مهندس محمدمهدی روحانی مشهدی، مدیرعامل موسسه انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شریف در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا) درباره وضعیت نشر این دانشگاه در سال تحصیلی گذشته اظهار کرد: موسسه انتشارات علمی دانشگاه صنعتی‌شریف علی‌رغم وضعیت نامطلوب نشر که بخش عمده آن متأثر از ظهور پدیده کپی‌ غیر‌قانونی کتاب‌‌های دانشگاهی است در سال تحصیلی گذشته موفق به رکورد‌زنی در میزان تولید کتاب از ابتدای تاریخ تاسیس خود شد.  
 
وی افزود: پیش از این، آمار تولید بین 10 تا 15 عنوان کتاب چاپ نخست در موسسه انتشارات علمی دانشگاه به ثبت رسیده اما در سال  1394 دانشگاه موفق شد تا 30 عنوان کتاب چاپ نخست منتشر کند؛ از این تعداد نیز 25 عنوان تالیف است؛ از ابتدای سال  95 نیز در مجموع 11 عنوان کتاب، شامل هفت عنوان تالیف و چهار عنوان ترجمه از سوی انتشارات علمی دانشگاه منتشر شده است.  
 
کپی غیرقانونی معضل نشر دانشگاهی است
روحانی مشهدی گفت: در چند سال اخیر هزینه‌‌های تولید کتاب از کاغذ تا مرحله چاپ افزایش پیدا کرده است؛ بنابراین برای دانشجویان نیز خرید کتاب صرفه اقتصادی ندارد. وجود این مشکلات موجب شده تا برخی از پایگاه‌های تبلیغاتی به انتشار نسخه pdf کتاب‌های دانشگاهی اقدام کنند.

وی ادامه داد: دانشگاه برای مقابله با این پدیده شکایت خود را ابتدا به انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی مطرح کرد تا از طریق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مساله پیگیری شود. علاوه براین دانشگاه به‌صورت خود‌جوش موفق به کشف یک زیر‌زمین در حوالی میدان انقلاب شد که عده‌ای به چاپ دیجیتال کتاب‌های دانشگاه صنعتی شریف مشغول بودند. این دسته اقدامات، چندان موثر نیست بلکه مراجع دولتی از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید برای رفع این معضل وارد عمل شود.     
 
مدیرعامل موسسه انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شریف اظهار کرد: گردانندگان این پایگاه‌ها دلایل جالب توجهی برای انتشار نسخه الکترونیکی کتاب‌های دانشگاهی اعلام می‌کنند. آن‌ها معتقدند دانشگاه‌ها برای انتشار کتاب‌های خارجی قانون کپی‌رایت را رعایت نمی‌کنند؛ بنابراین به خود حق می‌دهند تا نسخه الکترونیکی کتاب‌های دانشگاهی را منتشر کنند. ادعایی که صحیح نیست و توافقات لازم برای انتشار ترجمه کتاب بین دانشگاه و ناشر اصلی صورت گرفته است.  

رکوردزنی در تولید کتاب با حمایت از استادان مولف
روحانی مشهدی درباره دلایل پیشرفت در میزان تولید آمار کتاب در موسسه انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شریف گفت: حمایت علمی دانشگاه از استادان مولف و مترجم، دلیل اصلی ثبت بیشترین آمار تولید کتاب از ابتدای تاسیس موسسه انتشارات علمی دانشگاه است. یادآور می‌شوم دانشگاه با سرعت‌بخشیدن به فرآیند چاپ و ویراستاری همچنین تربیت ویراستار کتاب با توجه به وجود مشکلات کاهش شمارگان و بهای کتاب زمینه این رکورد‌زنی را فراهم کرد.

این مقام مسئول در دانشگاه صنعتی شریف افزود: کتاب‌ها با شمارگان محدود بین 100 و 200 نسخه منتشر می‌شوند که موجب افزایش روند تولید و فروش شده است. هرچند این نوع برنامه‌ریزی برای موسسه سوددهی به دنبال ندارد اما موجب فروش کتاب‌های ارزشمند تالیفی شده است.   
    
وی درباره آموزش ویراستاری به دانشجویان مقطع دکترا ادامه داد: دانشگاه چند سال پیش به برگزاری دوره‌های آموزش ویراستاری کتاب اقدام کرد که از بین 80 شرکت‌کننده که بیشتر از دانشجویان مقطع دکترا بودند 20 نفر با نمره عالی پذیرفته شدند. افراد برگزیده با موسسه انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شریف در حال همکاری هستند که زمینه‌ساز سرعت‌بخشی به روند انتشار کتاب شده است.
   
حال بد نشر دانشگاهی
روحانی مشهدی اظهار کرد: وضعیت نشر دانشگاهی خوب نیست به‌عنوان مثال سال تحصیلی گذشته اخبار خمیر کردن یک میلیارد کتاب به بهای پشت جلد از سوی یک ناشر منتشر شد. افزایش بهای کاغذ نیز از مشکلات دیگر حوزه نشر دانشگاهی است. اگر زمانی برای هر صفحه کتاب بین دو تا سه تومان هزینه صرف می‌شد در حال حاضر این بها به 60 تا 70 تومان رسیده است. 

مولف کتاب «رسم فنی» گفت: قیمت پشت جلد هر کتاب دانشگاهی شامل 15 درصد حق‌التالیف، 25 درصد هزینه توزیع و 10 درصد هزینه‌های سربار است؛ بنابراین به‌عنوان مثال 10 هزار تومان از یک کتاب 20 هزار تومانی صرف این هزینه‌ها می‌شود. پیش از این نیز دانشگاه‌ها از‌ جمله دانشگاه صنعتی شریف ردیف بودجه یارانه خرید کتاب را در اختیار داشت به‌طوری که بیش از نیمی از بهای کتاب از سوی ناشر دانشگاهی پرداخت می‌شد اما در حال حاضر امکاناتی از این دست با توجه به مشکلات اقتصادی دانشگاه‌ها حذف شده است اما با اصلاح روند تولید و تربیت نیروی متخصص ازجمله ویراستار و تدوین شیوه‌نامه‌های تالیف، شاهد تسریع در روند تولید کتاب در دانشگاه صنعتی شریف هستیم.   

پیام‌نور مشتری دانشگاه صنعتی شریف می‌شود
روحانی مشهدی درباره فعالیت‌های دانشگاه در سال تحصیلی جدید اظهار کرد: خوشبختانه طی رایزنی‌های صورت گرفته بین دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه پیام‌نور 17 عنوان کتاب از کتاب‌های انتشارات دانشگاه صنعتی شریف در دانشگاه پیام‌نور به‌عنوان منبع درسی معرفی شده‌اند.  
 
وی درباره فعالیت موسسه انتشارات علمی دانشگاه در حوزه دیجیتال افزود: دانشگاه در این بخش نیز فعال است به‌عنوان مثال نسخه دیجیتال چند صفحه ابتدایی هر کتاب تولید شده در موسسه در پایگاه اینترنتی کتابخانه دانشگاه بارگذاری می‌شود. دانشجویان بر حسب نیاز و علاقه نسبت به خرید آن اقدام می‌کنند؛ قابلیت دانلود برای این چند صفحه وجود ندارد. علاوه بر این دانشگاه با برخی از ناشران که در حوزه توزیع الکترونیک فعال هستند همکاری می‌کند.

نتایج برجام بر جریان تبادلات علمی مشهود نیست
مدیرعامل موسسه انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شریف درباره تاثیر نتایج گفت‌و‌گوهای هسته‌ای در تبادلات علمی بین دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه‌های بین‌‌المللی ادامه داد: تاثیر توافق هسته‌ای بر تبادلات علمی بین دانشگاه صنعتی شریف و دیگر دانشگاه‌ها خیلی مشهود نیست؛ البته در دوران تحریم‌ مراکز علمی دنیا در برقراری ارتباطات علمی مباحث سیاسی را چندان لحاظ نمی‌کردند اما در عین حال چندی پیش شاهد اعمال محدودیت‌هایی برای انتشار مقاله در نشریات معتبر علمی بودیم. مدیران این نشریات برای انتشار مقالات ایرانی از سوی نهاد‌هایی زیر فشار هستند.
 
روحانی مشهدی درباره فعالیت دانشگاه‌ها در زمان رفع کامل تحریم‌ها افزود: به‌نظر می‌رسد که مهم‌ترین اقدام بعد از رفع کامل تحریم‌ها دستیابی به فناوری و علم روز دنیاست؛ علاوه براین افزایش فرصت‌های مطالعاتی استادان ایرانی در کشور‌های دیگر نیز می‌تواند به‌‌عنوان یکی از نتایج رفع کامل تحریم‌ها در حوزه علم باشد؛ البته فراموش نکنیم نباید نیاز‌های علمی کشورمان را با دیگر کشور‌ها مقایسه کنیم.
 
وی گفت: به‌نظر می‌رسد بی‌توجهی به این موضوع، انحراف از اصل نیاز‌سنجی علمی در کشور خودمان به حساب می‌آید. نیاز علمی ما با دیگر کشور‌ها متفاوت است. بنابراین در تولید محتوای علمی باید به نیازمندی‌های داخلی توجه کنیم؛ اما متاسفانه وزارت علوم‌، تحقیقات و فناوری امتیاز بالاتری برای مقاله‌هایی که در نشریات معتبر بین‌المللی منتشر می‌شود اختصاص می‌دهد. اگر به‌طور واقع به دنبال رواج فناوری بومی هستیم نباید به تصمیم‌گیری و امتیاز‌دهی خارجی‌ها وابسته باشیم. نظام آموزشی ما متاسفانه بر نتایج پژوهش‌های خارجی  استوار است.  
این عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف با انتقاد از نظام ارتقاء استادان در آموزش عالی اظهار کرد: کتاب در نظام ارتقاء امتیاز ندارد با وجود این درجریان تولید کتاب به نویسندگان توصیه می‌کنیم که در تالیف کتاب به معرفی نمونه‌های بومی توجه کنند.

مروری بر پرونده
 رئیس انتشارات دانشگاه صنعتی شریف معتقد است با توجه به مباحث اقتصاد مقاومتی با رویکرد معیار‌های دانش‌بنیان، دانشگاه صنعتی امیرکبیر در حوزه نشر به عرصه بین‌‌المللی کرده است. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار ایبنا با حمید‌رضا شهابی را اینجــــــــــا بخوانید.

رئیس کتابخانه مرکزی، مرکز نشر و اسناد دانشگاه شهید بهشتی معتقد است که دسترسی به کتا‌ب‌ها و پایان‌نامه‌های فارسی از‌ جمله مهم‌ترین درخواست طرف‌های قرارداد علمی با دانشگاه شهید بهشتی است. متن کامل گفت‌و‌گوی ایبنا با دکتر رائد فرید‌زاده را اینجـــــــــــا بخوانید.