظهار کرد: به عنوان یک شاگرد قدردان بانییان این مجلس هستم. همچنین تقدیر می‌کنم از استادانم که نقش برحسته‌ای در شکل‌گیری شخصیت ما داشته‌اند.
 
وی در بیان شخصیت ساروخانی گفت: ساروخانی برای ما فقط استاد در دانشگاه نبود بلکه در محیط جامعه، نام و یاد و حتی کتاب‌های او تا امروز نیز معلم ماست. من با خاطرات او درس می‌آموزم. وی هیچگاه خارج از نظم خود ظاهر نشد. پوشش او، راه رفتن، سخن‌گفتن، زمان حضور او در کلاس و ... برای ما آموزنده بود و در کتاب‌های خود نیز چنین نظمی آموخت.
 
معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با بیان این‌که روش و منش سازوخانی برای امروز ما هم آموزنده است، افزود: نیازمند معلمانی چون ساروخانی هستیم که بتوانیم جایگاه معلمی را ارتقا ببخشند. راهی نداریم جز این‌که معلمان بر کرسی والای خود بنشینند. ساروخانی نمونه‌ای از این استادان است و باید جایگاه آنان حفظ شود.
 
هاشمی تاکید کرد: اگر چنین نشود، از اهداف خود دور می‌افتیم و آسیب‌ خواهیم دید. متاسفانه در معرض برخی از این آسیب‌ها هستیم و همه باید در این مقطع تاریخی کمک کنیم که در دام آسیب‌ها نیفتیم. این جلسات این مفهوم را منتقل می‌کند که هنوز جایگاه استادان به ویژه ساروخانی در دل شاگران باقی است.
 
از همکاری با ساروخانی خرسندم
رضا داوری اردکانی، رییس فرهنگستان علوم در این مراسم با یادآوری این‌که ما به علوم انسانی و اجتماعی نیاز درجه اول داریم، گفت: همه علوم باید در جای خود قرار گیرند. علم، انباشتنی نیست و به این معنا، هیچ نتیجه نخواهد داد.
 
وی تاکید کرد: آموختن هر علمی، اندازه دارد. امروزه بدون علوم انسانی، نمی‌توانیم حد و اندازه هر چیزی را تعیین کنیم. دانشمندان دارای شان و صفتی هستند. منظور از دانش، دانش کاربردی در جامعه و دانش موثر است. درست است که هیچ وقت دانش «زینت» نبوده است اما باید دانست که هیچ وقت جامعه چون امروز نیازمند علم نبوده است. دانشمند در پی این نیست که علم به کار می‌آید یا خیر. دانشمند فردی است که غرور ندارد و همیشه می‌داند که نادانسته‌های او آن قدر هست که نباید باعث غرور او شود.
 
داوری اردکانی با اشاره به سخن غیب‌گوی معبد دلفی گفت: او گفته بود که سقراط داناترین مردم آتن است اما سقراط گفت من علم ندارم. تفاوت من با دیگران این است که کسانی که علم ندارند نمی‌دانند علمی ندارند اما من این نکته را می‌دانم.
 
وی درباره دکتر ساروخانی اظهار کرد: حدود 50 سال است که دکتر ساروخانی را می‌شناسم. او در دانشجویی ممتاز بود در فرانسه تحصیل کرد. ساروخانی با پایان تحصیلاتش به ایران آمد و در دانشگاه تهران مشغول به کار شد. هیچگاه تظاهر و شهرت‌طلبی نداشت. آرام، آرام کار کرد و کار‌های پایه‌ای انجام داد.
 
این فسلفه‌پژوه تاکید کرد: باید در پژوهش بر مسائل متمرکز شویم؛ نه درباه مسائل انتزاعی. پژوهش‌ها باید پاسخگوی مسائل ما باشد. دکتر ساروخانی در این 50 سال کار علمی و پژوهش کرد. معتقدم که علم و زندگی به هم مربوط است.
 
داوری اردکانی پیشنهاد کرد: باید سازمان‌های واسطه‌ای میان دانش و زندگی تاسیس شود و بتواند ارتباط برقرار کند. ما در برقراری این پیوند نقص داشتیم. اروپای مدرن که رشد ارگانیک داشت، به چنین امری نیاز نداشت. ساروخانی فارغ از سود و زیان به کار دانشگاهی پرداخت. دانشمند وظیفه‌ای برای کاربردی نشان دادن کار خود کند، سازمان‌ها باید در کاربردی کردن علوم بکوشند. فرصت بهره‌مندی از کلاس درس ساروخانی را نداشتم اما همواره به آثار او مراجعه می‌کردم و از هم‌فکری وهم‌دلی با او خرسند می‌شدم و می‌شوم.
 
انتشار 80 کتاب در 80 سالگی
حجت‌الاسلام سید محمود دعایی، مدیر مسئول روزنامه اطلاعات نیز در این مراسم، خود را شیفته اخلاق و منش پروفسور ساروخانی دانست و در بخشی از یادداشت خود برای این مراسم خواند: سخن گفتن درباره ساروخانی سخت و ممتنع است. با شخصیتی صاحب‌نظر سرو کار داریم که بیش از نیم‌قرن در ساخت تالیف حضور داشت. سخن را باید وسیع گرفت تا بتوان در باب این عزیز سخن گفت.
 
وی در ادامه یادداشت خود، به کارنامه کاری ساروخانی اشاره کرد و گفت: او اکنون که نزدیک به 80 سال سن دارد، 80 عنوان کتاب منتشر شده دارد و کیست که در عرصه جامعه‌شناسی تحصیل کرده و از آثار او بهره نبرده باشد.
 
دعایی به افتخاراتی که کتاب‌های ساروخانی در سال‌های مختلف از آن خود کرد، اشاره کرد و افزود: تلاش‌های او نشانگر این است که او به عنوان سرباز علم خدمت کرد. او برای چاپ آثارش عجله‌ای نشان نمی‌دهد و این است که آثارش همواره درخشان است انتشارات اطلاعات افتخار چاپ برخی آثار ارزشمند او را دارد.
 
مدیر مسئول روزنامه اطلاعات، در ادامه یادداشت خود خواند: ما به وجود این استاد عزیز، خلاق و با اخلاق افتخار می‌کنیم و چیزی جز علم و ادب و اخلاق از او ندیده‌ایم. او هرگز خود را بی‌نیاز از پیشنهاد دیگران ندیده است. این بیانگر تواضع و پویایی دانش اوست. زندگی او زندگی معلمی است و شاگردانش را همچون فرزندانش دوست می‌داشت. این آرزوی او را شنیده‌ایم که از خداوند خواسته که سر کلاس درس به دیدار حق بشتابد و ما آرزوی سلامتی او را داریم.

استادی به معنای واقعی معلم
هادی خانیکی، رییس انجمن مطالعات و فرهنگ ارتباطات نیز در سخنانی اظهار کرد: وقتی در دوران دولت اصلاحات، فصلنامه «نامه فرهنگ» را تاسیس کردم که نخستین شماره آن،  میزگردی با حضو ساروخانی، علی اسدی و نسرین حکمی با عنوان انقلاب ارتباطات برگزار کردیم. توصیه می‌کنم که نگاه آینده‌نگرانه ایشان را در آن فصلنامه بخوانید.
 
وی اظهار کرد: برداشت من از ساروخانی این بود که او جامعه‌شناسی است که خود را محدود به جامعه‌‌شناسی نکرد و برای ما ارتباطاتی‌ها ورود او به ساحت ارتباطات، برجستگی وجهه او را نشان می‌دهد. به عنوان عضو تحریریه فصلنامه انجمن مطالعات، او را منظم‌ترین فرد می‌دانم. هیچ‌گاه به هیچ بهانه‌ای جلسه را ترک نکرد. هرچند شاید ضرورتی هم برای حضور چنین شخصیت برجسته‌ای در تحریریه نبود.
 
وی با بیان این دکتر ساروخانی به مفهوم واقعی کلمه معلم است، گفت: در دوره‌ای که با افول اخلاق از نظر متانت تعهد و فروتنی هستیم، باید قدر ساروخانی را بشناسیم.
 
رشد رضایت‌بخش جامعه‌شناسی
دکتر سید‌حسن سراج‌زاده، رییس انجمن جامعه‌شناسی ایران با ابراز تاسف از این‌که افتخار شاگردی سراج‌زاده را نداشته است، گفت: از حدود 20 سال قبل در چارچوب فعالیت‌های انجمن جامعه‌‌شناسی با او آشنا شدم و پیش‌تر کتاب‌های او را مطالعه می‌کردم. یکی از موثرترین رشته‌ها جامعه‌شناسی است که رشد قابل قبولی یافته است و در نظام پژوهشی و سطح رسانه‌ها و تفکرات مدیریتی کشور، نهادینه شده است. این موقعیت، مرهون تلاش و کوشش پیشکسوتانی چون ساروخانی است که در این رشته کوشیدند.
 
وی یادآور شد: در حوزه جامعه‌شناسی خانواده و ارتباطات ساروخانی را به عنوان بنیانگذار و توسعه‌دهنده آن از حیث تالیفات و پرورش دانشجویان می‌شناسیم. انجمن‌های علمی در هر رشته دانشی، فراتر از مسئولیت‌های دانشگاهی فعالیت می‌کنند و در تثبیت آن رشته فعال‌اند. ساروخانی از بنیانگذاران انجمن جامعه‌شناسی است.
 
سراج‌زاده درباره جنبه اخلاقی ساروخانی اظهار کرد: ادب، آرامش و آراستگی از ویژگی‌های مهم ایشان است به نحوی که برای امثال ما آموزندگی دارد. آراستگی را هم به این ویژگی‌ها می‌افزایم. از او پرسیدم همیشه شما را آراسته دیدم. ایشان گفتند که ما معلم‌ها همیشه باید آراسته در کلاس حاضر شویم تا دانشجو با دیدن ظاهر ژولیده استاد آزرده نشود.
 
پیشنهاد راه‌اندازی جایزه ساروخانی
دکتر محمود اسعدی، دبیر ستاد چهره‌های ماندگار با آرزوی طول عمر برای ساروخانی گفت: نیازمند تجلیل از شخصیت‌ها هستیم. وقتی طرح شخصیت‌های ماندگار را ارایه کردم، مهم بهره‌مندی از اندیشه آنان بود. حتی متاسفانه گاهی آثار آن‌ها دیر منتشر می‌شود. چرا به نحو مقتضی از آثار ایشان استفاده نمی‌کنیم.
 
وی اظهار کرد: شاید برخی باور نکنند که علوم انسانی، اساس هر رشته‌ای است. اما انگار هنوز علوم انسانی در درجه دوم است. چرا در رشته‌های علوم انسانی توجهی در امر اعطای جوایز نداریم. در سیاست‌گذاری از آن‌ها قدردانی کنیم. پیشنهاد تاسیس جایزه‌ای به نام ساروخانی می‌دهم که همه‌ساله از اندیشمندان حوزه علوم اسلامی تجلیل شود.
 
بزرگ جلوه دادن شاگران در نظر دیگران
دکتر حسین رضی، معاون برنامه‌ریزی صدا و سیما با اشاره به این‌که ساروخانی در حوزه علم بسیار وسیع است، گفت: هر وقت با او برخورد داشتم، در حضور دیگران، من را که شاگرد او بودم، بزرگ جلوه داد. این امر برایم درس‌آموز بود. همچنین در حوزه علمی، در راه‌اندازی دانشکده فرهنگ و ارتباطات در دانشگاه امام صادق(ع) نقش اساسی داشت.
 
ساروخانی کم‌فروشی نمی‌‌کرد
محمد سلطانی‌فر در این برنامه گفت: ایشان هرگز در کلاس خود کم فروشی نمی‌کرد و تا پایان کلاس مطالب جدید ارایه می‌کرد. همیشه با سوالاتی که از وی می‌کردم متوجه به روز بودن ایشان می‌شدم.
 
وی افزود: این استاد ارتباطات، در حوزه استادی می‌گفتند همواره سطح خود را در مرز تدریس نگاه دارید. او خاطرات بسیار زیبایی را با طناز‌ی‌ زیبا بیان می‌کرد و در کنار متانت این ویژگی را نیز با خود دارد. ساروخانی هم در کتاب‌ها و هم در مقالات خود جلوتر از زمان خود بود.
 
درس مهربانی از ساروخانی آموختم
عباس کاظمی‌دینان، رییس انجمن روابط عمومی نیز سخنران این آیین بود. وی با ابراز خرسندی از این که در زمان حیات پروفسور ایرانی زندگی می‌کند، به خاطره‌ای اشاره کرد و گفت: در پروژه‌ای که در بانک ملی داشتیم. وقتی از او دعوت کردیم، او با لبخندی زیبا وارد شد و قبل از من سلام کرد. با آن‌که دیدار نخستن با ایشان بود، درس مهربانی و تواضع را از او آموختم. دو سال در آن پروژه با او همکاری کردم و از وقت‌شناسی او درس آموختم.